Ο χημικός Ανρί Νεστλέ που ανέπτυξε την πρώτη βρεφική τροφή

Ένας γερμανός φαρμακοποιός μετακομίζει στην Ελβετία, πιάνει δουλειά σε φαρμακείο και κάνει όνειρα όπως και κάθε άλλος νέος. Όντας χημικός και με γερές επιστημονικές βάσεις, αρχίζει να πειραματίζεται με τα πάντα, από λεμονάδες μέχρι και τσιμέντα, προσπαθώντας να κάνει τα προϊόντα καλύτερα. Κάποια στιγμή βάζει στο στόχαστρο τις βρεφικές τροφές, καθώς πολλά μωρά δεν μπορούσαν να θηλάσουν ή να ανεχθούν τα υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος. Ο Χάινριχ Νεστλέ (που άλλαξε το όνομά του στο γαλλικό Ανρί λόγω του γαλλόφωνου καντονιού της Ελβετίας όπου ζούσε) το γνώριζε αυτό καλά, αφού η υψηλή παιδική θνησιμότητα είχε στερήσει τη ζωή σε πέντε από τα δεκατρία αδέλφια του. Είμαστε εξάλλου σε μια εποχή (μέσα προς τέλη του 19ου αιώνα) όπου τα παιδιά εξαρτιόνταν απόλυτα από το μητρικό γάλα και όταν η μητέρα δεν μπορούσε να θηλάσει ή να πληρώσει τροφό, τότε τα βρέφη τρέφονταν αναγκαστικά με χαμηλής διατροφικής αξίας χυλό. Οι εντερικές διαταραχές επέφεραν βαρύτατο φόρο στις βρεφικές ζωές, με τις στατιστικές να είναι δηλωτικές: ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη πέθαινε κατά το πρώτο έτος της ζωής του. Κι έτσι μέσα στις προσπάθειες για βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και μείωση των μολυσματικών νόσων, που αύξησαν καθοριστικά τις πιθανότητες επιβίωσης των παιδιών, η συνεισφορά του Νεστλέ ήταν καθοριστικότατη, καθώς αυτός έφτιαξε ένα αλεύρι γάλακτος με θρεπτικά συστατικά που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του μητρικού γάλακτος, όταν το τελευταίο δεν ήταν διαθέσιμο. Ανθρωπιστής καθώς ήταν και μεγάλος οραματιστής, σκαρώνει το 1867 την πρωτοποριακή φόρμουλα του γάλακτος σε σκόνη που είπε «Kindermehl» και θα έμενε τελικά γνωστή ως «φαρίν λακτέ» (γάλα δημητριακών), την πρώτη ποτέ βρεφική τροφή δηλαδή που πήρε αναγκαστικά το όνομά του: «Farine Lactee Nestle»! Το νέο προϊόν πείθει ιατρική κοινότητα αλλά και μαμάδες για την υψηλή διατροφική του αξία και κάνει τον εμπνευστή του διάσημο και πλούσιο. Ως επιστέγασμα του επιστημονικού πλαισίου της τροφής του, η βρεφική φόρμουλα του Νεστλέ τιμάται με το χρυσό μετάλλιο στη Διεθνή Έκθεση του 1871για τη συμβολή της στη μείωση της βρεφικής θνησιμότητας! Το ξηρό μείγμα του από γάλα, ζάχαρη και χημικά επεξεργασμένο σιτάλευρο έσωσε τη ζωή ενός νεογέννητου το 1867 αποδεικνύοντας ότι μπορούσε πράγματι να λειτουργήσει ως υποκατάστατο του μητρικού γάλακτος. Αφού έκανε τη διατροφή των βρεφών ασφαλέστερη, ο Νεστλέ, συνδυάζοντας ερευνητική καινοτομία αλλά και το αλάθητο ένστικτό του στο μάρκετινγκ, ίδρυσε την ομώνυμη εταιρία που ήδη από το 1873 σημείωνε πωλήσεις μισού εκατομμυρίου συσκευασιών σε Ευρώπη, Αμερική, Αυστραλία, Αργεντινή και Μεξικό. Μετά την πρώτη παιδική τροφή, η Nestle έφτιαξε το πρώτο συμπυκνωμένο γάλα της Ευρώπης, το πρώτο σοκολατούχο γάλα, την πρώτη σοκολάτα γάλακτος, τον πρώτο διαλυτό καφέ, τον πρώτο αποξηραμένο καφέ και μια σειρά ακόμα από πρωτιές… Σήμερα η Nestle παράγει ένα σωρό προϊόντα στα 489 εργοστάσιά της σε όλο τον κόσμο, τα οποία πουλά σε περισσότερες από 100 χώρες ως ο απόλυτος ηγέτης του κλάδου…

Πρώτα χρόνια

Ο Χάινριχ Νεστλέ γεννιέται στις 10 Αυγούστου 1814 στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας ως το ενδέκατο από τα 14 παιδιά ενός τζαμά. Ο πατέρας ίδρυσε κάποια στιγμή μια μονάδα παραγωγής υαλοπινάκων. Τεχνίτες του τζαμιού καθώς ήταν οι Νεστλέ εδώ και πέντε γενιές, ο πατέρας του τον προόριζε για την οικογενειακή επιχείρηση, αλλά ο νεαρός Χάινριχ έψαχνε κάτι διαφορετικό στη ζωή του. Κι έτσι το 1832, ο 18χρονος θα βρεθεί να μαθητεύει σε φαρμακοποιό της πόλης, ολοκληρώνοντας την τετράχρονη μαθητεία του το 1836 με την άδεια του βοηθού φαρμακοποιού ανά χείρας. Ήταν έτοιμος τώρα να ανοίξει τα φτερά του. Για άγνωστο λόγο, κάπου μεταξύ 1836-1839 θα μετακομίσει στην Ελβετία και θα εγκατασταθεί τελικά στην παραλίμνια πόλη Βεβέ, πιάνοντας δουλειά σε τοπικό φαρμακείο. Στα τέλη του 1839 θα πάρει την επίσημη άδεια του φαρμακοποιού από τη σχετική υγειονομική αρχή της Λοζάνης, έχοντας πια τη δυνατότητα να εκτελεί χημικά πειράματα αλλά και να συνταγογραφεί. Επίσης την ίδια εποχή (τέλη του 1839) αλλάζει το όνομά του από Χάινριχ σε Ανρί, καθώς ζει σε γαλλόφωνο ελβετικό καντόνι και θέλει να ενταχθεί ακόμα καλύτερα στην κοινωνική ζωή του νέου τόπου…

Πρώτες επιχειρηματικές απόπειρες

Ήταν το 1843 όταν ο Ανρί ξεκίνησε να πειραματίζεται με τη χημική σύνθεση πολλών προϊόντων, ψάχνοντας να βελτιώσει ή να τροποποιήσει τη λειτουργία τους. Οι πρώτες του απόπειρες είχαν να κάνουν με την παραγωγή κραμβέλαιου (λάδι από τους σπόρους ενός τύπου ελαιοκράμβης), αλλά και λάδι από ξηρούς καρπούς (που χρησιμοποιούνταν στις λάμπες λαδιού), την ίδια ώρα που πειραματιζόταν με ξίδια αλλά και αλκοολούχα ποτά, όπως το ρούμι, το λικέρ και το αψέντι. Διευρύνοντας τους ορίζοντές του, άρχισε να ασχολείται προοδευτικά με το εμπόριο τροφίμων και ποτών, αλλά και με την παραγωγή ανθρακούχου νερού και ανθρακούχας λεμονάδας, τα οποία παρασκεύαζε μόνος του σε μια μονάδα παραγωγής που είχε εντωμεταξύ αγοράσει. Αν και η κρίση του 1845-1847 θα τον γονατίσει οικονομικά αναγκάζοντάς τον να σταματήσει την παραγωγή ανθρακούχου νερού. Το 1857 θα βρει τον ασίγαστο Νεστλέ να παράγει λιπάσματα, τσιμέντο και φωτιστικό αέριο, ψάχνοντας διαρκώς την εμπορική επιτυχία. Τρία χρόνια αργότερα (23 Μαΐου 1860), ο 46χρονος και αθεράπευτος εργένης θα παντρευτεί την εκλεκτή της καρδιάς του, Άννα Κλεμεντίν Εμάν, την κόρη ενός γιατρού. Ήταν ο γάμος που θα του άλλαξε τη ζωή αλλά και τα ερευνητικά ενδιαφέροντα…

Η γέννηση της θρυλικής βρεφικής τροφής

Δεν είναι σαφές ούτε πότε ούτε πώς ξεκίνησε ο Νεστλέ την περιπέτεια με τις παιδικές τροφές, αν και είχε μπόλικα κίνητρα γι’ αυτό, καθώς όπως είπαμε ο ίδιος είχε χάσει αρκετά αδέλφια του στην παιδική ηλικία από την τραγικά υψηλή βρεφική θνησιμότητα του καιρού. Και η γυναίκα του πρέπει βέβαια να διαδραμάτισε ρόλο στην αλλαγή αυτή των πειραματικών ενδιαφερόντων του, καθώς ως κόρη γιατρού που βοηθούσε τους φτωχούς είχε έρθει από πρώτο χέρι σε επαφή με την παιδική θνησιμότητα που θέριζε στην Ευρώπη. Ανέσυρε λοιπόν από το παρελθόν τις φαρμακευτικές του γνώσεις και δημιούργησε ένα υποκατάστατο του μητρικού γάλακτος με πλούσια θρεπτικά συστατικά. Η τροφή του για τα νεογνά που δεν μπορούσαν για διαφόρους λόγους να θηλάσουν αποτελούνταν από αγελαδινό γάλα, σιτάλευρο και ζάχαρη, αφού καθάρισε πρώτα χημικά το αλεύρι από το άμυλο και τα άλλα δύσπεπτα συστατικά του, με τη βοήθεια συνεργάτη του ειδικού στην ανθρώπινη διατροφή. Το γάλα του Νεστλέ φτιαχνόταν πανεύκολα προσθέτοντας νερό ως η πρώτη ποτέ εξειδικευμένη βρεφική κρέμα! Η διατροφική αξία του προϊόντος του έγινε πασιφανής από την αρχή, καθώς τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και οι μητέρες εγγυούνταν την επιτυχία της φόρμουλάς του. Ταυτοχρόνως, ο ίδιος γράφει βιβλίο και διανέμει φυλλάδια σε γιατρούς και φαρμακοποιούς ενημερώνοντάς τους για τις αρετές της κρέμας του. Η βρεφική τροφή ονομάστηκε αρχικά «Κindermehl» (Παιδικό Αλεύρι), αν και αργότερα μετονομάστηκε σε «Farine Lactée Henri Nestlé» (Αλεύρι Γάλακτος Ανρί Νεστλέ) και απέσπασε άμεσα την εμπιστοσύνη των οικογενειών της Ευρώπης. Μέχρι το 1867 ο Νεστλέ είχε στα χέρια του το περιβόητο σκονόγαλά του, ιδρύοντας ταυτοχρόνως τη Nestle για την εμπορική του εκμετάλλευση. Η βρεφική φόρμουλα σημείωσε τεράστια απήχηση στην Ευρώπη και μέσα σε λίγα χρόνια (δεκαετία του 1870) βρήκε τον δρόμο της για την άλλη πλευρά του Ατλαντικού…

Τελευταία χρόνια

Ο Ανρί θα άφηνε μια τελευταία κληρονομιά στην ανθρωπότητα πριν τα παρατήσει όλα και απολαύσει ακύμαντα τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Ως εμπνευστής του γάλακτος σε σκόνη, συνεργάστηκε με έναν σοκολατοποιό, κάποιον Ντάνιελ Πίτερ, για να φτιάξουν το 1875 την πρώτη σοκολάτα γάλακτος του κόσμου! Την ίδια όμως χρονιά πουλά την εταιρία του σε τρεις ντόπιους επιχειρηματίες και πρώην συνεργάτες του και περνά τη συνταξιοδότησή του ως ένας πλούσιος άνθρωπος. Παρά το γεγονός ότι με τη σύζυγό του δεν απέκτησε ποτέ παιδιά, υιοθέτησε κάποια στιγμή ένα ορφανό κοριτσάκι. Τώρα ζει σε μια έπαυλη στο Μοντρό της Ελβετίας και δωρίζει γενναία ποσά στο δημοτικό συμβούλιο για μεγάλα έργα υποδομής. Τα στερνά του τα πέρασε κάνοντας πολλές αγαθοεργίες (όπως αποπληρωμή των δανείων των φτωχών) και επιδιδόμενος σε κοινωφελείς δραστηριότητες, όπως το δημόσιο πηγάδι που άνοιξε στην πόλη για να κάνει το καθαρό νερό των ορεινών πηγών διαθέσιμο σε όλους, μιας και πίστευε ακράδαντα ότι το πόσιμο νερό ήταν το κλειδί για την ευημερία μιας κοινωνίας. Ο Ανρί Νεστλέ πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 7 Ιουλίου 1890 και ενταφιάστηκε στο κοιμητήριο του Μοντρό. Η Nestle του εξακολουθεί να εδρεύει στο Βεβέ της Ελβετίας και σήμερα είναι η μεγαλύτερη φίρμα παραγωγής τροφίμων και αφεψημάτων στον κόσμο. Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, τα προϊόντα του Νεστλέ εμφανίζονται και στην Ελλάδα, με τις ρεκλάμες στον Τύπο της εποχής να υποδέχονται τη βρεφική τροφή του ως «γαλακτούχον άλευρον Νεστλέ»… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr