Μύθοι και αλήθειες για την ανατροφή ενός παιδιού: Κυρίαρχες απόψεις που καταρρίπτονται από τους ειδικούς

Είναι πραγματικά τόσο κακός ο χρόνος στην οθόνη; Μπορούν οι γονείς να δείχνουν αδυναμία μπροστά στα παιδιά; Απαγορεύεται να φωνάζει ένας γονιός; Θα πρέπει πάντα να συμφωνούν η μαμά κι ο μπαμπάς; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί άνθρωποι κατά την ανατροφή των παιδιών τους. Οι ειδικοί στον Guardian παρουσιάζουν αλήθειες και ανατρέπουν μύθους γύρω από αυτά.

Μην δημοσιεύετε φωτογραφίες των παιδιών σας στο διαδίκτυο

ΛΑΘΟΣ. Υπάρχει μια διαφορά, λέει η ψυχοθεραπεύτρια Stella O’Malley, συγγραφέας του «What Your Teen Is Trying to Tell You» , μεταξύ της δημιουργίας ενός ενδιαφέροντος περιεχομένου και της υπερπροβολής των παιδιών. Υπάρχουν πολλοί που δημοσιεύουν βίντεο και εικόνες με τα παιδιά τους κάθε ημέρα και όχι απλώς σε κάποιες ειδικές περιστάσεις ή όταν συμβαίνει κάτι αστείο η χαριτωμένο.

«Έχει γίνει μια παγκόσμια αλήθεια ότι είναι κακό να δημοσιεύεις φωτογραφίες των παιδιών σου στο διαδίκτυο: αλλά το έκανα και δεν το μετανιώνω. Το σημαντικό είναι να είσαι ευαίσθητος, να σέβεσαι και να εκτιμάς ότι το παιδί σου μια μέρα θα μεγαλώσει και θα έχει τις δικές του ιδέες». Να θυμάστε πάντα ότι το παιδί σας δεν είναι απλώς η προέκτασή σας. Μερικοί γονείς το ξεχνούν αυτό μερικές φορές, αναφέρει η O’Malley.

Η μετάβαση από το να μην έχεις παιδιά στο να έχεις ένα είναι πιο δύσκολη από το ένα παιδί στο δεύτερο ή σε περισσότερα

ΛΑΘΟΣ «Πρέπει να μάθεις να είσαι γονιός ξανά από την αρχή όταν πας από το ένα παιδί στα δύο», λέει η Philippa Perry , ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας του «The Book You Wish Your Parents Had Read». Το κλειδί για να λειτουργήσει η μετάβαση, αναφέρει, είναι να διασφαλίσουν οι γονείς ότι η εμπειρία του ερχομού του νέου μωρού είναι όσο το δυνατόν πιο διασκεδαστική και θετική για το μεγαλύτερο παιδί – και να διατηρήσουν τις ανάγκες του στο μπροστινό μέρος του μυαλού τους.

Μην αναιρείτε τα συναισθήματά τους. Μην πείτε στο μεγαλύτερο παιδί ότι ζηλεύει και μην πείτε: «Πρέπει να είσαι μεγάλο κορίτσι/αγόρι τώρα». Βοηθήστε το μεγαλύτερο παιδί να συμμετάσχει στη φροντίδα του νέου μωρού, αλλά μην το κάνετε να φαίνεται σαν μια αγγαρεία που μπορεί να μην θέλει να κάνει.

Ένας καλός γονιός δεν φωνάζει ποτέ

ΛΑΘΟΣ «Δεν είναι δυνατόν να είμαστε ήρεμοι όλη την ώρα: κουραζόμαστε και φωνάζουμε στα παιδιά», λέει η Iben Dissing Sandahl, συγγραφέας του «The Danish Way of Parenting» και του «The Danish Way of Raising Teens». Το σημαντικό είναι τι κάνουμε αφότου φωνάξουμε. «Όταν ηρεμείς, επιστρέφεις στο παιδί και ζητάς “Συγγνώμη, δεν έπρεπε να σου φωνάξω”. Εξηγήστε του ότι δεν είστε τέλειοι και αναγνωρίζετε πως η συμπεριφορά σας δεν ήταν σωστή. Επίσης: σκεφτείτε τι πυροδότησε το ξέσπασμα και σκεφτείτε πώς να σταματήσετε να συμβεί αυτό άλλη φορά.

