Ο φοβερός φινλανδός ελεύθερος σκοπευτής που είπαν «Λευκό Θάνατο»

Η εικόνα του ελεύθερου σκοπευτή έχαιρε ανέκαθεν ιδιαίτερης, σχεδόν θανατηφόρας, εκτίμησης στις τάξεις των ενόπλων δυνάμεων διεθνώς, μαγνητίζοντας ταυτοχρόνως το φαντασιακό του πολίτη. Ιδιαίτερα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, μορφές όπως ο Ζάιτσεφ και ο Χάτσκοκ έχουν μείνει θρυλικές, υπερβαίνοντας τα στενά όρια της στρατιωτικής ιστορίας. Η φιγούρα του μοναχικού και θανάσιμου «άσου», στο σώμα του οποίου κυλά παγωμένο υγρό παρά αίμα και σπέρνει τον θάνατο στον ανυποψίαστο εχθρό από κάπου μακριά και αποστασιοποιημένα, πουθενά δεν βρήκε ιδανικότερη ενσάρκωση από τον ανεπανάληπτο σκοπευτή και λαϊκό ήρωα της Φινλανδίας, Σίμο Χέιχε, ο οποίος ξεπάστρεψε 505 Σοβιετικούς με το τουφέκι του (και άλλους 200 με υποπολυβόλο) και έγινε ο Νο 1 κίνδυνος για τον Κόκκινο Στρατό κατά τον Χειμερινό Πόλεμο μεταξύ Φινλανδίας και ΕΣΣΔ. Ο «Λευκός Θάνατος», όπως τον ονόμασαν οι Σοβιετικοί, τριγυρνούσε μόνος στα χαρακώματα του πολέμου και καραδοκούσε για εχθρική σάρκα σαν αρπακτικό που περιμένει τον θάνατο της λείας του. Μέσα σε 100 μόλις μέρες της ρωσο-φινλανδικής διένεξης του 1939-1940, ο Χέιχε με το ηρωικό φινλανδικό τουφέκι M91στα χέρια του (μετατροπή μάλιστα του ρωσικού Mosin-Nagant, πόσο ειρωνικό!) μετατράπηκε σε φονικό αγρίμι που μόνο ο ήλιος ήταν ουσιαστικά ο εχθρός του. Από το εν λόγω τουφέκι, 505 επιβεβαιωμένοι σοβιετικοί στρατιώτες έπεσαν άδοξα στο πεδίο της μάχης, καθώς τον Σίμο κανείς δεν μπορούσε να τον δει. Με την ολόλευκη στολή του, γινόταν κυριολεκτικά ένα με το χιόνι και η μαεστρία του στο «καρτέρι» τον έκανε αόρατο: ο Χέιχε έθαβε τμηματικά το όπλο του για να μη φαίνεται, γευόταν πάγο για να μην τον προδίδουν τα αχνίζοντα χνώτα του, φρόντιζε να περιορίζει τις αντανακλάσεις των μεταλλικών στοιχείων που θα μπορούσαν να φανερώσουν τη θέση του, ακόμα και για το «κλότσημα» του όπλου είχε βρει λύση ώστε να περνά όσο το δυνατόν πιο απαρατήρητος. Και περνούσε, είναι η αλήθεια. Ο δεινός σκοπευτής ήταν μάλιστα τόσο σίγουρος για τις ικανότητές του που δεν χρησιμοποιούσε την τηλεσκοπική διόπτρα των συναδέλφων του, βασιζόμενος κυρίως στο αλάνθαστο φονικό του ένστικτο (και το μεταλλικό σκόπευτρο). Οι Σοβιετικοί δεν είχαν απάντηση για τον Χέιχε και ισοπέδωναν απλώς τις πιθανές θέσεις του με το πυροβολικό τους ή έβαζαν στρατιές από ελεύθερους σκοπευτές ως αντίμετρο. Ένας τέτοιος θα του ανατίναζε το πρόσωπο στον αέρα, δίνοντας τέλος στο δολοφονικό του γαϊτανάκι, αν και ο Σίμο ήταν πολύ σκληρός για να πεθάνει. Παρά τον πυροβολισμό του στο σαγόνι από σοβιετικό ελεύθερο σκοπευτή στις 6 Μαρτίου 1940, φέρνοντας