Ο εκλαϊκευτής του αποκρυφισμού Γεράρδος Ανκός

Μια από τις μεγαλύτερες μορφές του δυτικού εσωτερισμού, πίσω μόνο από τον Ελιφάς Λεβί, ο γαλλικής καταγωγής ισπανός μύστης ήταν ένας άνθρωπος της επιστήμης και των γραμμάτων, γιατρός στο επάγγελμα, που στράφηκε στον αποκρυφισμό για να γεφυρώσει τα εννοιολογικά χάσματα επιστήμης και φυσικού κόσμου. Ο δρ. Ανκός υπήρξε εσωτεριστής, ιατροφιλόσοφος, υπνωτιστής και μέγας μύστης, ίδρυσε τον Μαρτινισμό και έβαλε σκοπό να εκλαϊκεύσει τα μυητικά κελεύσματα των μυστικών ταγμάτων, αφήνοντας κληρονομιά ένα τεράστιο πραγματικά συγγραφικό έργο παρά το σχετικά σύντομο του βίου του. Ο κορυφαίος γάλλος εσωτεριστής του 20ού αιώνα που θα έμενε γνωστός με το λογοτεχνικό και αποκρυφιστικό του ψευδώνυμο «Παπύς» αναμείχθηκε με όλων των ειδών τα μυστικιστικά τάγματα και διδασκαλίες, περιλαμβανομένων της Θεοσοφικής Εταιρίας και της Χρυσής Αυγής. Αργότερα θα ίδρυε το Μαρτινιστικό Τάγμα (βασισμένο στα διδάγματα του Λουί-Κλοντ ντε Σεν-Μαρτέν), την απόκρυφη χριστιανική αδερφότητα δηλαδή στα πρότυπα της μασονικής Στοάς, και θα γινόταν γνωστός τόσο μεταξύ της ευρωπαϊκής μυστικιστικής κοινότητας όσο και των πνευματικών κύκλων της Δύσης, καθώς ήταν πολυμαθής, καλλιεργημένος και πολυταξιδεμένος. Αν και τελικά η μεγαλύτερη συνεισφορά του θα ήταν η γενίκευση της χαρτομαντείας μέσω της σύνδεσης αποκρυφισμού και ταρό, με το σύστημά του να υιοθετείται τελικά από πλήθος μυστικιστικών ταγμάτων. Ο Γάλλος Παπύς που αγάπησε μαγεία και αλχημεία, στην προσπάθειά του να διευρύνει την ανθρώπινη συνείδηση και αντιληπτική ικανότητα, παρέμεινε ισοβίως ένας συνειδητοποιημένος επιστήμονας και ταγμένος νοσοκομειακός γιατρός. «Έμαθα να χειρίζομαι και να ασκώ τη θαυμάσια αναλογική μέθοδο, την τόσο λίγο γνωστή στους σύγχρονους φιλοσόφους, που επιτρέπει να ομαδοποιηθούν όλες οι επιστήμες σε μια απλή σύνθεση και η οποία δείχνει ότι οι αρχαίοι απλά και καθαρά δυσφημίστηκαν από επιστημονικής απόψεως από την άπειρη ιστορική άγνοια των σημερινών καθηγητών», θα γράψει στο «Πώς αντιλαμβάνομαι τον Μυστικισμό»…