Εάν έχετε περισσότερα από ένα παιδιά, είναι σημαντικό να περνάτε χρόνο με το καθένα

ΑΛΗΘΕΙΑ «Όταν περνάς χρόνο κατ΄ιδίαν με το παιδί σου, το βλέπεις να ανθίζει», λέει η Sandahl. «Μπορεί να είναι μια βόλτα, ένα πικνίκ, ένα βράδυ. Δεν χρειάζεται να είναι ένα μεγάλο ταξίδι. Το να περνάτε χρόνο με το κάθε παιδί ανοίγει ένα νέο βάθος στη σχέση σας». Με τους εφήβους, μπορεί να τους δώσει τον χώρο για να συζητήσουν τις ανησυχίες τους, αλλά μην τους ανακρίνετε διαφορετικά πιθανότατα θα κλειστούν.

Ένα μωρό δεν χρειάζεται να αλλάξει τη ζωή σας

ΛΑΘΟΣ «Σας αλλάζει σωματικά και ψυχολογικά», λέει η μεταγεννητική ιατρός του NCT, Anna Hammond. «Αλλάζει τις σχέσεις σας και την κοινωνική σας ζωή. Τα νεογέννητα χρειάζονται ασφάλεια, τροφή, ζεστασιά και σχέση για να επιβιώσουν. Αλλά όσο περνάει ο καιρός – σίγουρα μετά από τρεις μήνες – θα πρέπει να μπορείτε να αφιερώσετε λίγο χρόνο για να πάρετε πίσω μερικές από τις παλιές σας συνήθειες. Αυτό που θα κάνετε θα εξαρτηθεί από το τι έχει μεγαλύτερη σημασία για εσάς: σκεφτείτε τι ήταν σημαντικό για εσάς πριν, τι θέλετε να επαναφέρετε στη ζωή σας. Μπορεί να είναι μια βόλτα για ένα ποτό με φίλους. Μπορεί να είναι η μουσική. Μπορεί να είναι μια βόλτα μόνοι σας».

Ποτέ δεν είναι αργά για να αναιρέσετε τα γονεϊκά λάθη

ΑΛΗΘΕΙΑ Ποτέ δεν είναι αργά να προσπαθήσεις να διορθώσεις ένα λάθος, λέει η Philippa Perry και πάντα είναι καλύτερο να προσπαθήσεις να κάνεις κάτι παρά να μην κάνεις τίποτα, ακόμα κι αν οι ρίζες ενός προβλήματος εκτείνονται χρόνια πίσω. Αλλά αυτός ο μύθος υπαινίσσεται μια αλήθεια, η οποία είναι ότι όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο πιο επιδραστική είναι η παρέμβαση στην ανατροφή των παιδιών.

«Η ηλικία των πέντε, και ειδικά η ηλικία των δύο ετών, είναι μια κρίσιμη στιγμή», λέει. «Όταν ένα παιδί γεννιέται βρίσκεται στα πρώτα χρόνια της ζωής του βρίσκεται στο εύπλαστο στάδιό του και αν οι γονείς είναι στοργικοί, αναπτύσσεται μια αίσθηση εμπιστοσύνης στο παιδί. Φυσικά, τα πέντε έως το 65 έτη είναι επίσης σημαντικά, γι’ αυτό αν νιώθετε εκ των υστέρων ότι έχετε κάνει κάτι για το οποίο έχετε μετανιώσει, πρέπει να το συζητήσετε. Το να κάνεις λάθη δεν είναι τόσο κακό όσο το να μην προσπαθείς να τα διορθώσεις».

Ο χρόνος στην οθόνη είναι κακός για τα παιδιά σας

ΛΑΘΟΣ Δεν είναι κακός ο χρόνος της οθόνης από μόνος του, λέει ο Jeremy Todd, διευθύνων σύμβουλος της φιλανθρωπικής οργάνωσης υποστήριξης Family Lives. Το κακό είναι εάν οι οθόνες χρησιμοποιούνται ως «πιπίλα» (για τα μικρά παιδιά) ή αφορούν την απεμπλοκή από ό,τι συμβαίνει γύρω τους (για τους εφήβους). «Ο χρόνος στην οθόνη οδηγεί σε μερικές από τις μεγαλύτερες διαμάχες μεταξύ των μεγαλύτερων παιδιών και των γονιών τους. Είναι δύσκολο, γιατί δεν ήταν μέρος της νιότης μας – αλλά πρέπει να καταλάβουμε τι κάνουν τα παιδιά μας στο διαδίκτυο».

Λάβετε επίσης υπόψη ότι οι ενήλικες συχνά εμφανίζουν την ίδια ψηφιακή συμπεριφορά για την οποία προειδοποιούν τα παιδιά τους. Δοκιμάστε να συνάψετε μια «οικογενειακή συμφωνία» – ότι, για παράδειγμα, κανείς δεν θα φέρνει το τηλέφωνό του στο τραπέζι την ώρα των γευμάτων. Και εργαστείτε για να κατανοήσετε τη σχέση του παιδιού σας με τον ψηφιακό κόσμο. «Αν το παιδί σας είναι στο δωμάτιό του για πέντε ώρες, ρωτήστε το τι έχει κάνει – όχι με απειλητικό τρόπο, φυσικά», προτείνει ο Τοντ.

Ποτέ μην βρίζετε μπροστά στα παιδιά σας

ΑΛΗΘΕΙΑ Η Sandahl λέει ότι η χρήση υβριστικών λέξεων – εκτός των άλλων – περιορίζουν το λεξιλόγιο. «Κάποιες από τις υβριστικές λέξεις είναι βασικές στην καθημερινότητά μας, αλλά η αλήθεια είναι πως υπάρχουν πολλές άλλες λέξεις για να εκφράσουμε αυτό που νιώθουμε.

Στον πραγματικό κόσμο, φυσικά, όλοι βρίζουμε περιστασιακά: και, αν το κάνετε, το σημαντικό, λέει η Sandahl, είναι να το διαχειριστείτε. Δεν χρειάζεται να νιώθετε ντροπή ή να επικρίνετε αυστηρά τον εαυτό σας επειδή βρίσατε. «Μην λέτε, “είμαι τόσο κακός – κάνω τόσο λάθος”. Αντίθετα, να είστε ειλικρινείς σχετικά με το γεγονός ότι αντιδράσατε υπερβολικά. Και ρωτήστε το παιδί σας ποια καλύτερη λέξη θα μπορούσατε να είχατε χρησιμοποιήσει αντ’ αυτού», αναφέρει.

Οι καλοί γονείς είναι ανιδιοτελείς

ΛΑΘΟΣ «Αυτό είναι “μάρτυρας”, όχι γονέας», λέει η Perry. Φυσικά, συχνά οι ανάγκες ενός παιδιού πρέπει να προηγούνται. Αλλά να εκφράζεται και τα δικά σας θέλω. «Όταν δεν αντέχετε να πάτε στην παιδική χαρά και το παιδί σας επιμένει, μην βρείτε μια οποιαδήποτε δικαιολογία. Πείτε του πως είστε κουρασμένος». Ή εάν κρυώνετε πείτε πως κρυώνετε. Τα παιδιά το καταλαβαίνουν γιατί το έχουν νιώσει και τα ίδια αυτό το συναίσθημα. «Και η αλήθεια είναι ένα εξαιρετικό πρότυπο». Ο Jeremy Todd συμφωνεί: οι γονείς που δίνουν υπερβολική προτεραιότητα στις ανάγκες των παιδιών τους παραμελούν τις δικές τους. «Τελικά αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσαρέσκεια και δυστυχία στη σχέση του ζευγαριού», λέει. «Τα παιδιά ευημερούν όταν και οι γονείς τους είναι ευτυχισμένοι».

Πρέπει οι γονείς να συμφωνούν πάντα για την ανατροφή του παιδιού

ΛΑΘΟΣ «Ποτέ δεν θα μπορέσεις να συμφωνείς όλη την ώρα για το τι θα πρέπει να κάνεις ως γονέας», λέει ο Τοντ. «Αυτό που χρειάζεστε είναι να συμφωνούν οι γονείς σε μια γενική προσέγγιση. Για παράδειγμα, ότι δεν θα το κάνουν μπροστά στα παιδιά. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν ένα επίπεδο ασφάλειας για τα παιδιά και επίσης δεν τους δίνουν τη δυνατότητα να “παίζουν” επιλέγοντας τον έναν ή τον άλλον». Το σημαντικό δεν είναι να έχει την ίδια άποψη. Το σημαντικό είναι σεβασμός του ενός στην άποψη του άλλου.

Οι γιατροί ξέρουν καλύτερα

ΛΑΘΟΣ Οι γιατροί προφανώς γνωρίζουν καλύτερα μια πάθηση, αλλά όταν πρόκειται για το σύνολο του παιδιού οι γονείς είναι οι ειδικοί. «Έχουμε δίκιο να σεβόμαστε τους ειδικούς, αλλά είναι ειδικοί μόνο σε έναν συγκεκριμένο τομέα», λέει η Sandahl. Οι γονείς, σημειώνει, έχουν «ένα ασυνείδητο συναίσθημα που βοηθάει» και πρέπει να το ακούμε και να ενεργούμε σύμφωνα με αυτό.

Το παιδί σας χρειάζεται μια ευρεία και ποικίλη διατροφή

ΑΛΗΘΕΙΑ Αλλά ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε, λέει η Sandahl, είναι απλώς να παρέχουμε πολλές επιλογές και να ενθαρρύνουμε την περιέργεια για το φαγητό. «Σερβίρετε μικρά μπολ με καρότα, ντομάτες και τονίστε τα χρώματα, μιλήστε για τη γεύση». Οι γονείς επιλέγουν το φαγητό συνήθως βάσει της δικής τους. «Αφήστε τα παιδιά να κάνουν τα πράγματα με τον δικό τους ρυθμό».

Πολλοί γονείς χρησιμοποιούν κίνητρα για να κάνουν το παιδί τους να φάει – «Αν φας τα χόρτα σου, μπορείς να φας παγωτό», λέει η Sandahl. Όμως δεν θέλεις το παιδί σου να πιστεύει ότι κάποιο φαγητό είναι «καλύτερο» από άλλο φαγητό. Θέλεις τα λαχανικά να είναι εξίσου καλά για το παιδί με το γλυκό. «Θα επικεντρωνόμουν περισσότερο στην ατμόσφαιρα γύρω από το τραπέζι παρά στο πόσο φαγητό καταναλώνεται», λέει η Sandahl. «Το σημαντικό πράγμα στις ώρες των γευμάτων είναι να μοιράζεστε το φαγητό και να περνάτε καλά μαζί».

Η ρουτίνα δεν είναι πανάκεια

ΑΛΗΘΕΙΑ «Γενικά, η ρουτίνα είναι καλή γιατί δημιουργεί όρια, συνέπεια και βοηθά στη δημιουργία προσδοκιών», λέει ο Todd. «Αλλά η ρουτίνα χάνει το νόημά της εάν γίνει άκαμπτη. Ως γονιός, πρέπει να είστε έτοιμοι να διαπραγματευτείτε. Σημασία έχει το πλαίσιο και το να είναι κανείς ευέλικτος είναι επίσης σημαντικό».

Πρέπει να λες στο παιδί πώς να συμπεριφέρεται

ΑΛΗΘΕΙΑ Πρέπει να του το λες, αλλά, τονίζει η Sandahl, πρέπει επίσης να του δείξεις. «Είναι σημαντικό να είσαι ξεκάθαρος για τις αξίες: πώς μιλάς στους άλλους, πώς είσαι καλός φίλος. Αλλά είναι επίσης σημαντικό να του δείξεις αυτές τις αξίες στην πράξη και να το εκφράσει με καταφατικό τρόπο: «Όταν σε είδα να βοηθάς αυτό το παιδί εκεί με έκανε να νιώσω τόσο χαρούμενη. Είναι τόσο καλό να βοηθάς τους άλλους». Επίσης πρέπει να κάνουμε πράξη αυτό που κηρύττουμε – Πρότυπο δεν σημαίνει μόνο να το λες αλλά και να το κάνεις.

Μπορείτε να εκπαιδεύσετε το μωρό σας να κοιμάται όταν το θέλετε

ΛΑΘΟΣ και ΑΛΗΘΕΙΑ Ένα νεογέννητο θα κοιμηθεί όταν χρειάζεται, αλλά καθώς το μωρό μεγαλώνει, οι γονείς μπορούν να αναγνωρίσουν απλώς τις ενδείξεις που μπορούν να οδηγήσουν ένα παιδί στο να κοιμηθεί. «Πολλοί γονείς διαπιστώνουν ότι δεν μπορούν να “εκπαιδεύσουν” ένα μωρό, αλλά μπορούν να το ενθαρρύνουν να κοιμηθεί, για παράδειγμα με μια ρουτίνα πριν τον ύπνο», λέει η Hammond. Τι γίνεται με το ελεγχόμενο κλάμα; Αυτός είναι ένας τομέας που διχάζει τους ειδικούς – και τους γονείς. Από τη μία πλευρά, λέει η Hammond, το να αφήνεις ένα μικρό μωρό να κλαίει για παρατεταμένες περιόδους, θα μπορούσε να είναι αγχωτικό για αυτό. Από την άλλη πλευρά, μια ορισμένη ήπια εκπαίδευση μπορεί να είναι χρήσιμη, λέει η επισκέπτης υγείας Mandy Gurney, ιδρύτρια της Millpond Children’s Sleep Clinic .

Η ηλικία του μωρού είναι σημαντική, τονίζει. Κάτω από τις 10 εβδομάδες, το καλύτερο είναι να επικεντρωθείτε στο να το ενθαρρύνετε να κατανοήσει τη διαφορά μεταξύ νύχτας και ημέρας. Μια πρόταση είναι να βγαίνετε απογευματινές βόλτες. Με ένα μεγαλύτερο μωρό, μια τεχνική που έχει αποτέλεσμα είναι οι γονείς να μειώνουν σταδιακά τη «βοήθεια» που δίνουν στο μωρό τους για να κοιμηθεί. «Ξεκινήστε κουνώντας το μωρό για να κοιμηθεί. στη συνέχεια, με την πάροδο του χρόνου, μειώστε το λίκνισμα. Στη συνέχεια προχωρήστε στο να βάζετε το παιδί στην κούνια με αγκαλιές και κάποια χάδια, τα οποία και αυτά μπορείτε να τα μειώνετε σταδιακά». Έχει να κάνει με την ανταπόκριση στις ανάγκες του μωρού σας, λέει.

Τελικά, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι εάν αισθάνεστε ότι δεν τα καταφέρνετε, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι μπορείτε να αφήσετε το μωρό σας σε έναν ασφαλή χώρο και να αφιερώσετε στον εαυτό σας λίγα λεπτά.

Μείνε άκαμπτος, μη δείχνεις αδυναμία

ΛΑΘΟΣ «Από τη μια πλευρά υπάρχει η ακαμψία και από την άλλη υπάρχει το χάος. Αυτό που θέλετε είναι η μέση λύση, όπου θα είστε και δυνατοί και ευέλικτοι», λέει η Perry. «Αν είσαι άκαμπτος, διδάσκεις στα παιδιά σου να είναι άκαμπτα». Ο καλύτερος τρόπος, λέει, είναι να είσαι «πραγματικός». Οι πραγματικοί άνθρωποι κάποιες φορές αμφιταλαντεύονται και άλλες αλλάζουν γνώμη.

Τα παιδιά πρέπει να κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα, για να μάθουν τι τους αρέσει

ΛΑΘΟΣ «Ακούγεται καλό στη θεωρία, έτσι δεν είναι; Δώστε τους μια γεύση από όλα», λέει ο O’Malley. «Αν αυτό μπορεί να συμβεί χωρίς άγχος, είναι υπέροχο. Αλλά, συχνά, το παιδί που κάνει τα πάντα είναι υπερβολικά προγραμματισμένο και υπό πίεση». Η συμπλήρωση του ημερολογίου ενός παιδιού με δραστηριότητες μπορεί να είναι πολύ ικανοποιητική για έναν γονέα, τονίζει. «Αλλά δες το από τη σκοπιά του παιδιού. Επίσης, η ζωή του 21ου αιώνα είναι πολυάσχολη. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να λένε “όχι” μερικές φορές – δεν μπορούν να κάνουν τα πάντα».

Εάν υπάρχει πρόβλημα στο σχολείο πήγαινε αμέσως στο δάσκαλο

ΛΑΘΟΣ «Έχουμε διδάξει στα παιδιά να κοιτάζουν τον πλησιέστερο ενήλικα – και, κατά κάποιο τρόπο, αυτό τα κάνει να εναποθέτουν σε άλλους τη δύναμή τους», λέει η O’Malley. «Αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο σχολείο, δείτε πρώτα αν μπορούν να το λύσουν τα παιδιά μόνα τους – αν όχι, τότε απευθυνθείτε στον δάσκαλο».

Κάτι ζωτικής σημασίας  που πρέπει να μπορεί να κάνει το παιδί σας, λέει, είναι να αξιολογήσει εάν το πρόβλημα το υπερβαίνει ή εάν μπορεί να το αντιμετωπίσει μόνο του. Και υπάρχουν κάποιες δυσκολίες – ανεπιθύμητη σεξουαλική προσοχή για παράδειγμα – όπου ένα παιδί πρέπει να γνωρίζει αμέσως ότι χρειάζεται τη βοήθεια ενός γονέα ή ενός φροντιστή. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όμως, οι έφηβοι πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα. Εάν δεν έχουν εμπειρίες για να το κάνουν αυτό, δεν θα μάθουν ποτέ πώς να το κάνουν.

Εάν το παιδί σας φαίνεται να έχει πρόβλημα με τη μάθηση ή την κοινωνικοποίηση, κάντε μια διάγνωση

ΣΩΣΤΟ και ΛΑΘΟΣ «Μερικές φορές ένα παιδί έχει σοβαρά προβλήματα και χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια – η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να είναι ο καθοριστικός παράγοντας για να πάρει ένα παιδί τη βοήθεια που χρειάζεται», λέει η O’Malley. «Αλλά μερικές φορές το να βάζεις ταμπέλα σε ένα παιδί μπορεί να είναι ένα βάρος: μπορεί το παιδί να γίνει η ταμπέλα. Το άλλο πράγμα που πρέπει να σκεφτείτε είναι: θα βοηθήσει πραγματικά η επίσκεψη σε κάποιον ειδικό; Μερικές φορές οι άνθρωποι κυνηγούν μια διάγνωση, αλλά κάποιες φορές η διαπίστωση είναι αυτό που ξέρεις ήδη, χωρίς να ευνοεί σε κάτι το παιδί». Το κρίσιμο, λέει, είναι να μην υπερτονίζουμε τη διάγνωση, ώστε να γίνει μέρος της προσωπικότητας του παιδιού.

Η ανατροφή των παιδιών σταματά όταν τα παιδιά ενηλικιωθούν

ΛΑΘΟΣ «Μπορεί να μην χρειάζεται να τους δένετε άλλο τα κορδόνια, αλλά η γνώμη σας εξακολουθεί να έχει σημασία – Όπως και ο τρόπος που τι λέτε», λέει η Perry. «Ποτέ μην υποτιμάτε πόσο επηρεάζει τα ενήλικα παιδιά σας ο λόγος, η αποδοχή, η επιδοκιμασία ή η αποδοκιμασία σας». Έχετε επίγνωση της δύναμής σας και χρησιμοποιήστε τη με σύνεση.