Στις 19 Μαΐου 1919, ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, σηματοδοτώντας την αρχή της δεύτερης και σκληρότερης φάσης της γενοκτονίας των Ποντίων. Η προμελετημένη, μεθοδική και φρικαλέα εξόντωση των Ποντίων από τους Τούρκους θεωρείται μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες. Οι Πόντιοι, αρχαία ελληνική κοινότητα που ζούσε στα παράλια του Εύξεινου Πόντου για αιώνες, υπέστησαν ανείπωτα δεινά μέσω εκτοπίσεων, βασανιστηρίων, καταναγκαστικής εργασίας και μαζικών εκτελέσεων. Οι στρατιωτικές εκστρατείες συνοδεύονταν από ωμή βία, προκαλώντας ανείπωτη φρίκη και καταστροφές. Υπολογίζεται πως κατά την περίοδο 1914-1923 έχασαν τη ζωή τους περίπου 200 έως 350 χιλιάδες Έλληνες του Πόντου.
Οι άνδρες, ηλικίας 16 έως 60 ετών, στρατολογήθηκαν βίαια στα διαβόητα Τάγματα Εργασίας, όπου οι συνθήκες ήταν απάνθρωπες και οι περισσότεροι δεν επιβίωναν. Οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι εξορίστηκαν σε απομακρυσμένες περιοχές, υποφέροντας από πείνα, αρρώστιες, κακουχίες και θάνατο. Οι μαρτυρίες των επιζώντων καταγράφουν εικόνες φρίκης: οικογένειες ξεκληρίζονται, χωριά καίγονται ολόκληρα και ανήμποροι άνθρωποι να αφήνονται στην τύχη τους. Η διεθνής βιβλιογραφία και τα κρατικά αρχεία πολλών χωρών γεμίζουν από μαρτυρίες για αυτό το ειδεχθές έγκλημα, το οποίο συντελέστηκε παράλληλα με τις γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ασσυρίων. Μάλιστα, κάποιοι ίσως έχουν προλάβει προσωπικές μαρτυρίες των γιαγιάδων και παππούδων τους, αν και οι περισσότεροι δεν ήθελαν να θυμούνται…
«Πετούσαν τα μωρά στους τοίχους»
Απόσπασμα από επιστολή που απέστειλαν σε Ευρωπαίους και Αμερικανούς διανοουμένους διανοούμενοι όπως οι Καζαντζάκης, Νιρβάνας, Δροσίνης, Γρυπάρης, Σικελιανός, Ξενόπουλος, Σβορώνος:
«Οι Τούρκοι εφόνευσαν όλους ανεξαιρέτως τους κατοίκους της πόλεως Mερζιφούντος, αφού την ελεηλάτησαν και την επυρπόλησαν. Τους προσπαθήσαντας να διασωθούν ετυφέκισαν και εθανάτωσαν καταλαβόντες τας διόδους. Mετετόπισαν όλον τον άρρενα πληθυσμόν των πόλεων Τριπόλεως, Κερασούντος, Ορδούς, Οινόης, Αμισού και Πάφρας και καθ’ οδόν κατέσφαξαν τους πλείστους εξ αυτών. Έκλεισαν εντός του ναού του χωρίου Έλεζλη εν Σουλού-Τερέ 535 Έλληνας και τους κατέσφαξαν διασωθέντων μόνον τεσσάρων. Πρώτους έσφαξαν 7 ιερείς διά πελέκεως προ της θύρας του ναού. Απηγχόνισαν εν Αμασεία 168 προκρίτους Αμισού και Πάφρας. Εβίασαν όλας ανεξαιρέτως τας γυναίκας, τας παρθένους και τα παιδία των άνω πόλεων, τας ωραιοτέρας δε παρθένους και νέους έκλεισαν εις τα χαρέμια. Πλείστα βρέφη εφόνευσαν, σφενδονίζοντες αυτά κατά των τοίχων».
Η θυσία των μωρών της Σάντα
Χαρακτηριστικό παράδειγμα της φρικαλεότητας που έζησαν οι Πόντιοι αποτελεί η σφαγή – θυσία των μωρών της Σάντας. Η Σάντα ήταν ένα σύμπλεγμα επτά ορεινών χωριών, στα οποία οι κάτοικοι, από το 1918, προκειμένου να προστατευτούν από τη μανία των Τούρκων που έκαιγαν ζωντανούς εκατοντάδες γυναικόπαιδα, προχώρησαν στην οργάνωση ισχυρού αντάρτικου σώματος, υπό τη διοίκηση του οπλαρχηγού Ευκλείδη Κουρτίδη.
Στις 21 Σεπτεμβρίου 1921 στα βουνά της Σάντας δόθηκε σφοδρή μάχη, μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Το βαθύ σκοτάδι δίνει την ευκαιρία στα γυναικόπαιδα και τους αντάρτες να κρυφτούν σε μια βαθιά σπηλιά. Ωστόσο τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα αφού δεν υπήρχαν επαρκή πυρομαχικά και κινδύνευαν να εγκλωβιστούν και σφιαγιαστούν από τους Τούρκους. Τελικά αποφασίζουν να διαφύγουν τη νύχτα, στο σκοτάδι. Ωστόσο υπήρχε ένα πρόβλημα: Τα βρέφη που είχαν μαζί τους θα μπορούσαν να τους προδώσουν με το ξαφνικό κλάμα τους με αποτέλεσμα να σκοτωθούν όλοι.
Ήταν η πλέον μοιραία στιγμή. Απελπισμένες οι μάνες υπακούν στους αντάρτες και τους παραδίνουν τα βρέφη τους για να τα σφάξουν, μην μπορώντας ούτε να τα κλάψουν γιατί θα ακούγονταν. Επτά βρέφη θυσιάστηκαν, προκειμένου να διαφύγουν και να διασωθούν τελικά 300 Έλληνες της Σάντας.
Όταν ξημέρωσε και οι Τούρκοι ξεκίνησαν την επιχείρηση εναντίον των ανταρτών, αντίκρισαν τα επτά βρέφη σφαγμένα και τρομοκρατήθηκαν. Λέγεται πως ο ίδιος ο επικεφαλής μέραρχος έδωσε διαταγή για οπισθοχώρηση λέγοντας πως: «Άνθρωποι που σκότωσαν τα παιδιά τους είναι αδύνατον να πιαστούν και άρα είναι περιττό να μείνουμε άλλο εδώ».
Ημέρας Μνήμης
Κατόπιν εισήγησης του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Ποντίων το 1994 και ψήφισε την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο», κάτι που αποτελεί ένα μικρό βήμα δικαίωσης για τον ποντιακό ελληνισμό. Αυτή η μαύρη σελίδα στην ιστορία μας θυμίζει τη σημασία της μνήμης και της ιστορικής δικαιοσύνης. Η επιβίωση των Ποντίων και η διατήρηση της ταυτότητάς τους, παρά τις αντιξοότητες, αποτελούν παραδείγματα αντοχής και θάρρους. Η μνήμη των θυμάτων της γενοκτονίας παραμένει ζωντανή στις καρδιές των απογόνων τους.
Τα σημαντικότερα γεγονότα σαν σήμερα στην Ελλάδα και στον κόσμο
1536: Η Άννα Μπολέιν, δεύτερη σύζυγος του Ερρίκου Η’ της Αγγλίας, αποκεφαλίζεται για μοιχεία, προδοσία και αιμομιξία.
1822: Αμφίρροπη ναυμαχία διεξάγεται στα ανοιχτά της Χίου, ανάμεσα σε μοίρα του τουρκικού στόλου και ελληνικά πλοία (Μιαούλης, Τσαμαδός, Σαχτούρης κ.ά.).
1848: Το Μεξικό επικυρώνει τη Συνθήκη Γουαδελούπης Χιντάλγκο και τερματίζει έτσι τον πόλεμο, παραχωρώντας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής την Καλιφόρνια, τη Νεβάδα, τη Γιούτα και άλλες περιοχές τεσσάρων σημερινών πολιτειών έναντι 15.000.000 δολαρίων.
1919: Ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα και αρχίζει τη δεύτερη και σκληρότερη φάση της Γενοκτονίας των Ποντίων. Θεωρείται μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες, καθώς ήταν ένα προμελετημένο έγκλημα, το οποίο η κυβέρνηση των Νεότουρκων έφερε σε πέρας με συστηματικότητα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποίησε ήταν ο ξεριζωμός, η εξάντληση στις κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, και τα στρατόπεδα θανάτου στην έρημο.
Κατόπιν εισήγησης του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, η Βουλή των Ελλήνων αναγνώρισε τη γενοκτονία το 1994 και ψήφισε την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στον Μικρασιατικό Πόντο».
1961: Το σοβιετικό «Venera 1» γίνεται η πρώτη ανθρώπινη κατασκευή που περνά κοντά από έναν άλλον πλανήτη, την Αφροδίτη. Το σκάφος είχε χάσει την επαφή με τη Γη ένα μήνα νωρίτερα και δεν έστειλε κανένα δεδομένο.
1962: Η Μέριλιν Μονρόε τραγουδά αισθησιακά το «Happy Birthday» προς τιμήν του προέδρου των ΗΠΑ, Τζον Κένεντι, στο πάρτι γενέθλιων του.
1971: Η Σοβιετική Ένωση εκτοξεύει το διαστημικό σκάφος «Mars 2» με προορισμό τον πλανήτη Άρη.
1971: H Τσέλσι και η Ρεάλ Μαδρίτης αναδεικνύονται ισόπαλες 1-1 στον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων Ευρώπης, που διεξάγεται στο Στάδιο Καραϊσκάκη, στον πρώτο τελικό ευρωπαϊκής διοργάνωσης επί ελληνικού εδάφους. Επειδή από τους τότε κανονισμούς δεν προβλεπόταν παράταση, ορίζεται επαναληπτικός αγώνας για τη μεθεπομένη στο ίδιο γήπεδο, που θα βρει νικήτρια την αγγλική ομάδα με 2-1.
1973: Ο αντιπρόεδρος της χούντας, Νικολάος Μακαρέζος, πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στο Πεκίνο. Συναντάται με τον Μάο Τσε Τουνγκ και του επιδίδει μήνυμα του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου.
1975: Ο Τίμο Τσανλάιτερ της ΑΕΚ υποστηρίζει σε συνέντευξή του ότι πολλά ποδοσφαιρικά παιχνίδια στην Ελλάδα είναι στημένα.
1978: Οι Dire Straits κυκλοφορούν το πρώτο τους σινγκλ, «Sultans of Swing», που ηχογραφήθηκε για 120 δολάρια. Θα γίνει μια τεράστια επιτυχία.
1979: Ο Έρικ Κλάπτον παντρεύεται την πρώην σύζυγο του Τζορτζ Χάρισον, Πάτι Μπόιντ. Είναι η περίφημη «Λέιλα» του ομώνυμου και πολύ διάσημου τραγουδιού. Στο γαμήλιο πάρτι και σε μια αυτοσχέδια σκηνή που στήνεται, παίζουν μαζί οι Πολ Μακάρτνεϊ, Τζορτζ Χάρισον, Ρίνγκο Σταρ, Έρικ Κλάπτον και Μικ Τζάγκερ.
1997: Σοβαρά επεισόδια με τραυματισμούς και συλλήψεις σημειώνονται στη Λευκωσία, όταν ομάδα διαδηλωτών, που συμμετέχει σε εκδήλωση διαμαρτυρίας, επιχειρεί να μεταβεί στον κατεχόμενο τομέα της πόλης, όπου εκείνη την ώρα δίνουν συναυλία ο Σάκης Ρουβάς και ο Τούρκος συνάδελφός του, Μουράτ Κουτ, στο πλαίσιο των προσπαθειών του ΟΗΕ για επαναπροσέγγιση των δύο κοινοτήτων της Κύπρου.
2012: Η Τσέλσι νικάει στα πέναλτι με 4-3 την Μπάγερν Μονάχου (κανονικός αγώνας και παράταση 1-1) και κατακτά το πρώτο Τσάμπιονς Λιγκ της ιστορίας της.
2018: Γίνεται ο γάμος του πρίγκιπα Χάρι και της Μέγκαν Μαρκλ.
Γεννήσεις
1795 – Τζονς Χόπκινς, αμερικανός επιχειρηματίας.
1909 – Νίκολας Γουίντον, γνωστός και ως ο «Βρετανός Σίντλερ».
1925 – Μάλκολμ Χ (κατά κόσμον Μάλκολμ Λιτλ), Αμερικανός ακτιβιστής
1945 – Πιτ Τάουνσεντ, άγγλος ρόκερ, από τα ιδρυτικά μέλη των «Who».
Θάνατοι
1825 – Ανρί ντε Σαιν-Σιμόν, Γάλλος φιλόσοφος
1840 – Τζον Μπλάκγουελ, Ουαλός συγγραφέας
1930 – Σπύρος Σπυρομήλιος, Έλληνας στρατιωτικός
1935 – Τόμας Έντουαρντ Λόρενς, Άγγλος στρατιωτικός
1994 – Ζακλίν Μπουβιέ Κένεντι Ωνάση, πρώτη κυρία των ΗΠΑ
2007 – Χριστιάνα Σουρβίνου-Ίνγουντ, Ελληνίδα πανεπιστημιακός
2008 – Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Έλληνας συγγραφέας
2012 – Γκέρχαρντ Χετς, Γερμανός κολυμβητής
2013 – Δημήτρης Ρίγγος, Έλληνας πολιτικός
Επέτειοι – Παγκόσμιες Ημέρες
Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου
Παγκόσμια Ημέρα Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νόσων του Εντέρου
Παγκόσμια Ημέρα Οικογενειακού Ιατρού