Πρώτα χρόνια

Ο Ζεράρ Ανακλέ Βενσάν Ανκός γεννιέται στις 13 Ιουλίου 1865 στη Λα Κορούνια της Ισπανίας από γάλλο χημικό και την ισπανίδα σύζυγό του. Σε ηλικία 4 ετών, η οικογένεια μετακομίζει στο Παρίσι, όπου και θα μεγαλώσει ο Γεράρδος ερχόμενος σε επαφή από νωρίς με πνευματικούς και καλλιτεχνικούς κύκλους. Αφού ολοκληρώσει τις σχολικές υποχρεώσεις το 1885, γράφεται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου των Παρισίων, απ’ όπου θα αποφοιτήσει τελικά το 1894 ως διδάκτορας Ιατρικής (η διατριβή του αφορούσε στη «Φιλοσοφική ανατομία και τις διαιρέσεις της»). Στα φοιτητικά του χρόνια έρχεται σε επαφή με τις λεγόμενες ερμητικές επιστήμες και μαγεύεται από τον άλλο τρόπο θέασης του κόσμου. Πλέον είναι μόνιμος θαμώνας της Εθνικής Βιβλιοθήκης και ρίχνεται με τα μούτρα τόσο στη μαγεία και την αλχημεία, όσο και τον εβραϊκό (Καμπαλά) και χριστιανικό μυστικισμό. Επηρεάζεται ιδιαιτέρως από τα γραπτά του Ελιφάς Λεβί, από τον οποίο εξάλλου θα δανειστεί το «Παπύς»: ο όρος ενυπάρχει στο «Νυχθημερόν του Απολλώνιου του Τυανέα» του Ελιφάς και σημαίνει «γιατρός». Αμέσως, μυείται στη γαλλική Θεοσοφική Εταιρία, από την οποία θα αποχωρήσει ωστόσο λίγο αργότερα, καθώς διαφωνούσε από την έμφασή της στον ανατολίτικο εσωτερισμό. Πλάι στις ερμητικές του αναζητήσεις, εξασκεί το ιατρικό λειτούργημα σε νοσοκομείο του Παρισιού, όπου αποκτά καλή φήμη ως ταγμένος επιστήμονας. Την οποία θα εξαργυρώσει λίγο αργότερα ανοίγοντας τη δική του κλινική, η οποία μέτρησε τις δικές της δόξες στην παρισινή ιατρική κοινότητα…