πια ευδιάκριτα «παράσημα» στο πρόσωπό του, ο Χέιχε ανέκαμψε και έζησε μέχρι τα βαθιά γεράματα ως ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες του Ρωσο-Φινλανδικού Πολέμου. Οι μάχες τερματίστηκαν λίγες μέρες αργότερα και ο ανταρτοπόλεμος της Φινλανδίας κατά του πανίσχυρου εχθρού είχε αποδώσει καρπούς. Ο Χέιχε είχε συμβάλει τα μέγιστα, τόσο σε απώλειες όσο και σε όρους σακατεμένου σοβιετικού ηθικού…

Πρώτα χρόνια

Ο Σίμο «Σιμούνα» Χέιχε γεννιέται στις 17 Δεκεμβρίου 1905 στην κωμόπολη Ραουτγιέρβι, πολύ κοντά στα ρωσο-φινλανδικά σύνορα. Μεγάλωσε μέσα σε αγροτικό σπιτικό και συνήθιζε να βοηθά τους γονείς του στα κτήματα ήδη από πολύ μικρός. Με τον πατέρα του πήγαιναν συχνά για κυνήγι, κι έτσι ήρθε σε επαφή με το όπλο από ιδιαιτέρως τρυφερή ηλικία. Ο Σίμο έδειξε την έφεσή του στο σημάδι και πριν καταταγεί ακόμα στον στρατό το δωμάτιό του ήταν γεμάτο με τρόπαια από σκοπευτικούς αγώνες. Σε ηλικία 20 ετών θα ξεκινήσει τη στρατιωτική του καριέρα, όταν κατατάσσεται στην Εθνοφυλακή της Φινλανδίας. Στον ελεύθερο χρόνο του κυνηγά ελάφια και όλοι μιλούν πια για τις εξαίρετες σκοπευτικές του επιδόσεις. Τις οποίες θα μάθαιναν σύντομα και οι Σοβιετικοί το 1939. Μέχρι τότε ο Σίμο θα μετρούσε ήδη 14 χρόνια στον στρατό και θα ήταν πραγματικός άσος στη σκοποβολή. Αν και την πλήρη έκταση των ικανοτήτων του θα τη συνειδητοποιούσαν όλοι μόνο όταν θα ξεσπούσε ο πόλεμος…

Ο «Λευκός Θάνατος» βρυχάται

Ήταν Απρίλιος του 1938 όταν οι αντιπρόσωποι της ΕΣΣΔ εξέφρασαν στην κυβέρνηση της Φινλανδίας τις ανησυχίες του Κρεμλίνου για επικείμενη επίθεση του Χίτλερ στη Μόσχα. Οι σοβιετικοί επιτελείς ανησυχούσαν ιδιαιτέρως ότι οι ναζί θα έρχονταν από την αποδυναμωμένη Φινλανδία και δεν έμοιαζαν να καθησυχάζονται από τις διαβεβαιώσεις της ουδέτερης Φινλανδίας ότι θα ήταν εκεί για να αποκρούσει οποιαδήποτε εισβολή του Αδόλφου. Ο Κόκκινος Στρατός ήταν αποφασισμένος να προωθηθεί στα εδάφη της χώρας για να προϋπαντήσει τον εχθρό και δεν δεχόταν τα «όχι» της μικρότερης γείτονος. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν μέχρι τον Νοέμβριο του 1939, με τους Σοβιετικούς να προτείνουν ακόμα και τμηματική παραχώρηση εδαφών εκ μέρους των Φινλανδών που θα λειτουργούσαν ως ανάχωμα στη χιτλερική προέλαση στο Λένινγκραντ. Το αδιέξοδο πήρε τέλος στις 30 Νοεμβρίου 1939, όταν όλες οι συνομιλίες διακόπηκαν μονομιάς και ο Κόκκινος Στρατός εισέβαλε στη Φινλανδία. Ο μικρός συνοριακός δήμος του Ραουτγιέρβι βρέθηκε στη δίνη του πολέμου και τον 34χρονο Σίμο ήρθε το κακό και τον βρήκε στα ξαφνικά. Μαθαίνοντας για τις εχθροπραξίες με τους Σοβιετικούς, πήρε τροφή, νερό, το λευκό καμουφλάζ και τη φινλανδική εκδοχή του φοβερού ρωσικού τουφεκιού Mosin-Nagant και πήγε να υπερασπιστεί τη χώρα του. Πριν πάρει τέλος ο πόλεμος των τεσσάρων μηνών, ο ταπεινός Χέιχε θα γινόταν φόβος και τρόμος στις τάξεις του «κόκκινου» εχθρού. Μέχρι τότε είχε εξάλλου τη φήμη του να προηγείται, αφού παρέμενε ο μόνος που μπορούσε να χτυπήσει στόχο στα 150 μέτρα κάπου 16 φορές το λεπτό! Ο υποδεκανέας του φινλανδικού στρατού είχε κάνει τη θητεία του στο στράτευμα, είχε υπηρετήσει για πολλά χρόνια στην Πολιτοφυλακή και κλήθηκε τώρα εσπευσμένα πίσω στον στρατό. Τον στρατό μιας χώρας τριών εκατομμυρίων που είχε να αντιμετωπίσει τις ένοπλες δυνάμεις της κραταιής Σοβιετικής Ένωσης των 171 εκατομμυρίων! Όσο για την κατανομή δυνάμεων, υπολείπονταν κατά πολύ των Σοβιετικών, καθώς η αναλογία του πολέμου αποκρυσταλλώθηκε στο 1/100! Οι Σοβιετικοί διέθεταν επίσης 3.500 περισσότερα αεροπλάνα και εκατονταπλάσια άρματα μάχης. Ο μόνος τρόπος ήταν λοιπόν αναγκαστικά ο ανταρτοπόλεμος και οι ελεύθεροι σκοπευτές επιστρατεύτηκαν ως αιχμή του δόρατος του ανορθόδοξου πολέμου. Ο Χειμερινός Πόλεμος του 1939-1940 ήταν εξαιρετικά δριμύς σε όρους παγωνιάς, καθώς σημειώθηκαν θερμοκρασίες-ρεκόρ εκείνο τον χειμώνα. Ο Χέιχε φόρεσε ό,τι είχε και δεν είχε, κάλυψε τα ρούχα του με τη λευκή στολή, φόρεσε τα γάντια και τη μάσκα του, στρίμωξε μερικές κονσέρβες στον σάκο του και χώρεσε 50-70 σφαίρες στην παλάσκα του και έφυγε για το μέτωπο. Μαζί του είχε το τουφέκι και ένα υποπολυβόλο. Κρυβόταν συνήθως στα χαμόκλαδα και περίμενε, πολλές φορές για μέρες και νύχτες, μέχρι να εμφανιστεί ο εχθρός. Οι Σοβιετικοί έτειναν να χρησιμοποιούν τους δρόμους κατά την επέλασή τους, κάτι που διευκόλυνε το έργο του ελεύθερου σκοπευτή, ο οποίος επέλεγε κρυψώνες που να βλέπουν στη δημοσιά. Ο ικανότατος θηρευτής σκότωνε τον ένα Σοβιετικό πίσω από τον άλλο. Ο εισβολέας δεν είχε τρόπο να αντιπαρατεθεί με το φονικό καρτέρι του Χέιχε, γι’ αυτό και ισοπέδωνε συνήθως με το πυροβολικό τον χώρο τριγύρω, τόσο σε τυφλά όσο και στοχευμένα χτυπήματα, μπας και απαλλαγεί από τον βραχνά του Χέιχε. Οι σοβιετικοί ελεύθεροι σκοπευτές είχαν ρητές εντολές να ξετρυπώσουν τον ενοχλητικό Φινλανδό με το Mosin-Nagant M91. Ένας μάλιστα σοβιετικός είχε καθαρίσει μπόλικους φινλανδούς στρατιώτες με το σκόπευτρό του, αλλά και τρεις αξιωματικούς. Εκείνη τη μέρα είχε φάει άλλον έναν, προδίδοντας τη θέση του στον Χέιχε που καραδοκούσε. Με τον ήλιο να δύει σιγά σιγά, ο Σοβιετικός πίστεψε ότι η μέρα είχε τελειώσει και σηκώθηκε στα γόνατά του. Με μια βολή από τα 450 μέτρα, η σφαίρα του Σίμο καρφώθηκε στο κεφάλι του. Παρά την επιτυχία όμως του Χέιχε, οι Σοβιετικοί κέρδιζαν αργά και σταθερά τον πόλεμο. Οι Φινλανδοί είχαν οπισθοχωρήσει τουλάχιστον 40 χιλιόμετρα και η μονάδα των ελεύθερων σκοπευτών του 34ου Συντάγματος είχε τώρα να υπερασπιστεί έναν στρατηγικής σημασίας λόφο. Και οι δύο πλευρές ήξεραν ότι οι Φινλανδοί ήταν αποδυναμωμένοι, χωρίς εφόδια και διαθέσιμες ενισχύσεις. Παρά ταύτα, οι λιγοστοί στρατιώτες υπερασπίζονταν πετυχημένα το πέρασμα για βδομάδες, πονοκεφαλιάζοντας τους Σοβιετικούς για το ακατανόητο του πράγματος. Είμαστε πια στην 21η Δεκεμβρίου 1939, όταν ο Χέιχε έγραψε νέο ρεκόρ εκείνη τη μέρα με 25 επιβεβαιωμένους θανάτους Σοβιετικών. Μέχρι τότε ο προσωπικός απολογισμός του έφτανε τους 500 άντρες, τόσο με το τουφέκι όσο και το πολυβόλο. Και μέχρι τότε οι Σοβιετικοί είχαν καταλάβει καλά ότι ήταν ένας ελεύθερος σκοπευτής αυτός που έσπερνε όλεθρο και τρόμο στις δυνάμεις τους, αναγκάζοντας τον προελαύνοντα Κόκκινο Στρατό να τον ονομάσει «Λευκό Θάνατο». Μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, οι Σοβιετικοί πάλευαν ακόμα να καταλάβουν το ύψωμα, παρά την τεράστια αριθμητική υπεροχή και τον βαρύ οπλισμό τους. Σε μια μάχη μόνο, για παράδειγμα, 32 Φινλανδοί αντιμετώπισαν κάπου 4.000 Σοβιετικούς. Μόλις 4 έμειναν ζωντανοί για να δουν τη μεγαλειώδη νίκη τους! Την ώρα που Άγγλοι και Γάλλοι έστελναν προσφορές για βοήθεια στους Φινλανδούς, οι Σοβιετικοί εντατικοποιούσαν τις προσπάθειές τους. Στις 6 Μαρτίου 1940, ο υποδεκανέας Σίμο Χέιχε καραδοκούσε σαν όλες τις άλλες μέρες για Σοβιετικούς. Τώρα είχε 505 επιβεβαιωμένους θανάτους με το τουφέκι του, περισσότερους από κάθε άλλο ελεύθερο σκοπευτή σε εμπόλεμη σύρραξη! Το σερί του δεν έλεγε μάλιστα να κοπάσει, αφού πριν το μεσημέρι είχε ήδη 40 σκοτωμούς στη φαρέτρα του. Η τύχη του έμελλε όμως να αλλάξει. Μια σφαίρα καρφώθηκε στο δεξί πάνω μέρος του σαγονιού του. «Το μισό του πρόσωπο λείπει», είπαν στον ασύρματο οι άντρες που τον μετέφεραν στα μετόπισθεν. Ο ελεύθερος σκοπευτής παρέμεινε σε κωματώδη κατάσταση αρκετές μέρες και ξύπνησε με θρυμματισμένο σαγόνι μεν, αλλά την ίδια δίψα για μάχη. Τη μέρα που ξαναβρήκε ωστόσο τις αισθήσεις του, στις 13 Μαρτίου, είχε μόλις υπογραφεί η Συνθήκη της Μόσχας, που έδινε τέλος στον Χειμερινό Πόλεμο αναγνωρίζοντας τον γενναίο αγώνα των Φινλανδών. Οι Σοβιετικοί έπαιρναν στην κατοχή τους ένα καλό μέρος των φινλανδικών εδαφών, περιλαμβανομένης της γενέτειρας του Χέιχε, Ραουτγιέρβι. Κάπου 422.000 Φινλανδοί αναγκάστηκαν να ξεσπιτωθούν στον απόηχο του συμφώνου ειρήνης. Όπως δήλωσε όμως σοβιετικός στρατηγός: «Κερδίσαμε αρκετά εδάφη για να θάψουμε τους νεκρούς μας». Οι Φινλανδοί είχαν πολεμήσει λυσσαλέα και διατήρησαν την ανεξαρτησία τους, επιφέροντας βαριές απώλειες στους υπέρτερους στρατιωτικά Σοβιετικούς. Αν και έχασαν το 11% των εδαφών τους, έδωσαν ένα γερό μάθημα στον Στάλιν, που στόχευε εξάλλου στην πλήρη κατάκτηση των γειτόνων του. Οι απώλειες των Σοβιετικών ήταν πενταπλάσιες σε νεκρούς και τετραπλάσιες σε τραυματίες σε σχέση με τον σκανδιναβικό στρατό. Όσο για τον Χέιχε, τον τίμησαν με πέντε μετάλλια μετά τον Χειμερινό Πόλεμο και μια προαγωγή από υποδεκανέα σε υπολοχαγό! Τώρα εξάλλου τον καλούσαν παντού να μιλήσει για τον άθλο-ρεκόρ του. Αφού έγραψε κι ένα βιβλίο για τα πολεμικά του κατορθώματα, έζησε μια ήρεμη και μακρά ζωή μακριά από την ενεργό δράση. Μπορεί να είχε στείλει μέσα σε λίγο λιγότερο από 100 μέρες στον άλλο κόσμο 705 ρώσους στρατιώτες, προκαλώντας χάος στον Κόκκινο Στρατό, για το γεγονός δεν μιλούσε όμως ποτέ ούτε δημοσίως ούτε ιδιωτικώς! Ούτε περηφανευόταν πως δεν χρησιμοποίησε ποτέ σκοπευτική διόπτρα όπως όλοι οι συνάδελφοί του. Γιατί ήξερε ότι αυτά είναι πράγματα του πολέμου που δεν ανήκουν στην ειρήνη και καλό είναι η ανθρωπότητα να μην καταφεύγει στον πόλεμο. Στη χώρα του λατρευόταν ως εθνικός ήρωας, ο ίδιος περιοριζόταν ωστόσο σε σαφώς πιο ταπεινούς ρόλους. Πέρασε την υπόλοιπη ζωή του δουλεύοντας ως ελαφοκυνηγός και εκτροφέας σκύλων αργότερα, συνεχίζοντας τη δύσκολη αποθεραπεία του για πολλά ακόμα χρόνια, ως μια διαρκή υπόμνηση λες στις αιματοβαμμένες μέρες που τόσο ήθελε να αφήσει πίσω του. Όταν τον ρώτησαν πώς κατάφερε να εξοντώσει 505 εχθρούς με το τουφέκι του ελεύθερου σκοπευτή, χαμογέλασε και απάντησε λακωνικά: «Με εξάσκηση». Είχε όμως τύψεις για τους τόσους θανάτους που προκάλεσε; «Απλά έκανα το καθήκον μου», απαντούσε εκείνος ξερά. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Χέιχε έδρασε σε πολικές θερμοκρασίες -20 και -40 βαθμών Κελσίου (μέχρι -43 έφτασε το θερμόμετρο εκείνον τον χειμώνα!). Φορώντας την ολόλευκη στολή παραλλαγής, σκότωσε 505 σοβιετικούς στρατιώτες ως ελεύθερος σκοπευτής, ενώ του πιστώνονται και άλλοι 200 επιβεβαιωμένοι θάνατοι με το υποπολυβόλο Suomi KP/-31, ανεβάζοντας τα συνολικά επιβεβαιωμένα θύματά του σε 705 άντρες. Όταν ο στρατάρχης Καρλ Γκούσταφ Έμιλ Μάνερχαιμ τον έκανε ανθυπολοχαγό, έγινε ο πρώτος ποτέ φινλανδός στρατιώτης που προήχθη τόσο γρήγορα! Ο Χέιχε έζησε παρόλα αυτά εν ειρήνη μέχρι τα βαθιά του γεράματα και ευτύχησε να μην ξαναδεί πόλεμο στη ζωή του. Για κυνήγι ταράνδου πήγαινε μάλιστα με τον καλό του φίλο, τον πρόεδρο της χώρας Ούρχο Κέκονεν. Άφησε την τελευταία του πνοή την 1η Απριλίου 2002, λίγα χρόνια πριν συμπληρώσει τον έναν αιώνα ζωής. «Ο θάνατος πήρε τον Λευκό Θάνατο», έγραψαν λιτά οι τοπικές εφημερίδες… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr