H θρυλική γυναίκα σαμουράι που έτρεμαν όλοι οι άντρες!

Όπως ξέρουμε από την Ιστορία, οι πόλεμοι ήταν συνήθως ανδρική υπόθεση, καθώς στις αιματοχυσίες το ανδρικό στοιχείο είχε πρωταγωνιστικό ρόλο. Αλλά όχι αποκλειστικό! Πολλές γυναίκες πολεμίστριες έμειναν θρύλοι στις τέσσερις γωνιές της οικουμένης και η Βοαδίκεια των Κελτών στέκει εδώ ορόσημο. Στην άλλη ακριβώς πλευρά του κόσμου έζησε όμως μια εξίσου ικανή μαχήτρια που έμεινε στην ιστορία της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου όταν έκοψε καβάλα στο άλογό της το κεφάλι του δυνατότερου σαμουράι του αντίπαλου στρατού, κάνοντας άπαντες να αναγνωρίσουν την ικανότητά της στη μάχη. Το όνομά της ήταν Τομόε Γκοτσέν και κάποτε στο άκουσμά του και μόνο θα ριγούσαν όλοι οι σαμουράι της μεσαιωνικής Ιαπωνίας. Στην οποία βέβαια μόνο ασυνήθιστες δεν ήταν οι γυναίκες πολεμίστριες, οι φοβερές όνα μπουγκέισα, άψογα εκπαιδευμένες μαχήτριες και πιστές στον Κώδικα Μπουσίντο και το ναγκινάτα (κοντάρι με κυρτή λεπίδα στην άκρη του), αλλά και φαρμακερές με το τόξο στα χέρια. Παρά το γεγονός ότι ο ρόλος τους ήταν πρωτίστως αμυντικός, να υπερασπίζονται τα σπιτικά και τις πατρίδες τους δηλαδή από τις ακόρεστες ορέξεις των αντίπαλων σογκούν, η Τομόε ήταν σταθερό μέλος του φεουδαρχικού στρατού του σογκουνάτου της, μιας και ήταν ένα θανάσιμο εργαλείο που κρίμα ήταν να μένει στο σπίτι! Ο κινούμενος θάνατος του 12ου αιώνα πετσόκοψε ό,τι βρήκε στον δρόμο του για το σταριλίκι των σαμουράι, αφήνοντας κομμένα κεφάλια και ακρωτηριασμένα σώματα στο διάβα της. Η θητεία της στον οργανωμένο μισθοφορικό στρατό ήταν πράγματι μοναδική στα χρονικά της μεσαιωνικής Ιαπωνίας, αναγκάζοντας τους συγχρόνους της να την απαλλάξουν από τον ρόλο της όνα μπουγκέισα, της αμυντικής μαχήτριας δηλαδή που έπιανε τα όπλα από ανάγκη, και να την τιμούν ως πολεμοχαρή και επιθετική όνα μούσα. Και βέβαια, παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες απεικονίσεις τη δείχνουν να κρατά το σταθερό όπλο των όνα μπουγκέισα, το ναγκινάτα, οι σύγχρονοί της ήξεραν καλά ότι η Τομόε προτιμούσε το παραδοσιακό κατάνα των σαμουράι και το τόξο, καθώς πολεμούσε σαν άντρας. Και μάλιστα σαν χίλιοι από δαύτους! Όπως μας παραδίδεται, η Τομόε δεν ήταν γέννημα του θρύλου αλλά τρόμος με σάρκα και οστά. Άρτια εκπαιδευμένη μηχανή του θανάτου, άσος πάνω στη σέλα και πειθαρχημένη ως εκεί που δεν πάει, η Γκοτσέν άφησε μια διαχρονική κληρονομιά στη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου και έγινε συνώνυμη της γυναικείας περιπέτειας με τον πόλεμο. Ακόμα πιο ιδιαίτερο είναι το γεγονός ότι η αυστηρή και πατριαρχική τάξη των σαμουράι τη δέχτηκε στις τάξεις της, γεννώντας ένα σύμβολο γυναικείας χειραφέτησης σε περιόδους που ο ρόλος της γυναίκας παραήταν περιορισμένος κοινωνικά. Παρά το γεγονός ότι η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως αναρίθμητους γυναικείους σκελετούς στα πεδία των ιαπωνικών μαχών, οι ιστορικοί τις παρέλειπαν συνήθως από τις μαρτυρίες τους. Και ήταν η Τομόε αυτή που θα ανάγκαζε να ξαναγραφούν τα ιστορικά εγχειρίδια της φεουδαρχικής Ιαπωνίας, καθώς αυτή την πολεμίστρια όφειλαν όλοι να την αναγνωρίσουν ως ισότιμη με τους άντρες. Κι έτσι στον Πόλεμο Γκενπέι (1180-1185) ανάμεσα στις φατρίες Ταΐρα και Μιναμότο, ένας γυναικείος θρύλος θα γεννιόταν όταν κάποια Τομόε Γκοτσέν όρμησε με το άλογό της μέσα στις εχθρικές γραμμές, επιτέθηκε στον καλύτερο πολεμιστή των αντιπάλων, τον έριξε από το άλογό του και τον αποκεφάλισε με μια αστραπιαία κίνηση…

Πρώτα χρόνια

H Τομόε Γκοτσέν γεννιέται περί το 1157 σε μια άλλη μια ταραγμένη περίοδο για την Ιαπωνία, όταν τα πολιτικά και κοινωνικά έκτροπα δονούσαν και πάλι τη χώρα. Η αναστάτωση θα κατέληγε στον Πόλεμο Γκενπέι, που έσπειρε όλεθρο και καταστροφή τόσο στην πρωτεύουσα όσο και την επαρχία από το 1180-1185, γονατίζοντας την αυτοκρατορία Χεϊάν (794-1185) και εγκαινιάζοντας την περίοδο των σαμουράι. Ο εμφύλιος πόλεμος της Ιαπωνίας για τον αυτοκρατορικό θρόνο θα έφερνε αντιμέτωπους την αριστοκρατική δυναστεία Τάιρα του Κιότο με τους σκληροτράχηλους χωρικούς του οίκου των Μιναμότο. Οι Τάιρα είχαν το πάνω χέρι, μέχρι να εκδιωχθούν τουλάχιστον κακήν κακώς από την πρωτεύουσα από τους αποξενωμένους πια υποτελείς τους το 1183. Με μια σειρά λαμπρών πολεμικών θριάμβων, οι Μιναμότο εξουδετερώνουν τους Τάιρα και εγκαθιδρύουν το πρώτο ποτέ σογκουνάτο της Ιαπωνίας στην Καμακούρα, από την οποία θα κυβερνήσουν τη χώρα μέχρι το 1333. Ο Πόλεμος Γκενπέι ήταν μια ιδιαιτέρως άγρια και λυσσαλέα σειρά μαχών που θα έστελνε στο πάνθεο της χώρας πολλές θρυλικές μορφές. Η Τομόε Γκοτσέν ήταν μια από αυτές, αν και η τελευταία που θα περίμενε κανείς να δει σε πολεμική εποποιία! Η πανέμορφη κοπέλα με το κατάλευκο δέρμα και τα μακριά μαλλιά θα έκανε όνομα στα πέρατα της Ιαπωνίας για τη φυσική της ρώμη και τις παροιμιώδεις ικανότητές της στις πολεμικές τέχνες. Η Τομόε περιβάλλεται φυσικά από την αχλή του μύθου και οι μεσαιωνικοί συγγραφείς φρόντισαν να κάνουν τον βίο της όσο πιο μυθικό έπαιρνε. Κι έτσι η προσωπική της ζωή παραμένει ένα σωστό αίνιγμα, καθώς η πραγματικότητα και ο θρύλος μπλέκονται σε ένα αδιαίρετο όλον. Για ένα πράγμα ωστόσο είμαστε σχεδόν σίγουροι και δεν είναι άλλο από την ερωτική της ζωή! Η Τομόε ήταν αναμφίβολα κάτι παραπάνω από φίλη με τον πολέμαρχο Κίσο νο Γιοσινάκα, επίσης γνωστό ως Μιναμότο νο Γιοσινάκα, καθώς περιγράφεται ως παλλακίδα του η οποία έγινε κάποια στιγμή σύζυγός του ή «γυναίκα ακόλουθός» του. Κι ενώ για τα πρώτα χρόνια της, τον τόπο της γέννησης και την ημερομηνία δεν υπάρχει ιστορική συναίνεση, φαίνεται πως όλοι συμφωνούν για τα πολεμικά ανδραγαθήματα και την απίστευτη γενναιότητά της…

Η «πολεμίστρια που άξιζε σαν χίλιους»

Εφοδιασμένη με το τόξο και το κατάνα, η εικόνα της πρέπει να ήταν εντελώς μοναδική στη φεουδαρχική Ιαπωνία. Γυναίκα μέσα σε πανοπλία και πάνω στο άλογο έτοιμη να κόψει το λαρύγγι των εχθρών δεν ήταν συνηθισμένο θέαμα στη μεσαιωνική Ιαπωνία! Ο αφέντης της μάλιστα Γιοσινάκα εντυπωσιάστηκε τόσο από το σημάδι της στο τόξο αλλά και τις ικανότητές της στο σπαθί που την έχρισε κάποια στιγμή επικεφαλής στις μάχες του για την απόλυτη εξουσία που θα έμεναν γνωστές ως Πόλεμος Γκενπέι. Βλέπετε μετά τον αποδεκατισμό των Τάιρα, οι Μιναμότο επιδόθηκαν σε εμφύλια σύρραξη για τον θρόνο της Ιαπωνίας. Από τη μία ήταν ο Γιοσινάκα της Τομόε, ο οποίος κατέλαβε το Κιότο και ονειρευόταν τώρα την αρχηγική θέση του οίκου, έχοντας απέναντι τον ξάδελφό του Γιοριμότο, ο οποίος είχε ορκιστεί στους θεούς να τον συντρίψει. Κι έτσι ξαπόστειλε τα αδέλφια του, Γιοσιτσούνε και Νοριγιόρι, να τον ξεκάνουν. Τα αδέλφια δεν υπολόγιζαν όμως ότι θα έβρισκαν απέναντί τους την ατρόμητη Γκοτσέν, την οποία καταγράφει η ιστορική πένα σε διάφορα γεγονότα. Η χάρη της έγινε βέβαια γνωστή ήδη από τη σύρραξη Μιναμότο-Τάιρα, όταν λειτουργούσε ήδη ως στρατηγός του Γιοσινάκα. Ξέρουμε, για παράδειγμα, ότι τον έκτο μήνα του 1181 η Τομόε νικά και μαζεύει τα κεφάλια εφτά περιβόητων έφιππων πολεμιστών, σε μια εποχή που κάτι τέτοιο ισοδυναμούσε με παράσημο τιμής! Τον πέμπτο μήνα του 1183, σε άλλη μια μάχη, η Τομόε οδηγεί τους χίλιους άντρες του ιππικού του Γιοσινάκα σε άλλη μια νίκη, σε πείσμα μάλιστα των αριθμητικών ισορροπιών. Αλλά και τον πρώτο μήνα του 1184, οι 300 του πολέμαρχου Γιοσινάκα ρίχνονται στη μάχη κόντρα στους 6.000 ιππείς των Τάιρα και η Γκοτσέν ξεπηδά ως μία από τους εφτά μόλις μαχητές των Μιναμότο που γλιτώνουν τη ζωή τους. Με τους Τάιρα αποδυναμωμένους και να μη συνιστούν πια απειλή, οι Μιναμότο διασπάστηκαν και κάθε φατρία διψούσε τώρα για εξουσία. Ο Γιοσινάκα με την Τομόε στο πλευρό του μαχόταν για το σογκουνάτο με τον ξάδελφο Γιοριμότο, που είχε στο δικό του πλευρό τον σχεδόν μυθικό μαχητή (και αδελφό του) Γιοσιτσούνε. Παρά τις αρχικές νίκες της Τομόε, το τελικό ξεκαθάρισμα δόθηκε το 1184 στη Μάχη του Αγουαζού, όταν οι πολεμικοί άθλοι της Τομόε θα έπαιρναν οριστικό και αιφνιδιαστικό τέλος. Ο Γιοσινάκα δυστύχησε να δει τον στρατό του να αφανίζεται και κατέφυγε παρακεί στο πεδίο της μάχης, διατάσσοντας την Γκοτσέν να αποσυρθεί από την αιματοχυσία και να τρέξει για τη ζωή της. Εκείνη όμως, απρόθυμη τόσο να εγκαταλείψει τη μάχη όσο και παρακούσει τις διαταγές του, έκανε έναν συμβιβασμό: θα ακολουθούσε μεν τις εντολές του, όχι βέβαια προτού επιδοθεί σε έναν τελευταίο άθλο για να εντυπωσιάσει για άλλη μια φορά τον άρχοντα και εραστή της, τιμώντας τον μια στερνή φορά. Η Τομόε καβαλά το άλογό της και ορμά πάνω σε 30 ιππείς του εχθρού. Έχοντας από πριν επιλέξει τον στόχο της, τον παντοδύναμο μαχητή Όντα νο Χατσίρο Μοροσίγκε, τον ρίχνει από το άλογό του και τον αποκεφαλίζει στη στιγμή. Τι τρόπος να ρίξεις τα άρματα!

