Ήταν 30 Μαρτίου 1822, όταν οι πρώτες οθωμανικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη Χίο, δίνοντας το έναυσμα για ένα από τα πιο αποτρόπαια εγκλήματα κατά του ελληνικού έθνους. Η σφαγή της Χίου δεν ήταν απλώς μια στρατιωτική επιχείρηση· ήταν μια συστηματική «γενοκτονία» κατά ενός άμαχου πληθυσμού, που τόλμησε να σταθεί στο πλευρό του αγώνα για την ελευθερία.
Η Χίος, ένα νησί με έντονη ναυτιλιακή και εμπορική δραστηριότητα, είχε κρατήσει ουδέτερη στάση στην Επανάσταση του 1821. Όμως, όταν τον Μάρτιο του 1822 επαναστατικές δυνάμεις από τις Οινούσσες και τη Σάμο, με επικεφαλής τον Λυκούργο Λογοθέτη, αποβιβάστηκαν στο νησί για να το ξεσηκώσουν, όλα άλλαξαν.
Η οθωμανική απάντηση ήταν σκληρή και άμεση. Στις 30 Μαρτίου, περισσότερα από 7.000 στρατιώτες αποβιβάστηκαν και ξεκίνησαν την οργανωμένη σφαγή. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, πάνω από 30.000 Έλληνες της Χίου σφαγιάστηκαν, 25.000 αιχμαλωτίστηκαν και 50.000 εκτοπίστηκαν. Η παγκόσμια κοινή γνώμη συγκλονίστηκε. Η Χίος, που κάποτε ήταν σύμβολο πολιτισμού και ευμάρειας, μετατράπηκε σε ερείπια και τάφους. Οι μαρτυρίες μιλούν για ασύλληπτες ωμότητες: εγκλήματα κατά παιδιών, γυναικών, ιερέων, καταστροφές σε εκκλησίες και μοναστήρια, λεηλασίες χωρίς έλεος.
Η σφαγή της Χίου αποτέλεσε διεθνές σοκ και συγκίνησε βαθιά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Το αποκορύφωμα αυτής της αντίδρασης ήταν ο περίφημος πίνακας του Ντελακρουά «Η σφαγή της Χίου», που εκτέθηκε στο Παρίσι το 1824 και έγινε σύμβολο του φιλελληνικού κινήματος.
Χαρακτηριστικό όμως είναι και το ποίημα «Το Ελληνόπουλο» (L’Enfant) του Βίκτωρος Ουγκώ, μεταφρασμένο από τον Κωστή Παλαμά. Η εικόνα του παιδιού πάνω στα ερείπια, να ζητά όχι φαγητό, παιχνίδια ή στολίδια, αλλά «βόλια, μπαρούτη», είναι συμβολική και εμβληματική: το τραυματισμένο έθνος που ζητά δύναμη και εκδίκηση, όχι οίκτο.
Απόσπασμα:
Μὴ τὸ πουλὶ ποὺ κελαϊδάει στὸ δάσος νύχτα μέρα
καὶ μὲ τὴ γλύκα του περνάει καὶ ντέφι καὶ φλογέρα;
Τί θὲς κι ἀπ’ ὅλα τ’ ἀγαθὰ
τοῦτα; Πὲς! Τ’ ἄνθος, τὸν καρπό; θὲς τὸ πουλί; -Διαβάτη,
μοῦ κράζει τὸ ᾽Ελληνόπουλο μὲ τὸ γαλάζιο μάτι·
βόλια, μπαρούτη θέλω, νά!
Παρότι ο στόχος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν να στείλει ένα μήνυμα τρόμου προς κάθε ελληνικό τόπο που σκεφτόταν να επαναστατήσει, το αποτέλεσμα ήταν το ακριβώς αντίθετο: η Χίος έγινε σύμβολο της θυσίας για την ελευθερία, πυροδότησε το φιλελληνικό ρεύμα, ενίσχυσε την ελληνική υπόθεση στα ευρωπαϊκά σαλόνια και υπενθύμισε στον κόσμο τι σημαίνει καταπίεση.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1282: Ο λαός της Σικελίας ξεσηκώνεται κατά του βασιλιά Καρόλου του Ανδεγαυού και των γάλλων κατακτητών, σε μια αιματηρή εξέγερση που θα μείνει γνωστή ως «Σικελικός Εσπερινός». Η εξέγερση ξεκινά την ώρα του εσπερινού στο Παλέρμο και εξαπλώνεται σε ολόκληρο το νησί, με μαζικές σφαγές Γάλλων και την εκδίωξή τους, αλλάζοντας ριζικά τον γεωπολιτικό χάρτη της Μεσογείου.
1815: Ο Ζοακίμ Μιρά εκδίδει τη Διακήρυξη του Ρίμινι, απευθύνοντας κάλεσμα στους Ιταλούς για εθνική αφύπνιση. Το κείμενο αυτό θα αποτελέσει έμπνευση για την Ιταλική Ενοποίηση, δεκαετίες πριν από την ολοκλήρωσή της.
1822: Οι Τούρκοι σφάζουν δεκάδες χιλιάδες κατοίκους της Χίου, σε μία από τις αγριότερες θηριωδίες της Ελληνικής Επανάστασης, γνωστή ως η Σφαγή της Χίου. Το νησί, που είχε αργήσει να ενταχθεί στον Αγώνα, γίνεται στόχος μαζικής εκδίκησης από τα οθωμανικά στρατεύματα, με αποτέλεσμα την εξόντωση άμαχου πληθυσμού και την υποδούλωση ή εκπατρισμό χιλιάδων. Το γεγονός προκαλεί πανευρωπαϊκή κατακραυγή και συγκλονίζει την κοινή γνώμη, εμπνέοντας έργα όπως ο πίνακας του Ντελακρουά και ενισχύοντας το φιλελληνικό κίνημα.
1841: Ιδρύεται η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Πρώτος διοικητής της αναλαμβάνει ο Γεώργιος Σταύρου.
1856: Τερματίζεται ο Κριμαϊκός Πόλεμος με την υπογραφή της Συνθήκης των Παρισίων.
1863: Ο Γεώργιος Α’ χρίζεται βασιλιάς της Ελλάδας.
1867: Οι Ρώσοι πουλούν την Αλάσκα στην Αμερική για 7,2 εκατομμύρια δολάρια, μη γνωρίζοντας ότι κάτω από τους πάγους κρύβεται «μαύρος χρυσός». Τα αμερικανικά ΜΜΕ κατηγορούν την κυβέρνησή τους ότι διασπάθισε το δημόσιο χρήμα για να αγοράσει ένα παγόβουνο.
1870: Βρετανοί περιηγητές και ένας ιταλός διπλωμάτης συλλαμβάνονται στο Πικέρμι από τη συμμορία των αδελφών Αρβανιτάκη, που τους κρατά ομήρους ζητώντας λύτρα. Το επεισόδιο θα κορυφωθεί με τη Σφαγή στο Δήλεσι στις 9 Απριλίου, προκαλώντας διπλωματικό σκάνδαλο και εκθέτοντας διεθνώς την εικόνα της Ελλάδας.
1889: Ο Χαρίλαος Τρικούπης καταθέτει στη Βουλή των Ελλήνων το όνειρό του για την ένωση Ρίου – Αντιρρίου. Θα γίνει πραγματικότητα 115 χρόνια μετά, στις 12 Αυγούστου 2004, παραμονή έναρξης των Ολυμπιακών της Αθήνας, οπότε η γέφυρα θα παραδοθεί στην κυκλοφορία. Πρώτοι τη διέσχισαν στις 8 Αυγούστου 2004 οι λαμπαδηδρόμοι που μετέφεραν την ολυμπιακή φλόγα στην Αθήνα.
1912: Υπογράφεται η συνθήκη της Φεζ, καθιστώντας το Μαρόκο γαλλικό προτεκτοράτο.
1952: Ο Νίκος Μπελογιάννης και οι σύντροφοί του Νίκος Καλούμενος, Δημήτρης Μπάτσης και Ηλίας Αργυριάδης εκτελούνται τα ξημερώματα στο Γουδή, πίσω από το νοσοκομείο «Σωτηρία», παρά τις διεθνείς εκκλήσεις για χάρη. Ο Μπελογιάννης, που είχε γίνει σύμβολο αντίστασης με το γαρύφαλλο στο χέρι στο στρατοδικείο, είχε αρνηθεί κάθε κατηγορία για κατασκοπεία. Την ίδια μέρα, ο Γιάννης Ρίτσος γράφει εξόριστος στον Αϊ Στράτη το ποίημα «Ο Άνθρωπος με το Γαρύφαλλο», μετατρέποντας τη μορφή του Μπελογιάννη σε διαχρονικό σύμβολο αγώνα.
1961: Μονογράφεται η συμφωνία σύνδεσης της Ελλάδας με την ΕΟΚ, αποτελώντας το πρώτο βήμα για την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Η σύνδεση θα τεθεί σε ισχύ το 1962 και θα οδηγήσει, δεκαετίες αργότερα, στην πλήρη ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
1968: Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος λανσάρει το σύνθημα «Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών» και το συνοδεύει με τη διαγραφή των αγροτικών χρεών.
1980: Οι Police εμφανίζονται στο γήπεδο του Σπόρτινγκ, στην πρώτη μεγάλη ροκ συναυλία στην Αθήνα μετά τη Χούντα, και την επεισοδιακή εμφάνιση των Rolling Stones λίγες μέρες πριν από το πραξικόπημα του Απριλίου 1967.
1981: Ο Τζον Χίνκλεϊ αποπειράται να δολοφονήσει έξω από ξενοδοχείο της Ουάσινγκτον τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ρόναλντ Ρήγκαν. Ο αμερικανός πρόεδρος τραυματίζεται σοβαρά στο στήθος, αλλά διασώζεται.
1983: Τίθενται σε ισχύ στην Ελλάδα το πενθήμερο και οι 40 ώρες εργασίας την εβδομάδα για τους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα.
1999: Δικαστήριο του Πόρτλαντ στις ΗΠΑ διατάζει την καπνοβιομηχανία Phillip Morris να καταβάλει το ποσό των 81.000.000 δολαρίων ως αποζημίωση στην οικογένεια ενός καπνιστή, που πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα.
2020: Πεθαίνει ο Μανώλης Γλέζος, έλληνας πολιτικός της Αριστεράς, ήρωας της Εθνικής Αντίστασης, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Μαζί με τον Λάκη Σάντα υπήρξε συμπρωταγωνιστής σε μία από τις πρώτες αντιστασιακές ενέργειες στην κατεχόμενη Ελλάδα και ευρύτερα στην κατεχόμενη από τον Άξονα Ευρώπη κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου του 1941 κατέβασαν τη σημαία της ναζιστικής Γερμανίας από τον ιστό του βράχου της Ακρόπολης.
Γεννήσεις
1853 – Βίνσεντ βαν Γκογκ, ολλανδός ζωγράφος, από τις πιο εμβληματικές μορφές του μεταϊμπρεσιονισμού, που άσκησε τεράστια επιρροή στην τέχνη του 20ού αιώνα, με έργα όπως «Έναστρη νύχτα» και «Ηλιοτρόπια».
1937 – Γουόρεν Μπίτι, αμερικανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, με διακρίσεις σε Όσκαρ και Χρυσές Σφαίρες, γνωστός για ταινίες όπως «Bonnie and Clyde», «Reds» και «Bugsy».
1945 – Μαριώ (κατά κόσμον Μαρία Κωνσταντινίδου), ελληνίδα τραγουδίστρια του λαϊκού και ρεμπέτικου ρεπερτορίου, με πορεία που ξεκινά από τη δεκαετία του ’60 και συνεργασίες με μεγάλους συνθέτες.
1945 – Έρικ Κλάπτον, άγγλος κιθαρίστας και τραγουδιστής, ένας από τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του blues και rock, με επιτυχίες όπως «Layla», «Tears in Heaven» και «Wonderful Tonight».
1968 – Σελίν Ντιόν, καναδή τραγουδίστρια με παγκόσμια απήχηση, γνωστή για την ισχυρή φωνή της και επιτυχίες όπως «My Heart Will Go On», «The Power of Love» και «All by Myself».
Θάνατοι
1896 – Χαρίλαος Τρικούπης, έλληνας πολιτικός και επανειλημμένα πρωθυπουργός, που συνέβαλε στον εκσυγχρονισμό του ελληνικού κράτους, με έργα υποδομής όπως ο Ισθμός της Κορίνθου, αλλά και γνωστός για τη φράση «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν».
1952 – Νίκος Μπελογιάννης, έλληνας πολιτικός και στέλεχος του ΚΚΕ, εκτελέστηκε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, παρά την παγκόσμια κατακραυγή· έμεινε στην Ιστορία ως «ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο», σύμβολο αντίστασης και ιδεολογικής συνέπειας.
1992 – Μανόλης Ανδρόνικος, έλληνας αρχαιολόγος, που έφερε στο φως τους βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, ανακαλύπτοντας –πιθανότατα– τον τάφο του Φιλίππου Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
2020 – Μανώλης Γλέζος, έλληνας πολιτικός, ήρωας της Εθνικής Αντίστασης, δημοσιογράφος και συγγραφέας, που έμεινε στην Ιστορία ως ένας από τους δύο νεαρούς που κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη το 1941.
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής
