Δίπλα σε ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, που έχουν έρθει στην Ελλάδα «χωρίς τους γονείς τους, χωρίς κάποιον ενήλικα και χρειάζεται να προστατευτούν όταν φτάνουν στα σύνορα», βρίσκονται τα τελευταία χρόνια πολλοί ‘Έλληνες πολίτες, όπως περιγράφει μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ- ΜΠΕ, Πρακτορείο 104,9 FM, η Λώρα Παππά, πρόεδρος της δράσης για τη μετανάστευση και την ανάπτυξη «ΜΕΤΑδραση». Την ίδια ώρα, καλεί τους ενδιαφερόμενους πολίτες να ρωτήσουν και, αν είναι εφικτό, να εμπλακούν σε ένα πρόγραμμα αναδοχής που είναι σε εξέλιξη, αφού, όπως τονίζει, «τα παιδιά είναι παιδιά» ανεξάρτητα από τις όποιες συνθήκες ισχύουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη και άρα το να βρεθούν σε μια οικογένεια «είναι ό,τι καλύτερο».
Ερωτηθείσα για την αλληλουχία των ενεργειών που εξασφαλίζει την ποιότητα ζωής για ένα ανήλικο άτομο η κα Παππά περιγράφει πως η άφιξη ενός ασυνόδευτου παιδιού στην Ελλάδα εκκινεί διαδικασίες κρίσιμες και δράσεις ευθύνης: «στις συνθήκες που υπάρχουν δεν μπορείς να κάνεις βέβαια και πάρα πολλά πράγματα. Το κάθε παιδί έχει τη δική του ιστορία. Όταν μια οικογένεια έχει τρία, τέσσερα παιδιά πίσω και έχει να αντιμετωπίσει πόλεμο, για παράδειγμα εξαφανίζεται ο πατέρας και μένει η μητέρα με τρία και τέσσερα παιδιά, κάτι που συμβαίνει σε μια τέτοια περίπτωση είναι το μεγαλύτερο παιδί να φύγει, να πληρώσουν κάποιον διακινητή, προκειμένου να σωθεί. Έχουμε όμως και περιπτώσεις που παιδιά έχουν χάσει όλη την οικογένειά τους, στο Αιγαίο, έχουμε περιπτώσεις που παιδιά τα έχουν χωρίσει από τους γονείς τους πριν φτάσουν στην Ελλάδα».
«Στα νησιά, εκτός από τη διερμηνεία έχουμε και τους επιτρόπους που συνεργάζονται με τους εισαγγελείς. Είναι πάρα πολύ σημαντικό όταν φτάνει ένα παιδί και δεν αντιλαμβάνεται τι γίνεται, εκείνη την ώρα να υπάρχει ένα χέρι που θα το βοηθήσει, θα το προστατεύσει, θα το πάει για να υποβάλει αίτηση για άσυλο», αναφέρει η πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης που στη συνέχεια θα περιγράψει τις κύριες περιπτώσεις με τις οποίες θα ασχοληθεί το εξειδικευμένο προσωπικό.
«Δεν είναι μία και δύο οι φορές, που κάποιοι διακινητές μπορεί να μην επιτρέψουν στους γονείς να επιβιβαστούν και να μπει μόνο το παιδί μέσα σε ένα μέσο, έχουμε δει μέχρι και μωρά να έχουν έρθει (μόνα τους). Αυτό που είναι σε κάθε περίπτωση σημαντικό να δούμε είναι ότι τα παιδιά αυτά μπαίνουν στην Ελλάδα, σε μια χώρα- μέλος της ΕΕ, και πρέπει να προστατευτούν» τονίζει η κα Παππά και προσθέτει: «Τα παιδιά δεν μπορούμε να τα χωρίσουμε σε πρόσφυγες και μετανάστες, τα παιδιά είναι παιδιά. Δεν μπορούμε να τα απελάσουμε ή να τα διώξουμε».
Η διαδικασία της προστασίας και η δυνατότητα αναδοχής
«Όταν το παιδί φτάσει στο νησί, ή σε κάποιο σημείο εισόδου, π.χ., στην Ορεστιάδα, κοιτάμε αρχικά να το προστατέψουμε. Στις όποιες συνθήκες, προσπαθούμε να το βοηθήσουμε να περάσει από τις διαδικασίες. Να καταγραφεί, να περάσει το άσυλο, να έχει έναν άνθρωπο αναφοράς, έναν άνθρωπο που να του έχει εμπιστοσύνη σε όλα αυτά που μπορεί να του συμβούν. Στην πορεία γίνεται και το αίτημα από τις αρχές για στεγαστεί» περιγράφει η πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης, αναφερόμενη με έμφαση στο «τεράστιο πρόβλημα, το οποίο εμποδίζει να φεύγουν και τα παιδιά από τα σημεία εισόδου», το ζήτημα της υποδομής: «Δεν υπάρχουν αρκετές δομές φιλοξενίας για αυτά τα παιδιά και σήμερα έχουμε πάνω από 2000 παιδιά εγκλωβισμένα στα νησιά με ένα σύνολο παιδιών κοντά στις 5.500 στην επικράτεια» σημειώνει.