Τελευταία χρόνια

Όχι πολύ μετά τον τελευταίο θρίαμβο της Τομόε, ο Γιοσινάκα τραυματίστηκε θανάσιμα, αφήνοντας τον Γιοριμότο αποκλειστικό διεκδικητή του θρόνου και πρώτο τελικά σογκούν της Ιαπωνίας. Τι απέγινε όμως η ηρωίδα μας; Δυστυχώς, κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα. Κάποιοι λένε πως έπεσε στα χέρια του πρωτοπαλίκαρου του Γιοριμότο, Ουάντα Γιοσιμόρι, κατά τη διάρκεια της Μάχης του Κιότο, αναγκάζοντάς τη να γίνει παλλακίδα του. Από την εκβιασμένη αυτή ένωση θρυλείται πως γεννήθηκε ένα παιδί, που θα μεγάλωνε και θα γινόταν ο μυθικών προδιαγραφών μαχητής Σαμπούρο Γιοσιχίντε. Σύμφωνα με άλλους, η Τομόε έθαψε το κατάνα της και αποσύρθηκε σε βουδιστικό μοναστήρι, τιμώντας τη μνήμη του εραστή της Γιοσινάκα μέχρι τα βαθιά της γεράματα (σε αυτή την εκδοχή έζησε μέχρι τα 91 της). Για άλλους πάλι μετατράπηκε σε τιμωρό που σκότωσε έναν-έναντους διώκτες του καλού της, πήρε πίσω το κομμένο κεφάλι του Γιοσινάκα, για να μην το βεβηλώνει πια κανείς, και με την κεφαλή στα χέρια μπήκε στη θάλασσα να πνιγεί. Άλλες πάλι φορές στοιχεία από τις τρεις αυτές εκδοχές μπαίνουν στο μπλέντερ της μυθολογίας και αποδίδουν πολλές παραλλαγές του τι απέγινε τελικά η ατρόμητη Τομόε. Η οποία απαθανατίστηκε εξάλλου σε λαϊκές διηγήσεις και σπουδαία επικά ποιήματα της Ιαπωνίας και έγινε ηρωίδα μιας εποχής που η γυναίκα έλειπε ολότελα. Η Γκοτσέν εμφανίστηκε ακόμα και σε κλασικά θεατρικά κείμενα της φεουδαρχικής Ιαπωνίας που δεν έχουν σταματήσει να παίζονται από τον καιρό της μέχρι και τις μέρες μας. Το άγαλμά της στέκεται διαχρονικά δίπλα στου άρχοντα Γιοσινάκα έξω από το μαυσωλείο του, υπενθυμίζοντας στον ταξιδιώτη ότι ο περιβόητος πολέμαρχος ήταν πάντα δύο άνθρωποι: αυτός και η πιστή του παλλακίδα, που οδηγούσε αγέρωχα τα στρατεύματά του και ορμούσε στη μάχη για να τον δει σογκούν… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr