Ο άγραφος νόμος της αντεκδίκησης, του εγκλήματος για λόγους προάσπισης της τιμής, έχει ριζώσει εδώ και αιώνες στα αιματοβαμμένα χώματα της Κρήτης. Γι’ αυτό και μόλις έγινε γνωστή η δολοφονία του 22χρονου Κώστα Χ., στο ορεινό χωριό Αργουλιό του Δήμου Μυλοποτάμου, στο μυαλό όλων ξύπνησαν μνήμες από τις «βεντέτες» που ξεκλήρισαν ακόμη και ολόκληρες οικογένειες.
Αν και στη χώρα μας η λέξη βεντέτα είναι σχεδόν συνυφασμένη με την Κρήτη, έχει λατινική ρίζα και συγκεκριμένα από το ρήμα vendico που σημαίνει τιμωρώ, εκδικούμαι… Πρόκειται για έναν άγραφο νόμο που συναντάμε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (σ.σ. κυρίως στη Μάνη), όχι όμως με την ένταση της Κρήτης. Αυτό το αιματοβαμμένο «έθιμο» έχει ως αποτέλεσμα χιλιάδες άνδρες -ακόμη και ανήλικοι- να πέφτουν νεκροί για λόγους προστασίας της οικογενειακής υπόληψης που ανάγονται σε προσωπικές, οικονομικές και κτηματικές διαφορές. Πολλές φορές μία «βεντέτα» μπορεί να ξεκινήσει από ασήμαντη αφορμή, όπως μία ζωοκλοπή ή μία εξύβριση, το αποτέλεσμα όμως είναι το μίσος να ποτίζει ολόκληρες γενιές με θύματα -αρκετές φορές- ανθρώπους που απλά είχαν την ατυχία να ανήκουν στη μία ή την άλλη οικογένεια, χωρίς καμία συμμετοχή στην όποια διαμάχη.
Η αιματηρή επίλυση των διαφορών είναι συχνότερο φαινόμενο στα ορεινά χωριά της Κρήτης, με τους παλαιότερους να εξιστορούν πολύνεκρες βεντέτες που είχαν ως αποτέλεσμα να ερημώσουν χωριά και να ξεκληριστούν ολόκληρες οικογένειες… Με αυτές ακριβώς τις ιστορίες θα ασχοληθεί το Newsbeast.
Σαρτζετάκηδες και Πενταράκηδες
Δεν είναι η πιο γνωστή, αλλά σίγουρα είναι η πιο αιματηρή. Ο λόγος για τη βεντέτα που στοίχειωσε για δύο ολόκληρες δεκαετίες την Κρήτη, ανάμεσα στους Σαρτζέτηδες ή Σαρτζετάκηδες και τους Πεντάρηδες ή Πενταράκηδες. Δύο από τις πιο μεγαλύτερες οικογένειες των Χανίων, με τα ΜΜΕ της εποχής να κάνουν αναφορές για 110 έως και 140 θανάτους ανδρών από το 1941 έως και το 1956.
Δυστυχώς, ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ανήλικα αγόρια, με τη βεντέτα να λήγει και τυπικά το 1985 με την εκλογή του Χρήστου Σαρτζετάκη στην Προεδρία της Δημοκρατίας. Τότε, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Βαγγέλης Πεντάρης, υπερψήφισε στη Βουλή τον Σαρτζετάκη, ο οποίος είχε μακρινή συγγένεια με την Χανιώτικη οικογένεια και η βεντέτα πέρασε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Τους χώρισε ο… στρατός
Το αίμα διαδέχτηκε το κρασί και την τσικουδιά που μέχρι εκείνη την ώρα έρεαν άφθονα. Όλα ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 1955 στη γιορτή του Αγίου Φανουρίου, στα Βορίζια Ηρακλείου, με τη βεντέτα ανάμεσα στους Φραγκιαδάκηδες και τους Βεϊσάκηδες να έχει τραγικό απολογισμό 6 νεκρούς και 14 ακρωτηριασμένους μέσα σε λίγες ώρες.
Οι αντίπαλες οικογένειες δεν περιορίστηκαν στα μαχαίρια και τα όπλα, καθώς έπεσε και χειροβομβίδα στην αυλή του σπιτιού του πρώτου νεκρού. Μάλιστα, για να επανέλθει η τάξη στον Ψηλορείτη εστάλη όλη η διαθέσιμη δύναμη της Χωροφυλακής Ηρακλείου και μία διμοιρία από τον Στρατό.
Η εκδίκηση του Παπαδόσηφου
Δεν είναι ούτε μακροχρόνια «βεντέτα», ούτε είχε αναρίθμητους νεκρούς. Παρ’ όλα αυτά είναι ίσως η πλέον πολυδιαβασμένη, λόγω της ιστορίας του Γιάννη Παπαδόσηφου, του πατέρα που πήρε εκδίκηση μέσα στο δικαστήριο για τη δολοφονία του γιου του.
Το πρώτο φονικό έγινε τον Αύγουστο του 1983 στο Ρέθυμνο, με τον 27χρονο Μανώλη Παπαδόσηφο, να πηγαίνει σε μία καφετέρια και να συναντά τον άσπονδο φίλο του Γιάννη Βενιαράκη, με τον οποίον είχαν -σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής- διαμάχη για μία γυναίκα. Οι δύο νέοι λογομάχησαν για μία ακόμη φορά και τότε ο Βενιαράκης έβγαλε ένα περίστροφο και πυροβόλησε τέσσερις φορές τον Παπαδόσηφο, ο οποίος έπεσε νεκρός.
Ο 37χρονος δολοφόνος συλλαμβάνεται και πρωτόδικα καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη. Η δίκη σε δεύτερο βαθμό αποφασίζεται να γίνει στο εφετείο Πειραιά, υπό τον φόβο επεισοδίων έξω από το δικαστικό μέγαρο Ρεθύμνου.
Στη δικαστική αίθουσα εμφανίζεται ο επιβλητικός Γιάννης Παπαδόσηφος, πατέρας του αδικοχαμένου Μανώλη, ο οποίος έχει αφήσει μία μακριά γενειάδα ως ένδειξη πένθους. Όταν εμφανίζεται ο Βενιαράκης, ο 63χρονος μαυροφορεμένος Κρητικός σηκώνεται όρθιος, προτάσσει ένα πιστόλι και πυροβολεί πέντε φορές προς τον δολοφόνο του παιδιού του. Μονολόγησε «τώρα λευτερώθηκα» και παραδόθηκε στους αστυνομικούς, με τον θρύλο να θέλει τον Παπαδόσηφο να είχε κρύψει το παλιό γερμανικό «Luger» στη γενειάδα του. Θα καταδικαστεί σε 14 χρόνια κάθειρξη για δολοφονία εκ προμελέτης, θα εκτίσει πέντε χρόνια από την ποινή του και θα πεθάνει το 2012 σε ηλικία 87 ετών, χωρίς ποτέ να ζητήσει συγγνώμη.