Ο Παπύς και τα έργα του

Το 1888, μετά την αποχώρησή του από τη Θεοσοφική Εταιρία, ιδρύει με άλλους αποκρυφιστές το Βιβλιοπωλείο του Θαυμαστού και εκδίδει τη μηνιαία εσωτερική επιθεώρηση «Η Μύηση», που θα παραμείνει σε λειτουργία μέχρι το 1914. Τώρα συγχρωτιζόταν τους μεγαλύτερους γάλλους αποκρυφιστές και η παρέα αυτή θα αποφασίσει το 1888 να ιδρύσει τη δική της ερμητική ομάδα, το Καβαλιστικό Τάγμα του Ροδόσταυρου. Τον Μάιο του 1891, ο Παπύς πήρε μέρος στον «μαγικό πόλεμο» που ξέσπασε δημόσια μεταξύ αποκρυφιστών και δημοσιογράφων, με τους τελευταίους να αποκαλούν σατανιστές τους επιστήμονες του Καβαλιστικού Τάγματος. Ο ίδιος ο Παπύς μονομάχησε με ξίφη με έναν πολέμιο του αποκρυφισμού, αν και η μονομαχία θα κατέληγε με ελαφρά μόνο τραύματα. Μέλος τώρα της Ερμητικής Αδελφότητας του Λούξορ και του Ερμητικού Τάγματος της Χρυσής Αυγής, ο δρ. Ανκός άρχισε να απομακρύνεται από την εξάσκηση της ιατρικής για χάρη των πνευματικών του αναζητήσεων. Το 1891 ιδρύει μια νέα ερμητική τάξη, το Τάγμα των Μαρτινιστών (Τάγμα των Ανωτέρων Αγνώστων), που βασιζόταν σε δυο εγκαταλειμμένες πια μασονικές τελετουργίες και ακολουθούσε τα διδάγματα του Λουί-Κλοντ ντε Σεν-Μαρτέν, του επονομαζόμενου και «Άγνωστου Φιλοσόφου». Το εν λόγω τάγμα συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και σήμερα και αποτελεί μια από τις διαχρονικές συνεισφορές του στον ευρωπαϊκό μυστικισμό. Ακολουθεί η ίδρυση μιας από τις πρώτες σχολές ερμητικών επιστημών, η Ανεξάρτητη Ομάδα Εσωτερικών Σπουδών, από την οποία πέρασαν ως δάσκαλοι ή μαθητές όλοι οι μεγάλοι αποκρυφιστές του μέλλοντος. Το πρόγραμμα σπουδών μάλιστα της σχολής του Παπύς έμελλε να μετατραπεί στη διαχρονική διδακτέα ύλη όλων των μεταγενέστερων μασονικών οργανώσεων Ευρώπης και Αμερικής. Το 1893 ο θρησκευτικά φιλελεύθερος Παπύς χειροτονήθηκε επίσκοπος της Γνωστικής Εκκλησίας της Γαλλίας και κατόπιν κράτησε υψηλότατους βαθμούς σε πάμπολλες μυστικικιστές σέχτες της Γαλλίας, όντας ένα από τα πλέον προβεβλημένα μέλη του δυτικού εσωτερισμού. Παρά την καθημερινή εμπλοκή του με τον αποκρυφισμό και τις διάφορες ομάδες του, ο δρ. Ανκός κατάφερε να βρει τον τρόπο να ασχοληθεί με την παραδοσιακή επιστήμη, παίρνοντας όπως είπαμε το διδακτορικό του στην ιατρική από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού το 1894. Η φήμη του ως ιατροφιλόσοφος και αποκρυφιστής ήταν τώρα τέτοια που το 1901, το 1905 και το 1906 θα βρεθεί στη Ρωσία για να προσφέρει τις ιατρικές και πνευματιστικές του υπηρεσίες στον τσάρο Νικόλαο Β’ και την τσαρίνα Αλεξάνδρα! Τον Οκτώβριο του 1905 μάλιστα ο θρύλος τον θέλει να καλεί το πνεύμα του Αλεξάνδρου Γ’, πατέρα του τσάρου, το οποίο και προφήτευσε πως ο γιος του σύντομα θα γνώριζε την πτώση του από τα χέρια των επαναστατών. Ο Παπύς καθησύχασε τον Νικόλαο Β’ ότι ήταν σε θέση να αποτρέψει την προφητεία του πατρός του όσο θα ήταν ζωντανός. Ο ισχυρισμός του αποδείχτηκε ακριβής, καθώς ο Νικόλαος κράτησε τον θρόνο του μέχρι τον θάνατο του Παπύς, χάνοντάς τον 141 μέρες μετά τον χαμό του μεγάλου μύστη. Από την αλληλογραφία τους μάλιστα μαθαίνουμε ότι ο Παπύς έπαιζε μεγάλο ρόλο στις κυβερνητικές αποφάσεις του τσάρου μέσω των σαμανικών του ιδιοτήτων. Σε πλήθος επιστολών του προειδοποιεί τον Νικόλαο Β’ για ενδεχόμενους κινδύνους αλλά και κοντινά του πρόσωπα, όπως τον ρώσο συνάδελφό του αποκρυφιστή Γκριγκόρι Ρασπούτιν! Παρά την ενασχόλησή του με τον αποκρυφισμό και τις μασονικού τύπου σέχτες που ίδρυσε ή συμμετείχε, ο Παπύς δεν έγινε ποτέ κανονικό μέλος των Ελευθεροτεκτόνων. Κι αυτό γιατί θεωρούσε τους μασόνους άθεους, ενώ εκείνος ήταν μεν θρησκευτικά φιλελεύθερος, αναγνώριζε ωστόσο την ύπαρξη ανώτερου όντος. Παρά ταύτα, ήταν κάτω από τη δική του πρωτοβουλία που διοργανώθηκε το πρώτο Διεθνές Μασονικό Συνέδριο στο Παρίσι στις 24 Ιουνίου 1908, όπου τιμήθηκε με θέσεις ευθύνης σε πλειάδα ερμητικών σεχτών, όντας πια Μέγας Μάγιστρος και Μέγας Ιεροφάντης…

Τελευταία χρόνια

Παρά τα 51 χρόνια του σύντομου βίου του, ο Παπύς άφησε ένα εκτεταμένο και παραγωγικότερο συγγραφικό έργο, όντας ένας εξαιρετικά δυναμικός και εργατικός άνθρωπος, αλλά συνάμα και ιδιαιτέρως αποτελεσματικός σε κάθε του δραστηριότητα. Λάτρης φιλοσοφίας και επιστήμης, αλλά και των λεγόμενων ερμητικών επιστημών, ο Παπύς πρόλαβε να αφήσει έργο περισσότερων από 100 βιβλίων και άλλων τόσων άρθρων και σύντομων μελετών, κάτι που θα του εξασφάλιζε τον τίτλο του μέγιστου εκλαϊκευτή της μυητικής και εσωτερικής πνευματικότητας του 20ού αιώνα. Για άλλους πάλι ήταν απλώς ο «Μπαλζάκ του αποκρυφισμού»! Πέρα από το περιοδικό «Η Μύηση», ο Παπύς εξέδιδε επίσης επί σειρά ετών «Το Πέπλο της Ίσιδος», αν και οι λογοτεχνικές και αποκρυφιστικές του αναζητήσεις απλώθηκαν σε ένα ευρύτατο φάσμα ερευνών. Αναφέρουμε ενδεικτικά τους τίτλους μερικών μόνο πονημάτων του που μεταφράστηκαν σε πάμπολλες γλώσσες και μπορεί να βρει κανείς ακόμα και στα βιβλιοπωλεία του σήμερα: «Αποκρυφισμός», «Απόκρυφος Επιστήμη και Ψυχισμός», «Καμπαλά – Μυστική παράδοση της Δύσης», «Η επιστήμη των μάγων», «Πραγματεία επί των απόκρυφων επιστημών», «Μετενσάρκωση», «Πνευματικός κόσμος», «Τι οφείλει να γνωρίζει ο Διδάσκαλος Τέκτων», «Το βιβλίο της τύχης», «Ο μύθος του Χιράμ», «Αστρολογική μύηση», «Το προφητικό Ταρό», αλλά και το μεγαλύτερο έργο του για το εσωτερικό της μυστικιστικής κοινότητας, «Το Ταρό των Βοημών». Πολλά από τα συγγράμματά του τα επιμελήθηκε μεταθανάτια ο γιος του, δρ. Φιλίπ Ανκός. Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Παπύς αποσύρθηκε για χάρη του δρος Ανκός, ο οποίος ξαναθυμήθηκε την ιατρική του ειδικότητα και έσπευσε να συνδράμει τους τραυματίες πολέμου ως αρχίατρος του γαλλικού στρατού. Ξανάγινε γιατρός λοιπόν, παρά το γεγονός ότι παραπονούνταν διαχρονικά πως «οι ιατρικές σπουδές, όπως διδάσκονται και ασκούνται επί των ημερών μας, προάγουν ελάχιστους κλινικούς, μερικούς φυσιολόγους, αλλά κανέναν φιλόσοφο με την ανώτερη έννοια της λέξης». Δύο χρόνια μετά την κήρυξη του Μεγάλου Πολέμου, ο Ανκός, που υπηρετούσε σε κινητό στρατιωτικό νοσοκομείο δίπλα στο μέτωπο, χτυπήθηκε από φυματίωση. Βαρύτατα καταβεβλημένος πια, άφησε την τελευταία του πνοή στις 25 Οκτωβρίου 1916 στο Παρίσι, έχοντας μεταφερθεί πλέον στα μετόπισθεν. Ο γιος του έγραψε για την τελευταία του αυτή ενασχόληση: «Ο γιατρός Ανκός αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στους αγαπημένους του τραυματίες. Ξόδεψε τον εαυτό του, χωρίς τσιγγουνιές και διαμαρτυρίες, πολύ ευτυχισμένος που μπορούσε να ανακουφίζει το πεσμένο ηθικό και τα σωματικά βάσανα των ανθρώπινων πλασμάτων που του είχαν εμπιστευθεί»… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr