Σαν σήμερα το 404 π.Χ. τελειώνει ένας από τους πιο καταστροφικούς πολέμους της αρχαιότητας: ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Με τη Σπάρτη να επικρατεί πλήρως επί της εξαντλημένης Αθήνας, πέφτει η αυλαία μιας σύγκρουσης που διήρκεσε 27 χρόνια, διχάζοντας ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Το τέλος της πολιορκημένης Αθήνας από τους Σπαρτιάτες και η συνθηκολόγηση που ακολούθησε σηματοδότησαν το τέλος της αθηναϊκής ηγεμονίας, αλλά και μια καθοριστική καμπή στην ελληνική ιστορία, αφού οι ελληνικές πόλεις, εξαντλημένες και αποδυναμωμένες, έπεσαν αργότερα εύκολα θύμα των Μακεδόνων και στη συνέχεια των Ρωμαίων. Εκτός όμως από καταστροφικός ήταν τυπικά και ο μακροβιότερος πόλεμος της ιστορίας, αφού χρειάστηκαν 2.427 χρόνια για να «λήξει» επίσημα.
Ένας αρχαίος «παγκόσμιος πόλεμος»
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν ήταν μια σύγκρουση μόνο ανάμεσα στην Αθήνα και τη Σπάρτη. Σχεδόν όλες οι ελληνικές πόλεις πήραν μέρος ή επηρεάστηκαν, με μάχες που εκτείνονταν από τη Μικρά Ασία ως τη Σικελία. Δεν είναι τυχαίο ότι σύγχρονοι μελετητές τον αποκαλούν «αρχαίο παγκόσμιο πόλεμο». Πέρα όμως από τις πολιτικές και στρατιωτικές του συνέπειες, επηρέασε και την ίδια την επιστήμη της ιστορίας.
Η κληρονομιά του Θουκυδίδη
Ο ιστορικός Θουκυδίδης ήταν ο πρώτος που επιχείρησε επιστημονική καταγραφή ενός πολέμου. Το έργο του, η «Ιστορία του Πελοποννησιακού Πολέμου», παραμένει θεμέλιο της ιστοριογραφίας μέχρι σήμερα, όχι μόνο για το πλούσιο περιεχόμενο αλλά και για τη μέθοδό του: αναζήτηση αιτίων, κριτική των πηγών, ανάλυση των γεγονότων. Το έργο του καλύπτει τα γεγονότα μέχρι το 411 π.Χ., ενώ ο Ξενοφών συνέχισε την αφήγηση στα «Ελληνικά».
Η διαρκής σύγκρουση των ηγεμονιών
Μετά τους Περσικούς Πολέμους, Αθήνα και Σπάρτη κυριάρχησαν αντίστοιχα στη θάλασσα και στην ξηρά. Η αθηναϊκή επέκταση και η μετατροπή της Δηλιακής Συμμαχίας σε εργαλείο ηγεμονίας, η εμπορική της ανάπτυξη και η επιβολή της δημοκρατίας σε άλλες πόλεις, προκάλεσαν ανασφάλεια και αντίδραση. Οι Σπαρτιάτες, στηριζόμενοι σε παραδοσιακούς συμμάχους όπως η Κόρινθος και η Θήβα, δεν άργησαν να κηρύξουν πόλεμο.
Η μάχη στους Αιγός Ποταμούς και η πτώση της Αθήνας
Η καθοριστική ήττα ήρθε το 405 π.Χ. στη ναυμαχία των Αιγός Ποταμών, όταν ο Λύσανδρος κατέστρεψε σχεδόν όλο τον αθηναϊκό στόλο και αιχμαλώτισε 3.000 άνδρες. Η πείνα, η πολιορκία και η καταστροφή των τειχών που ακολούθησαν, επισφράγισαν το τέλος της αθηναϊκής δόξας.
Ένας πόλεμος που κράτησε 2.427 χρόνια;
Μπορεί η Αθήνα να συνθηκολόγησε το 404 π.Χ. και οι εχθροπραξίες να σταμάτησαν, αλλά… τυπικά ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν είχε λήξει ποτέ επισήμως! Χρειάστηκε να περάσουν 2.427 χρόνια για να μπουν οι τελευταίες υπογραφές ειρήνης, και αυτό συνέβη μόλις το 1996.
Με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Αθηναίων Δημήτρη Αβραμόπουλου, υπογράφηκε συμβολική συνθήκη ειρήνης με τον τότε δήμαρχο Σπάρτης, σε μία τελετή με ισχυρό ιστορικό και συναισθηματικό φορτίο. Το κείμενο της συμφιλίωσης ανέφερε χαρακτηριστικά:
«Σήμερα, 10 Μαρτίου 1996, στὴν πρωτεύουσα τῆς Λακεδαίμονος, ὁ δήμαρχος Ἀθηναίων καὶ ὁ δήμαρχος Σπαρτιατῶν ἐκφράζουν τὴ βαθύτατη θλίψη τους γιὰ τὴν πολυαίμακτη σύρραξη τῶν δύο κορυφαίων πόλεων τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος καὶ διακηρύττουν τὴν λήξη μὲ ὅρους ἰσοτιμίας ἀναδρομικὰ τοῦ καταστροφικοῦ ἐκείνου πολέμου…»
Από τη μάχη στους Αιγός Ποταμούς και την πείνα στην πολιορκημένη Αθήνα, ως τη συμβολική ειρήνη του 1996, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος κουβαλά μία από τις μακροβιότερες ιστορικές σκιές – και το εντυπωσιακό είναι πως αυτή η «σκιώδης σύγκρουση» τερματίστηκε μόλις στις μέρες μας.
Η… απειλή γυναικών με αποχή από το σεξ για να λήξει ο πόλεμος
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος δεν άφησε ανεπηρέαστους ούτε τους δημιουργούς της εποχής. Ο Αριστοφάνης, στην κωμωδία του «Λυσιστράτη» (411 π.Χ.), βάζει τις γυναίκες της Αθήνας και της Σπάρτης να κάνουν αποχή από το σεξ, μέχρι οι άντρες να σταματήσουν τον πόλεμο. Αν και σατιρικό, το έργο αντανακλά την απόγνωση του λαού από τη μακρόχρονη σύρραξη και τη φθορά που είχε προκαλέσει.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
404 π.Χ.: Τερματίζεται ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, με τη Σπάρτη να νικά την Αθήνα υπό την ηγεσία του Λύσανδρου. Η ήττα αυτή σηματοδοτεί το τέλος της αθηναϊκής ηγεμονίας και αλλάζει ριζικά τον χάρτη της αρχαίας Ελλάδας.
1719: Ο Ροβινσώνας Κρούσος παίρνει «σάρκα και οστά» μέσα από την πένα του Άγγλου συγγραφέα Ντάνιελ Ντεφόε, με τη δημοσίευση του ομώνυμου μυθιστορήματος. Το έργο γίνεται αμέσως τεράστια εκδοτική επιτυχία και θεωρείται το πρώτο παράδειγμα αγγλικού ρεαλιστικού μυθιστορήματος, επηρεάζοντας βαθιά τη δυτική λογοτεχνία.
1846: Ανοικτή στρατιωτική σύγκρουση στα αμφισβητούμενα σύνορα του Τέξας πυροδοτεί την έναρξη του Αμερικανομεξικανικού πολέμου. Η διένεξη ξεσπά μετά την προσάρτηση του Τέξας από τις ΗΠΑ και θα καταλήξει με τη μεγάλη εδαφική επέκταση των Ηνωμένων Πολιτειών, εις βάρος του Μεξικού.
1850: Ο Πάουλ Γιούλιους φον Ρόιτερ, ιδρυτής του γνωστού πρακτορείου ειδήσεων Reuters, χρησιμοποιεί 40 ταχυδρομικά περιστέρια για να μεταφέρει τα δεδομένα του Χρηματιστηρίου από την Ααχέν στην Βρυξέλλη. Η πρωτοποριακή αυτή μέθοδος επικοινωνίας γεφυρώνει το κενό μεταξύ τηλεγραφικών γραμμών και προμηνύει την επανάσταση στην ταχύτητα της ενημέρωσης.
1898: Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής κηρύσσουν τον πόλεμο στην Ισπανία.
1901: Η Νέα Υόρκη γίνεται η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που καθιερώνει τις πινακίδες κυκλοφορίας.
1915: Δυνάμεις Αυστραλών και Νεοζηλανδών (ANZAC) επιχειρούν απόβαση στις ακτές της Καλλίπολης, στο πλαίσιο της εκστρατείας των Συμμάχων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η επιχείρηση εξελίσσεται σε αιματηρό αδιέξοδο, με απώλειες περίπου 7.000 Αυστραλών και 2.000 Νεοζηλανδών. Η μάχη της Καλλίπολης θα μείνει στη μνήμη των δύο εθνών ως σύμβολο ηρωισμού και εθνικής ταυτότητας, τιμώμενο κάθε χρόνο την Ημέρα ANZAC.
1942: Στην κατειλημμένη από τους Ιάπωνες πόλη Μπενχί της Κίνας, σημειώνεται ένα από τα χειρότερα δυστυχήματα σε ανθρακωρυχείο στην παγκόσμια ιστορία. Περισσότεροι από 1.500 εργάτες χάνουν τη ζωή τους, σε συνθήκες εξαντλητικής καταπίεσης και αδιαφορίας για την ασφάλεια από τις ιαπωνικές δυνάμεις κατοχής. Το τραγικό περιστατικό αποτυπώνει τη βαναυσότητα της ιαπωνικής κατοχής στην Κίνα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
1945: Ο ναζιστικός στρατός παραδίδεται και εγκαταλείπει τη Βόρεια Ιταλία, ενώ η Ιταλική Κοινωνική Δημοκρατία του Μουσολίνι διαλύεται. Ο ίδιος ο Μπενίτο Μουσολίνι συλλαμβάνεται σε μια αποτυχημένη απόπειρα διαφυγής, σηματοδοτώντας το τέλος του φασιστικού καθεστώτος. Η ημέρα αυτή καθιερώνεται ως δημόσια αργία στην Ιταλία και εορτάζεται ως η Ημέρα της Απελευθέρωσης.
1953: Οι επιστήμονες Φράνσις Κρικ και Τζέιμς Γουότσον δημοσιεύουν την πρωτοποριακή εργασία τους για τη δομή του DNA, αποκαλύπτοντας το διπλό έλικα που αποτελεί τη βάση της γενετικής πληροφορίας. Η ανακάλυψη αυτή θεωρείται κορυφαία του 20ού αιώνα και το 1962 οι δύο ερευνητές τιμώνται με Νόμπελ Ιατρικής, μαζί με τον Μόρις Γουίλκινς.
1954: Οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποιούν για πρώτη φορά πυρηνική δοκιμή στα νησιά Μπικίνι του Ειρηνικού, στο πλαίσιο της επιχείρησης Castle Bravo. Η δοκιμή είναι πολύ ισχυρότερη από το αναμενόμενο, προκαλώντας ραδιενεργή κατακρήμνιση σε μεγάλη έκταση και εκθέτοντας αμάχους και στρατιωτικό προσωπικό, σηματοδοτώντας την αρχή μιας νέας εποχής ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού.
1959: Εισάγεται στο Βασιλικό Νοσοκομείο του Μάντσεστερ ο πρώτος άνθρωπος που, όπως θα αποκαλυφθεί δεκαετίες αργότερα, πάσχει από AIDS. Πρόκειται για έναν ναυτικό, του οποίου τα συμπτώματα και η πορεία της ασθένειας καταγράφονται χωρίς τότε να είναι γνωστή η αιτία. Πεθαίνει 4,5 μήνες αργότερα, και η περίπτωσή του θα αναγνωριστεί εκ των υστέρων ως το πρώτο γνωστό κρούσμα του ιού HIV στη Βρετανία.
1960: Το αμερικανικό υποβρύχιο USS Triton (SSRN-586) ολοκληρώνει τον πρώτο εν καταδύσει περίπλου της Γης, ακολουθώντας τη διαδρομή του Μαγγελάνου. Το ταξίδι διαρκεί 60 ημέρες και καλύπτει πάνω από 41.000 χιλιόμετρα, αποδεικνύοντας τις επιχειρησιακές δυνατότητες των πυρηνοκίνητων υποβρυχίων εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου.
1967: Στις ΗΠΑ, ο κυβερνήτης του Κολοράντο, Τζον Λοβ, υπογράφει τον πρώτο νόμο, που νομιμοποιεί την έκτρωση.
1974: Οι στρατιωτικοί στην Πορτογαλία ανατρέπουν το αυταρχικό καθεστώς και επαναφέρουν τη Δημοκρατία, βάζοντας τέλος σε 48 χρόνια δικτατορίας. Η αναίμακτη αυτή εξέγερση μένει στην ιστορία ως η «Επανάσταση των Γαρυφάλλων», καθώς οι πολίτες τοποθετούν γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων των στρατιωτών, συμβολίζοντας την ειρηνική μετάβαση στην ελευθερία.
1981: Περισσότεροι από 100 εργάτες εκτίθενται στη ραδιενέργεια κατά τη διάρκεια επισκευών του πυρηνικού εργοστασίου στην Τσουρούγκα της Ιαπωνίας.
1994: Πεθαίνει ύστερα από τρίχρονη μάχη με τον καρκίνο ο πολιτικός και υπουργός Εθνικής Οικονομίας, Γιώργος Γεννηματάς. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος (ΠΑΣΟΚ), βουλευτής και υπουργός της μεταπολιτευτικής περιόδου επί κυβερνήσεων Ανδρέα Παπανδρέου και θεμελιωτής του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
2001: Ο Μικέλε Αλμπορέτο, πρώην οδηγός της Formula 1, σκοτώνεται σε ηλικία 44 ετών, στη Γερμανία, κατά τη διάρκεια δοκιμών του νέου μοντέλου της Audi, το R8. Είχε κερδίσει πέντε γκραν πρι τη δεκαετία του 1980.
2005: Χάνουν τη ζωή τους 107 άτομα μετά από σιδηροδρομικό ατύχημα στο Αμαγκάσάκι της Ιαπωνίας.
2005: Βουλγαρία και Ρουμανία υπογράφουν τη συνθήκη σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Γεννήσεις
1874 – Γουλιέλμο Μαρκόνι, ιταλός εφευρέτης και μηχανικός, πρωτοπόρος της ασύρματης επικοινωνίας, που τιμήθηκε με Νόμπελ Φυσικής για τη συμβολή του στην ανάπτυξη της ραδιοτεχνολογίας.
1940 – Αλ Πατσίνο (Αλφρέντο Τζέιμς Πατσίνο), αμερικανός ηθοποιός, από τους σημαντικότερους στην ιστορία του κινηματογράφου, με θρυλικούς ρόλους σε ταινίες όπως «Ο Νονός», «Scarface» και «Άρωμα γυναίκας».
1946 – Γιάννης Σμαραγδής, έλληνας σκηνοθέτης και σεναριογράφος, γνωστός για τις βιογραφικές του ταινίες που τιμούν κορυφαίες ελληνικές προσωπικότητες όπως ο Καβάφης, ο Ελ Γκρέκο και ο Καζαντζάκης.
1947 – Γιόχαν Κρόιφ, ολλανδός ποδοσφαιριστής και προπονητής, σύμβολο του total football, με τεράστια προσφορά στον Άγιαξ, την Μπαρτσελόνα και την εθνική Ολλανδίας· θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους όλων των εποχών.
1949 – Ντομινίκ Στρος-Καν, γάλλος οικονομολόγος, δικηγόρος και πολιτικός, πρώην διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), του οποίου η σταδιοδρομία διεκόπη από σκάνδαλο που συγκλόνισε τη διεθνή κοινή γνώμη.
1969 – Ρενέ Ζελβέγκερ, αμερικανίδα ηθοποιός, βραβευμένη με Όσκαρ, γνωστή για ρόλους στις ταινίες «Bridget Jones’s Diary», «Cold Mountain» και «Judy», με διακριτικό στυλ και μεγάλη εκφραστικότητα.
1969 – Κωνσταντίνος Καζάκος, έλληνας ηθοποιός, γιος της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου, με σημαντική παρουσία στο θέατρο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, ιδιαίτερα σε δραματικούς ρόλους.
1970 – Αννίτα Πάνια, ελληνίδα τηλεπαρουσιάστρια, γνωστή για το ιδιαίτερο ύφος και τις σατιρικές της εκπομπές, που συχνά συνδύαζαν reality στοιχεία με κοινωνική παρατήρηση.
1989 – Δημήτρης Τζούριτς, έλληνας βολεϊμπολίστας σερβικής καταγωγής, διεθνής με την εθνική Ελλάδας, γνωστός για τη δύναμη και τις επιδόσεις του σε ευρωπαϊκές ομάδες και πρωταθλήματα.
1993 – Ραφαέλ Βαράν, γάλλος ποδοσφαιριστής, κεντρικός αμυντικός με καριέρα στη Ρεάλ Μαδρίτης και τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, παγκόσμιος πρωταθλητής με τη Γαλλία το 2018.
Θάνατοι
1744 – Άντερς Κέλσιους, σουηδός αστρονόμος και φυσικός, δημιουργός της κλίμακας Κελσίου για τη μέτρηση της θερμοκρασίας· θεμελιώδης μορφή της επιστήμης, με διαχρονική συμβολή στη μετεωρολογία και την παρατήρηση του Βόρειου Σέλαος.
1940 – Βίλχελμ Ντέρπφελντ, γερμανός αρχαιολόγος, με καθοριστική συμβολή στις ανασκαφές στην Ελλάδα, συνεργάτης του Σλίμαν στην Τροία και διευθυντής της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής· οι έρευνές του στην Ολυμπία και την Ιθάκη θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικές.
1981 – Τάκης Σινόπουλος, από τους κορυφαίους μεταπολεμικούς έλληνες ποιητές, με έργο βαθιά υπαρξιακό και ιστορικά φορτισμένο· μέσα από την ποίησή του ανέδειξε τη τραυματική εμπειρία του πολέμου και του Εμφυλίου, με φιλοσοφικό και στοχαστικό βάθος.
1994 – Γεώργιος Γεννηματάς, από τα σημαντικότερα πολιτικά πρόσωπα της Μεταπολίτευσης, ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, με καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) και στη διαμόρφωση του κοινωνικού κράτους στην Ελλάδα.
1995 – Τζίντζερ Ρότζερς, αμερικανίδα ηθοποιός και χορεύτρια, θρύλος του παλιού Χόλιγουντ, παρτενέρ του Φρεντ Αστέρ σε εμβληματικές ταινίες, βραβευμένη με Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου, παγκόσμιο σύμβολο γοητείας και κομψότητας.
2014 – Τίτο Βιλανόβα, ισπανός προπονητής και πρώην ποδοσφαιριστής, που διαδέχθηκε τον Πεπ Γκουαρδιόλα στην Μπαρτσελόνα, οδηγώντας την ομάδα σε μία από τις καλύτερες επιδόσεις στην ιστορία της La Liga, πριν φύγει πρόωρα από τη ζωή λόγω καρκίνου.
Γιορτάζουν
Ζήσης, Ζησούλα, Ζήσιμος, Ζώης, Ζωή, Ζωοπηγή, Θεοπηγή, Μάρκος, Μαρκία, Νίκη, Πηγή, Πολυζώης, Πολυζώη, Χρυσοπηγή
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Ημέρα του DNA
Παγκόσμια Ημέρα Γονικής Αποξένωσης
Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντικής Υπηρεσίας Νέων
Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ελονοσίας