Στη συνέχεια, οι άνθρωποι της ΜΕΤΑδρασης θα «κάνουν συνοδεία», κάτι που γίνεται από το 2011. “Είναι μια σωτήρια δράση το να φύγει το παιδί άμεσα και να πάει σε μια δομή φιλοξενίας. Έχουμε συνοδέψει πάνω από 13.000 παιδιά από όλη την Ελλάδα. Είναι κάτι πολύ σημαντικό γιατί και ενημερώνεται το παιδί κατά τη διάρκεια της συνοδείας και καταφέρνει να φύγει από τις ανασφαλείς συνθήκες, πολύ επικίνδυνες συνθήκες στα hotspot στις οποίες βρίσκονταν”, θα τονίσει η πρόεδρος της Δράσης για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη.
Κύρια ενασχόληση η ποιότητα ζωής των μικρών παιδιών: «Από εκεί και πέρα έχουμε τα μικρά παιδιά, κάτω των 12 ετών, που δεν είναι πάρα πολλά. Αυτό είναι και ένα κάλεσμα που κάνουμε, να ενδιαφερθούν οικογένειες να γίνουν ανάδοχες, να πάρουν τα παιδιά αυτά στο σπίτι τους, να τους προσφέρουν μια ζεστασιά, μια αγκαλιά. Η αναδοχή δεν είναι υιοθεσία. Είναι ό,τι καλύτερο για τα μικρά δε παιδιά να βρεθούν σε μια οικογένεια» θα σχολιάσει η κα Παππά.
Τύποι αναδοχής και εκκίνηση προγράμματος στη Θεσσαλονίκη
Η ΜΕΤΑδραση έχει ενεργό πρόγραμμα αναδοχής και στη Θεσσαλονίκη, για το οποίο μπορεί κάποιος να βρει περισσότερες πληροφορίες όποτε το επιθυμεί. «Κάνουμε ενημέρωση δύο φορές το μήνα, μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να μπουν στην ιστοσελίδα μας και να δούνε ποιες ημέρες μπορούν να βρεθούν σε ενημέρωση, να κάνουν τις ερωτήσεις τους να θέσουν στις συναντήσεις αυτές ό,τι τους απασχολεί. Πρέπει να κάνει μια αίτηση και να ακολουθήσει μια διαδικασία. Η διαδικασία δεν είναι δύσκολη και για αυτό δεν πρέπει να τρομάζει κανείς. Συνεργαζόμαστε πολύ καλά με την περιφέρεια και τους κατά τόπους εισαγγελείς. Σε μας μπορεί να πάρει 1-2 μήνες, στην περιφέρεια επίσης. Μπορεί σε ένα τρίμηνο να χρειαστεί, και λίγο να τρέξει κάποιος θα μπορεί να φιλοξενήσει ένα παιδί» εξηγεί η κα Παππά, που τονίζει πως ανάδοχες οικογένειες μπορούν να γίνουν όλες οι οικογένειες, και μονογονεϊκές και ζευγάρια και παντρεμένοι. Είμαστε πιο ανοιχτοί από άλλες περιπτώσεις αναδοχής που προβλέπει ο νόμος.
«Μέσα από το site μπορεί να βρει κανείς όλα τα στοιχεία και έχουμε και γραφείο βεβαίως και τηλέφωνο και όποιος ενδιαφέρεται να συμμετέχει να λάβει μέρος στις ενημερωτικές εκδηλώσεις που κάνουμε. Υπάρχει και μία φόρμα στο site και εμείς μπορούμε να τον πάρουμε τηλέφωνο, για τις οικογένειες που ενδιαφέρονται να γίνουν ανάδοχες. Ανάδοχος μπορεί να γίνει κανείς και να κρατήσει ένα παιδί μέχρι την ενηλικίωση του και αν και οι δύο πλευρές συμφωνήσουν τότε μπορεί να μείνει στο ίδιο σπίτι και μετά την ενηλικίωση», θα προσθέσει η κα Παππά, που τονίζει πως αρκετά όμως παιδιά είναι περιπτώσεις επανένωσης, ενώ υπάρχουν διαφορετικές μορφές αναδοχής.
«Εμείς έχουμε την επείγουσα αναδοχή, την βραχυπρόθεσμη και την μακροπρόθεσμη. Η κατ’ επείγουσα είναι η αναδοχή για ένα παιδί, που βρήκαμε στο δρόμο και ψάχνουμε μία οικογένεια να το “βάλουμε”. Υπάρχουν πολλές οικογένειες που ανοίγουν την αγκαλιά τους, αλλά εμείς δεν μπορούμε να είμαστε συνεπείς για το πότε θα πάρουμε το παιδί να το βάλουμε σε μια δομή. Αλλά δεν υπάρχουν θέσεις σε δομές”, σημειώνει η πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης. Προσθέτει δε πως πλέον και στη Θεσσαλονίκη “έχουν μπει στη διαδικασία κάποιες οικογένειες να γίνουν ανάδοχες».
Σε ό,τι αφορά τη βραχυπρόθεσμη αναδοχή, αυτή αφορά τα παιδιά «που βρίσκουμε κάποιο συγγενή σε κάποιο κράτος – μέλος της Ευρώπης και προσπαθούμε να τα επανενώσουμε με αυτούς τους συγγενείς. Να κάνουμε οικογενειακή επανένωση»|, εξηγεί η ειδικός, που σημειώνει πως σε κάθε περίπτωση “υπάρχουν πολύ μεγάλες καθυστερήσεις και τεράστια προβλήματα, για να πάρουν αυτά τα παιδιά σε άλλες χώρες και πρέπει να τα πάρουνε, το λέει ο κανονισμός του Δουβλίνου”. Ως αποτέλεσμα των συγκεκριμένων διαδικασιών κάποια παιδιά που μένουν σε ελληνικές οικογένειες, και “κάποια στιγμή βγαίνει η θετική απόφαση για να πάνε στο θείο τους ή στη μητέρα τους, που μπορεί να βρίσκεται στη Γερμανία ή τη Σουηδία, κάτι που είναι αρκετά δύσκολο για μια οικογένεια, που μπορεί να έχει συνδεθεί με το παιδί” και οι ενδιαφερόμενοι υπάρχει πρόνοια ώστε “να το ξέρουν αυτό από πριν”.
Υπάρχει τέλος και τρίτη περίπτωση αναδοχής, η μακροπρόθεσμη, “όπου μπορεί τα ανήλικα παιδιά να μην έχουν κανένα συγγενή ή να έχουν πάρει αρνητική απάντηση από την άλλη χώρα, να έχουν δηλαδή συγγενή σε κάποια χώρα και να έχουν πάρει αρνητική απάντηση και μένουν πλέον στην Ελλάδα” προσθέτει η κα Παππά.
Η εμπειρία και οι δυνατές στιγμές
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα δε, τρέχει όπως εξηγεί η πρόεδρος της ΜΕΤΑδρασης ήδη από το 2016: “από τότε που ξεκινήσαμε τη συγκεκριμένη δράση, έχουμε τοποθετήσει 85-86 παιδιά σε οικογένειες και πάει πολύ καλά. Αλλάζουν τελείως αυτά τα παιδιά, μαθαίνουν ελληνικά, πηγαίνουν στο σχολείο, δένονται. Είναι πολύ μεγάλη η ανάγκη τους να βρεθούν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον, οπότε δένονται πολύ γρήγορα με τους γονείς και προσαρμόζονται”, θα εξηγήσει η κα Παππά, που περιγράφει τα διδάγματα που έχει πάρει το προσωπικό αυτά τα χρόνια.
«Ο κόσμος είναι διστακτικός να δεχθεί ένα παιδί 15-16 ετών, έναν έφηβο δηλαδή. Έχουμε “βάλει” όμως, ένα παιδί τέτοιας ηλικίας σε οικογένειες και πάει πολύ καλά. Καμία φορά νομίζουμε ότι είναι καλύτερα με παιδιά δύο-τριών ετών, όμως δεν έχουμε επικοινωνία. Με τα παιδιά τα πιο μεγάλα μπορούμε να μιλήσουμε και είναι άλλη σχέση. Παίρνουμε και από εκεί άλλα πράγματα. Όλες οι οικογένειες που έχουν πάρει παιδιά, λένε ότι “δεν δώσαμε αλλά πήραμε”» σημειώνει.
«Ακόμη θυμάμαι σε κατεπείγουσα περίπτωση ενός οκτάχρονου παιδιού στην Αθήνα, που το βάλαμε σε οικογένεια, γιατί το παιδί ήταν στο δρόμο και επειδή δεν βρήκαμε θέση σε δομή φιλοξενίας, οι ενδιαφερόμενοι τότε μας είπανε “αφήστε το θα το κρατήσω”. Ακόμη είναι στην ανάδοχη οικογένεια» αναφέρει η κα Παππά.
