Στις παγκοσμιοποιημένες δυτικές κοινωνίες όπου ζούμε, τα χριστουγεννιάτικα έθιμα των λαών μπλέκονται, κι έτσι γιορτάζουμε πια με πράγματα λίγο-πολύ κοινά.
Μπορεί οι τρεις μάγοι να έφτασαν στη Βηθλεέμ πάνω στις καμήλες τους και στη Μέση Ανατολή να μην είχαν ακούσει ποτέ για χιόνι, έλκηθρα και ταράνδους, τα σημερινά ήθη προστάζουν όμως αυτό ακριβώς.
Αλλά και ο Άγιος Νικόλαος, ο αυθεντικός Άγιος Βασίλης, παρουσιαζόταν στον 19ο αιώνα καβάλα στο γαϊδουράκι του ή σε έλκηθρο που το έσερναν άλογα, οι λαοί του ευρωπαϊκού Βορρά φαίνεται πως είχαν όμως τον τελευταίο λόγο σε όλα αυτά, κι έτσι ακόμα και πολικές αρκούδες ή πιγκουίνοι περιλαμβάνονται συχνά στους χριστουγεννιάτικους στολισμούς!
Πλέον έχουμε χριστουγεννιάτικες κάρτες με ιπτάμενους ταράνδους και γευόμαστε γαλοπούλες στο εορταστικό τραπέζι, ενώ διακοσμούμε τα σπίτια μας ακόμα και με κοκκινολαίμηδες, μια εξόχως βρετανική παράδοση.
Για να δούμε λοιπόν πώς φτάσαμε ως εκεί…
Κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula)
Οι κοκκινολαίμηδες εμφανίζονται στις βρετανικές χριστουγεννιάτικες κάρτες από τα μέσα του 19ου αιώνα, μεταφέροντας συνήθως γράμματα με το ράμφος τους. «Κοκκινολαίμηδες» έλεγαν στην Αγγλία τους ταχυδρόμους, που φορούσαν μια στολή με κατακόκκινο μπουφάν, κι έτσι τα γράμματα που μετέφεραν τα ωδικά πουλιά παρέπεμπαν τόσο στα ταχυδρομεία όσο και τον Άγιο Βασίλη στη μακρινή Λαπωνία.
Πλέον στην Αγγλία είναι το αρχέτυπο των χριστουγεννιάτικων ζώων, μια παράδοση που έχει φτάσει ως και τη χώρα μας πλέον, καθώς όλο και κάποιος κοκκινολαίμης θα βρει τον δρόμο του στους εορταστικούς στολισμούς που αγοράζουμε μαζικά πριν τις γιορτές…
Τάρανδος (Rangifer tarandus)
Ο Ντάσερ, ο Πράνσερ, ο μικρούλης Ρούντολφ και οι άλλοι τάρανδοι του ιπτάμενου ελκήθρου που μεταφέρει τον Άγιο Βασίλη στα πέρατα του χριστιανικού κόσμου μόνο συστάσεις δεν χρειάζονται. Ήταν σε ποίημα του 1823 («Η νύχτα πριν τα Χριστούγεννα») που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά και έμειναν στη συλλογική παράδοση των Χριστουγέννων, αν και ο Ρούντολφ δεν θα εντασσόταν στην ομάδα παρά στον 20ο αιώνα, δείχνοντας τον δρόμο μια παραμονή Χριστουγέννων με πυκνή ομίχλη.
Ο τάρανδος, ή το καριμπού όπως επιμένουν να τον αποκαλούν πολλοί λαοί του πλανήτη, αντικατέστησε όλους τους παλιότερους υποψήφιους για το άρμα του Αϊ-Βασίλη, καθώς οι λαοί του Βορρά, που έπαιξαν μεγάλο ρόλο στη μυθολογία των Χριστουγέννων (βλέπε χριστουγεννιάτικο δέντρο!), τον είχαν εξημερώσει και είχαν δει πόσο καταπληκτικό ζώο ήταν για το τράβηγμα του ελκήθρου.
Οι τάρανδοι δεν πετούν φυσικά, κάνουν όμως κάτι εκπληκτικά ταξίδια ακόμα και 5.000 χιλιομέτρων στις παγωμένες ερημιές της Αρκτικής, κι έτσι ξέρουν από φυσικές αντοχές. Και εξαιτίας αυτού, ότι μεταναστεύουν δηλαδή σε μεγαλύτερες αποστάσεις από κάθε άλλο χερσαίο ζώο, ήταν οι καταλληλότεροι υποψήφιοι για να φέρουν τα αγιοβασιλιάτικα δώρα στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη μέσα σε ένα βράδυ…
Γαλοπούλα (Meleagris gallopavo)
Το σημερινό παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο τραπέζι δεν θα ήταν το ίδιο χωρίς τη γαλοπούλα και την εύγευστη γέμισή της. Η γαλοπούλα αντικατέστησε τα πραγματικά παραδοσιακά γεύματα των λαών της Δύσης και ήταν ξανά η αγγλοσαξονική παράδοση αυτή που τα έκανε όλα.
Ο Ερρίκος Η’ ήταν πιθανότατα ο πρώτος που γεύτηκε γαλοπούλα στο βασιλικό χριστουγεννιάτικο τσιμπούσι και μέχρι τους βικτοριανούς χρόνους το πτηνό είχε καθιερωθεί στα τραπέζια της αριστοκρατίας. Ήταν οι πρώτοι εξερευνητές του Νέου Κόσμου αυτοί που έφεραν το εξωτικό πουλί της αμερικανικής ηπείρου στην Ευρώπη, όπου εξημερώθηκε και μεταφέρθηκε ξανά πίσω στην Αμερική από τους πρώτους βρετανούς αποίκους στη Βόρεια Αμερική.
Η γαλοπούλα έπαιξε τον δικό της ρόλο στην επιβίωση των γενναίων αυτών πιονέρων του Νέου Κόσμου, κι έτσι ήταν απόλυτα ταιριαστό να τιμηθεί στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι ως το σημαντικότερο οικόσιτο πτηνό των ΗΠΑ…
