Η καθολική υγειονομική κάλυψη (Universal Health Coverage – UHC) αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα και βασικό πυλώνα ενός αποτελεσματικού και δίκαιου συστήματος υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), η UHC διασφαλίζει ότι όλοι οι πολίτες έχουν πρόσβαση στις αναγκαίες υπηρεσίες υγείας χωρίς οικονομική επιβάρυνση. Η σημασία αυτής της πολιτικής είναι κρίσιμη, καθώς συνδέεται άμεσα με τη μείωση της θνησιμότητας, την κοινωνική συνοχή και την οικονομική ανάπτυξη.

Η Ελλάδα, αν και διαθέτει ένα δημόσιο σύστημα υγείας μέσω του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις που εμποδίζουν την πλήρη εφαρμογή της καθολικής κάλυψης. Χαμηλή χρηματοδότηση, ανισότητες στην πρόσβαση και υψηλό ποσοστό ιδιωτικών δαπανών είναι μερικά από τα βασικά προβλήματα που απαιτούν άμεσες παρεμβάσεις. Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει ήδη προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση του ΕΣΥ και την προσαρμογή του στις σύγχρονες ανάγκες των πολιτών.

Οι κύριες προκλήσεις του Ελληνικού Συστήματος Υγείας

Χρηματοδότηση και δαπάνες υγείας

Η Ελλάδα διαθέτει από τις χαμηλότερες δημόσιες δαπάνες υγείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (2023), οι συνολικές δαπάνες υγείας στην Ελλάδα ανήλθαν στο 8,3% του ΑΕΠ, τη στιγμή που ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 10,9%. Επιπλέον, το 35% των δαπανών υγείας προέρχεται από άμεσες πληρωμές των πολιτών, ποσοστό υψηλότερο από χώρες όπως η Γερμανία (14%) και η Γαλλία (22%).

Έρευνα του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας (2024) έδειξε ότι το 67% των ελληνικών νοικοκυριών θεωρεί τις ιδιωτικές δαπάνες υγείας σημαντική οικονομική επιβάρυνση, ενώ το 23% δηλώνει ότι έχει καθυστερήσει ή αποφύγει ιατρικές υπηρεσίες λόγω κόστους.

Το αποτέλεσμα αυτής της χρηματοδοτικής ανεπάρκειας είναι:

  • Ελλείψεις σε ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό.
  • Περιορισμοί στην προμήθεια εξοπλισμού και φαρμάκων.
  • Υποχρηματοδότηση των δημόσιων νοσοκομείων και της πρωτοβάθμιας φροντίδας.
  • Ανισότητες στην πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας

Η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας δεν είναι ισότιμη για όλους τους πολίτες. Οι κάτοικοι αγροτικών και νησιωτικών περιοχών αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην πρόσβαση σε νοσοκομεία και ειδικούς γιατρούς. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Πολιτικής Υγείας (2023), το 28% των πολιτών στην ελληνική περιφέρεια δηλώνει ότι έχει καθυστερήσει ή αποφύγει ιατρική περίθαλψη λόγω γεωγραφικών περιορισμών.

Μελέτη της Eurostat (2024) δείχνει ότι το 18% των ηλικιωμένων στην Ελλάδα αναφέρει σημαντικές δυσκολίες στην πρόσβαση σε υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας, ποσοστό διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού

Η Ελλάδα διαθέτει 5,2 γιατρούς ανά 1.000 κατοίκους, έναν από τους υψηλότερους δείκτες στην Ευρώπη, αλλά μόλις 3,4 νοσηλευτές ανά 1.000 κατοίκους, το χαμηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε. Αυτή η ανισορροπία επιβαρύνει τους γιατρούς και μειώνει την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας.

Έκθεση του ΟΟΣΑ (2024) αναφέρει ότι το 24% των νέων αποφοίτων Ιατρικής στην Ελλάδα μεταναστεύει στο εξωτερικό, κυρίως λόγω έλλειψης επαγγελματικών ευκαιριών και χαμηλών αμοιβών.

Χαμηλό ποσοστό ψηφιοποίησης του συστήματος υγείας

Παρότι η Ελλάδα έχει προχωρήσει σε ορισμένες ψηφιακές μεταρρυθμίσεις, όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου ηλεκτρονικού φακέλου υγείας και προηγμένων υπηρεσιών τηλεϊατρικής δυσχεραίνει τη λειτουργία του συστήματος.

Λύσεις και κυβερνητικές παρεμβάσεις

  • Αύξηση της χρηματοδότησης
  • Αύξηση των δημόσιων δαπανών για την υγεία στο 10% του ΑΕΠ.
  • Αξιοποίηση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης για επενδύσεις σε νοσοκομεία και ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό.
  • Ενίσχυση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για τη βελτίωση των υποδομών υγείας.
  • Αναβάθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ)
  • Αύξηση των Τοπικών Μονάδων Υγείας (ΤΟΜΥ) σε όλη τη χώρα.
  • Δημιουργία περισσότερων οικογενειακών γιατρών για την παροχή προληπτικής φροντίδας.

Ψηφιοποίηση και εκσυγχρονισμός του συστήματος υγείας

  • Υλοποίηση ενός ενιαίου ηλεκτρονικού φακέλου υγείας.
  • Ανάπτυξη τηλεϊατρικών υπηρεσιών, ιδιαίτερα για τις απομακρυσμένες περιοχές.

Μείωση των ανισοτήτων στην πρόσβαση

  • Παροχή κινήτρων για γιατρούς και νοσηλευτές ώστε να εργάζονται στην περιφέρεια.
  • Ενίσχυση των κινητών μονάδων υγείας.
  • Έλεγχος της ιδιωτικής δαπάνης υγείας
  • Επέκταση των ασφαλιστικών καλύψεων ώστε να μειωθεί η ανάγκη για ιδιωτικές πληρωμές.
  • Καθορισμός ανώτατων ορίων σε διαγνωστικές εξετάσεις και φάρμακα.

Προς ένα ανθεκτικό και ισότιμο Σύστημα Υγείας

Η επίτευξη καθολικής υγειονομικής κάλυψης στην Ελλάδα απαιτεί γενναίες μεταρρυθμίσεις στη χρηματοδότηση, στην πρωτοβάθμια φροντίδα και στην ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας.

Η κυβέρνηση έχει ήδη προχωρήσει σε σημαντικές παρεμβάσεις, διαμορφώνοντας ένα βιώσιμο, ανθεκτικό και δίκαιο σύστημα υγείας για όλους τους πολίτες. Με τη σωστή στρατηγική και πολιτική βούληση, η Ελλάδα μπορεί να κατακτήσει έναν υγειονομικό χάρτη που θα εγγυάται την ισότιμη πρόσβαση στην υγεία για όλους.