Ο δικαστής Anthony Kline γεννήθηκε στο Λονγκ Άιλαντ από Εβραίους γονείς. Όταν ήταν 6-7 ετών οι φωτογραφίες των στρατοπέδων συγκέντρωσης που δημοσίευσε το περιοδικό Life ξύπνησαν την πολιτική του συνείδηση. Καθώς μεγάλωνε άρχισε να πιστεύει ότι ο αγώνας για όσους βρίσκονταν στο περιθώριο ήταν κάτι σαν στόχος ζωής. Και αυτό έκανε. Έγινε δικαστής και έδωσε όρκο να δικάζει πάντα με καθαρό μυαλό και κρίση. Όμως η υπόθεση της Jamesetta Guy όταν εκείνος ήταν 42 ετών και εκείνη μόλις 17 κατέληξε να τον στοιχειώνει στα 83 του.

Κανένας από τους συναδέλφους του δεν είχε δει ποτέ κάτι παρόμοιο να συμβαίνει. Ως ο αρχαιότερος δικαστής στο πρώτο περιφερειακό εφετείο της Καλιφόρνιας ο 83χρονος Kline είχε ζητήσει να μεταφερθεί ξανά στις υποθέσεις ανηλίκων. Το δικαστήριο ανηλίκων ήταν το δύσκολο μέρος που ξεκινούσε κανείς, όχι το μέρος που θα μπορούσε θριαμβευτικά να κλείσει την καριέρα του. Αλλά μετά από τέσσερις δεκαετίες στις εφέσεις, ο Kline ένιωθε αποξενωμένος από την πραγματική ζωή. Ήθελε να περάσει ένα χρόνο στο αναμορφωτήριο πριν συνταξιοδοτηθεί.

Πέντε εβδομάδες μετά την ανάληψη του νέου του ρόλου, ο Kline έμαθε για την υπόθεση που ερχόταν στον δρόμο του, στην οποία η κατηγορούμενη δεν ήταν ανήλικη, ήταν μια γυναίκα 58 ετών. Όταν ο Kline αναρωτήθηκε τι συνέβαινε έμαθε ότι η Καλιφόρνια είχε πρόσφατα ψηφίσει ένα νομοσχέδιο που βοηθούσε στη μείωση του πληθυσμού των φυλακών, μέσω του επαναπροσδιορισμού των ποινών. Έτσι ένας κρατούμενος που εκτίει μεγάλη ποινή για ένα έγκλημα που έκανε ως ανήλικος θα μπορούσε να επιστρέψει στο δικαστήριο ανηλίκων και να επαναξεταστεί η υπόθεσή του για ακόμα μια φορά από δικαστή ανηλίκων. Η Jamesetta Guy που ήρθε στην Kline είχε εκτίσει 41 χρόνια για ένα έγκλημα που διέπραξε στα 17 της χρόνια.

H δίκη το 1981

Ο Kline την αναγνώρισε. Το 1981 προήδρευσε στη δίκη ενός 15χρονου κοριτσιού ονόματι Sharon Wright, το οποίο είχε συμμετάσχει σε μια αποτυχημένη απόπειρα ληστείας κατά την οποία πυροβολήθηκε και σκοτώθηκε ένας οδηγός ταξί. Στο ταξί μαζί με τη Ράιτ βρισκόταν ένα άλλο κορίτσι η Jamesetta Guy. Ο Kline καταδίκασε τη Ράιτ σε οκτώ χρόνια φυλάκισης, αλλά δεν έμαθε ποτέ τι απέγινε η Guy. Τώρα είχε την απάντηση: 41 χρόνια. Μια πολλή σκληρή ποινή, ειδικά για κάποιον που καταδικάστηκε ως ανήλικος. Κάποιοι ενήλικες, με την ίδια καταδίκη, θα είχαν βγει με αναστολή πριν από 20 χρόνια. Αυτό που οδήγησε σε αυτή την ποινή, όπως είδε ο Kline, ήταν σχεδόν όλα όσα θα μπορούσαν να πάνε στραβά για έναν ανήλικο κατηγορούμενο. Δεν είχε ποινικό ιστορικό- το όπλο δεν ήταν δικό της- μεγάλωσε σε ένα βίαιο και κακοποιητικό σπίτι. Τα στοιχεία δεν έδειχναν φόνο εκ προμελέτης. Και όμως ένας δικαστής το 1981 την κήρυξε ακατάλληλη να δικαστεί ως ανήλικη και την ενέταξε στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης για ενήλικες. Όταν το όνομά της εμφανίστηκε στο ημερολόγιο του Kline το 2022, η Guy ήταν στη φυλακή όσο καιρό ήταν δικαστής.

Ο Kline παρατήρησε ότι το συμβούλιο αναστολών αρνήθηκε την αποφυλάκιση της Guy το 2015. Ψάχνοντας τον φάκελο της υπόθεσης βρήκε το όνομα του δικαστή που παρέπεμψε την Guy από το δικαστήριο ανηλίκων στο σύστημα ενηλίκων. Ήταν ο ο ίδιος!

Προσπάθησε να θυμηθεί τι είχε συμβεί. Στην αρχή της καριέρας του είχε στείλει στη φυλακή μία 17χρονη για τέσσερις δεκαετίες. Ήταν ενάντια σε όλα όσα πίστευε, αλλά το είχε κάνει. Δεν μπορούσε να θυμηθεί τις λεπτομέρειες. Η ακρόαση λογικά θα είχε διαρκέσει μια ώρα, αν όχι περισσότερο, σε ένα γεμάτο πρωινό στην αρχή της μακράς και πλούσιας καριέρας του, που έφτασε να περιλαμβάνει εκατοντάδες και εκατοντάδες υποθέσεις, πιθανώς περισσότερες από χίλιες.

Όσο για τα πρακτικά δεν υπήρχαν και ο Kline σκέφτηκε ότι ίσως είχαν σφραγιστεί επειδή η Guy ήταν ανήλικη. Θα μπορούσε επίσης να είχαν χαθεί. Τα δικαστήρια της Καλιφόρνια δεν ήταν υποχρεωμένα να διατηρούν τους φακέλους σε κάθε υπόθεση στην οποία είχαν εξαντληθεί όλες οι εφέσεις, όπως στην περίπτωση της Guy το 1986.

Την ημέρα της δίκης η Guy μπήκε στην αίθουσα του δικαστηρίου και κάθισε. Ο Kline ανέβηκε τα σκαλιά προς την έδρα. Την τελευταία φορά που είδαν ο ένας τον άλλον, σε αυτή την ίδια δικαστική αίθουσα, ήταν μια αδύνατη, με παιδικό πρόσωπο έφηβη. Εκείνος ήταν ένας νεαρός δικαστής – δεν ήταν ακόμα πατέρας, με μαύρα ακόμα μαλλιά. Τέσσερις δεκαετίες είχαν αφήσει τα σημάδια τους στην εμφάνισή τους: περισσότερα κιλά και για τους δύο ενώ τα παιδικά φρύδια της Guy ήταν πια γκρι. Τα γαλάζια μάτια του Kline, κάτω από τα φουντωτά λευκά φρύδια του, κοίταζαν την Guy μέσα από τα κόκκινα γυαλιά του. «Με θυμάσαι;» της είπε.

Ο φόνος

Η πρώτη θητεία του Kline ξεκίνησε όταν αρρώστησε ξαφνικά ένας δικαστής. Επειδή κανείς δεν προσφερόταν εθελοντικά να πάει στις υποθέσεις των ανηλίκων το έθιμο όριζε ότι η θέση θα ανατεθεί στον νεότερο δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου της κομητείας του Σαν Φρανσίσκο. Ο Kline ήταν τότε 42 ετών.

Εκείνο το Μάρτιο, ένας φόνος συγκλόνισε την πόλη. Οι αστυνομικοί είχαν βρει ένα ταξί κοντά σε ένα συγκρότημα κατοικιών στο Western Addition. Η μηχανή ήταν ανοιχτή και τα φώτα αναμμένα. Ο οδηγός καθόταν αναίσθητος στο μπροστινό κάθισμα, με το κεφάλι του γερμένο στην πόρτα. Τον πυροβολήσει. Είχε ακόμα το πορτοφόλι του, που περιείχε 25 δολάρια και μερικές πιστωτικές κάρτες. Αυτόπτης μάρτυρας είδε δύο μαύρες γυναίκες που φώναξε η μία στην άλλη «Κάνε γρήγορα».

Το πρωί της δολοφονίας του Hohl ένας κακοποιός, ονόματι Carl Wilson, είχε δώσει στην Jamesetta Guy και τη Sharon Wright ένα γεμάτο πιστόλι. Στόχος είχε μπει ο ταξιτζής αλλά επειδή ο Wilson ήταν υπό επιτήρηση ζήτησε από την Guy να το έχει εκείνη. Τα κορίτσια προσπάθησαν να κλέψουν το χρυσό ρολόι του οδηγού όταν όμως εκείνος πάλεψε τον πυροβόλησαν. Το ρολόι δεν βρέθηκε ποτέ.

Η υπόθεση δόθηκε στον Kline και το έργο του με κάθε κορίτσι ήταν διαφορετικό. Η Wright, η οποία ήταν 15 ετών, θα δικαζόταν αυτομάτως ως ανήλικη- ο Kline δεν είχε τίποτα να κάνει στην υπόθεσή της. Όμως η Guy έπεσε σε μια διαχωριστική γραμμή του νομικού συστήματος για ανηλίκους: Οι κατηγορούμενοι που ήταν 16 ή 17 ετών θεωρούνταν ακατάλληλοι για το δικαστήριο ανηλίκων και οι δικηγόροι τους έπρεπε να πείσουν τον δικαστή για το αντίθετο.

Ο Kline δεν είχε διεξάγει ποτέ στο παρελθόν «ακρόαση καταλληλότητας». Σαράντα χρόνια αργότερα, δεν μπορούσε να θυμηθεί τις λεπτομέρειες αυτής της ακρόασης. Αλλά δεν ήταν δύσκολο να τη φανταστεί. Η Guy και η Wright έμοιαζαν με ανεύθυνες εφήβους από μια κακόφημη γειτονιά που είχαν πάρει στα χέρια τους ένα όπλο και είχαν κάνει κάτι τρομερό. Αν η Guy παρέμενε στο σύστημα ανηλίκων, πιθανότατα θα έπαιρνε οκτώ χρόνια εγκλεισμού. Αν πήγαινε στο δικαστήριο ενηλίκων, η μέγιστη ποινή θα ήταν πιθανώς γύρω στα 13 χρόνια -15 χρόνια με δυνατότητα αναστολής μετά τα 11. Ο Kline την έκρινε ακατάλληλη για το δικαστήριο ανηλίκων και προχώρησε.

Τα κορίτσια, όσο τα θυμόταν ο Kline, δεν ήταν σκληροί εγκληματίες, δεν είχαν καν ποινικό μητρώο. Ο Kline αποφάσισε να καταδικάσει τη Wright σε οκταετή φυλάκιση, πράγμα που σήμαινε ότι θα αποφυλακίζονταν στα 23α γενέθλιά της. Επειδή δεν προήδρευε στη δίκη της Guy στο δικαστήριο ενηλίκων, δεν είχε λόγο να ασχοληθεί ξανά με την υπόθεση προσοχή.

Την άνοιξη του 1982 η εφημερίδα San Francisco Examiner ανέφερε ότι η Guy είχε καταδικαστεί, όχι σε 15 χρόνια που περίμενε ο Kline, αλλά ισόβια. Μάλιστα η εφημερίδα ανέφερε ότι στην αρχή της δίκης, ο εισαγγελέας φάνηκε να έχει προσφέρει -και στη συνέχεια να έχει ανακαλέσει- μια συμφωνία ομολογίας σε ανοιχτό δικαστήριο.

«Τυχαία εκπυρσοκρότηση»

Τον Φεβρουάριο του 2015 μπήκε στην δικαστική αίθουσα ακρόασης για την αναστολή της αποφυλάκισης της. Η Jamesetta Guy περίμενε ότι θα την απορρίψουν. Από τότε που μπήκε στη φυλακή στα 17 της χρόνια, είχε εθιστεί στην ηρωίνη και είχε μπλέξει σε αρκετούς καβγάδες. Τώρα θα συζητούσε τι σκόπευε να κάνει για να παραμείνει νηφάλια, θα ζητούσε συγγνώμη από την οικογένεια του θύματος και θα ζητούσε ακρόαση σε ένα χρόνο.

«Μεγάλωσα με τη μητέρα και τον πατέρα μου μέχρι που ήμουν περίπου 3 ή 4 ετών και μετά χώρισαν γιατί ο μπαμπάς μου έδερνε τη μαμά μου. Η μητέρα μου ήταν 15 ετών όταν έμεινε έγκυος και ο πατέρας μου ήταν περίπου 19 ετών» είπε για τη ζωή της σύμφωνα με το δημοσίευμα των New York Times.

Μετά μίλησε για τη δολοφονία του οδηγού ταξί. Χαρακτήρισε τον πυροβολισμό τυχαία εκπυρσοκρότηση στην προσπάθειά της να υπερασπιστεί τη φίλη της, που πάλευε με τον Hohl. Όπως είπε τα τραύματα της παιδικής της ηλικίας οδήγησαν στην παραβατικότητά της. «Έχω πολλές τύψεις. Μπορεί να μην το εξομολογούμαι, αλλά είμαι υποχρεωμένη να ζω με αυτές» είπε.

Τελικά το συμβούλιο δεν ενέκρινε την αναστολή της ποινής της. «Δέκα χρόνια θα ήταν ο κατάλληλος χρόνος πριν εμφανιστείτε στην επόμενη επιτροπή», είπε ο επικεφαλής της επιτροπής. Δεν είχε σημασία η πιθανή ημερομηνία αποφυλάκισης: η Guy θα ήταν 61 ετών προτού μπορέσει να έχει άλλη ακρόαση. Ευχαρίστησε τους επιτρόπους για τον χρόνο τους και στη συνέχεια επέστρεψε στο κελί της.

Η αλλαγή που γέννησε ελπίδα

Μια μέρα στη βιβλιοθήκη η Guy διάβαζε ένα αντίγραφο του εβδομαδιαίου δελτίου, το οποίο ενημέρωνε τους κρατούμενους για αλλαγές στη νομοθεσία της Καλιφόρνιας που μπορεί να επηρέαζαν τις υποθέσεις τους. Είχε γίνει μια αλλαγή στον για το κακούργημα-δολοφονία, η οποία θα μπορούσε να μειώσει την ποινή για ένα άτομο που ήταν συνεργός σε μια ληστεία-δολοφονία. Αυτός ήταν ο νόμος που ίσχυε: μόνο ο συνεργός, όχι ο δράστης. Εκείνη ήταν ο δράστης. Όσο άσκοπο κι αν το ήταν εκείνη ένιωσε ότι η συμπλήρωση της αίτησης ήταν μια ελπιδοφόρα πράξη. Έστειλε δύο αντίγραφα, ένα στον εισαγγελέα και ένα στο γραφείο του δημόσιου κατήγορου. Προσπάθησε να μην το σκέφτεται. Πέρασαν μερικοί μήνες και το ξέχασε.

Τον Οκτώβριο του 2019, έλαβε ένα γράμμα. «Αγαπητή κυρία Guy, η υπόθεσή σας παραπέμφθηκε σε μένα από μια νομική βοηθό. Θα ήθελα να κάνω ό,τι μπορώ για να σας βοηθήσω να εργαστείτε προς την αποφυλάκιση». Ο αποστολέας ήταν ένας δημόσιος συνήγορος του Σαν Φρανσίσκο με το όνομα Danielle Harris.

Ο νόμος έδινε στους εισαγγελείς την εξουσία να ανακαλέσουν μια ποινή φυλάκισης που δεν ήταν προς το συμφέρον της δικαιοσύνης. Εάν ένα άτομο είχε εκτίσει υπερβολικά μεγάλη ποινή, θα μπορούσε να σταλεί ξανά στο δικαστήριο για νέα ακρόαση, οπότε το γραφείο της Harris θα μπορούσε να το εκπροσωπήσει. Το δικαστήριο έπρεπε να είναι το ίδιο στο οποίο καταδικάστηκε ο κατηγορούμενος: Εάν ένα άτομο είχε καταδικαστεί ως ανήλικος, ακόμη και αν ήταν πλέον πολύ μεγαλύτερος, θα πήγαινε ξανά ενώπιον δικαστή ανηλίκων.

Η Guy δεν ήταν πλέον επικίνδυνη και η παραμονή της στη φυλακή δεν ήταν προς το συμφέρον της δικαιοσύνης. Η νομική ομάδα ενημερώσει την οικογένεια του δολοφονημένου Albert Hohl ότι επρόκειτο να ανοίξει εκ νέου την υπόθεση της γυναίκας που τον σκότωσε. Οι συγγενείς του αποδοκίμασαν την κίνηση αυτή. Ένας από αυτούς έγραψε σε επιστολή του: «Δεν θεωρώ σωστό να αφεθεί ελεύθερη, να ζήσει μια φυσιολογική ζωή, ενώ ο Άλμπερτ δολοφονήθηκε βάναυσα».

Το σκεπτικό

Για να αποφανθεί επί της υπόθεσης ο Kline έπρεπε να επιδοθεί σε μια νομική μυθοπλασία: Αν η Guy ερχόταν τώρα ενώπιόν του, ως έφηβη, τι θα έκανε ο ισχύων νόμος; Σήμερα, ένας 17χρονος που κατηγορείται για φόνο θα παρέμενε πιθανότατα στο σύστημα ανηλίκων και δεν θα στέλνονταν σε φυλακή ενηλίκων. Παρόλα αυτά, έπρεπε να σκεφτεί την κοινωνία. Αν η Guy αποτελούσε κίνδυνο, αυτός θα ήταν ένας λόγος για να την κρατήσει στη φυλακή. Όπως γνώριζε ο ισχυρότερος παράγοντας για το αν κάποιος διαπράττει έγκλημα είναι η ηλικία του. Ένας λογικός δικαστής θα κατέληγε πιθανότατα στο συμπέρασμα ότι η Guy, που σήμερα είναι 58 ετών, είχε «γεράσει» από το έγκλημα. Δεν έβλεπε κανένα σοβαρό λόγο να μην την αφήσει ελεύθερη.

Υπήρχε όμως μια δεύτερη απόφαση που έπρεπε να πάρει, ένα είδος ηθικού γρίφου χωρίς προφανή λύση: θα έπρεπε να διαγράψει νομικά την καταδίκη της Guy για φόνο από το μητρώο της; Λόγω της χρονικής μετατόπισης της διαδικασίας, ο Kline είχε τη δυνατότητα να ταξιδέψει πίσω στο 1981, νομικά μιλώντας, και να απορρίψει τις αρχικές κατηγορίες, κάτι που θα είχε ως αποτέλεσμα την ακύρωση της καταδίκης στο σήμερα.

Η οικογένεια του Albert Hohl, που ήδη αντιδρούσε στην αποφυλάκιση της Guy, σίγουρα θα αντιδρούσε σε ένα αποτέλεσμα στο οποίο κανείς δεν θα είχε καταδικαστεί ποτέ για το ότι τράβηξε τη σκανδάλη. Από την άλλη πλευρά, οι δικηγόροι της Guy υποστήριξαν ότι μια καταδίκη για φόνο θα μπορούσε να κάνει δύσκολη την εύρεση εργασίας και τη γενικότερη προσαρμογή στον έξω κόσμο. Ο Kline θα περίμενε να αποφασίσει για το δεύτερο αυτό ζήτημα σε μεταγενέστερη ημερομηνία.

Έφυγε από το γραφείο του και ανέβηκε τα σκαλιά προς την έδρα. Είχε αναρωτηθεί, πριν δει τη Guy, αν θα ήταν θυμωμένη, όπως πολλοί κατηγορούμενοι. Όμως η γυναίκα μπροστά του φαινόταν ήρεμη. Ο Kline έστρεψε την προσοχή του στο δικαστήριο. «Αυτή είναι μια πολύ ασυνήθιστη ακρόαση για μένα γιατί, όπως γνωρίζετε, είμαι ο δικαστής που διέταξε να δικαστεί η Jamesetta ως ενήλικη. Το βρίσκω ντροπιαστικό» Ρώτησε τη δικηγόρο της Guy, Andrea Lindsay, αν γνώριζε τα πρακτικά της αρχικής ακρόασης για την καταλληλότητα και εκείνη απάντησε αρνητικά.

«Έχω μια πολύ ισχυρή ανάμνηση της δίκης της άλλης ανήλικης», δήλωσε ο Kline, αλλά δεν μπορούσε να θυμηθεί τι τον έκανε να κηρύξει την Guy ακατάλληλη για το δικαστήριο ανηλίκων. «Οι αδικίες που προέκυψαν από την απόφασή μου είναι η αιτία της αμηχανίας μου», είπε. Σαν να ήθελε να απαριθμήσει αυτές τις αδικίες για τα πρακτικά, στη συνέχεια κατακεραύνωσε εκείνα τα μέρη του συστήματος που είχαν, στα μάτια του, κάνει λάθος στην υπόθεση. «Αυτό δεν αντικατοπτρίζει καλά το Συμβούλιο Ακροάσεων Αποφυλάκισης υπό όρους. Ούτε η συμπεριφορά του προηγούμενου εισαγγελέα αντικατοπτρίζει καλά το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Κατά τη γνώμη μου, μπορεί εύλογα να υποστηριχθεί ότι η Jamesetta Guy είχε λάβει δυσανάλογη τιμωρία κατά παράβαση της όγδοης τροπολογίας».

Η Guy κοίταξε τον Kline από το τραπέζι όπου είχε καθίσει για τελευταία φορά πριν από 41 χρόνια. «Η αίτησή σας γίνεται δεκτή. Όταν σε είδα για πρώτη φορά Jamesetta είπα κάτι που δεν έχω πει ποτέ σε κατηγορούμενο. Ότι ντρεπόμουν. Ποτέ δεν μου πέρασε από το μυαλό, ακόμη και όταν σε έκρινα ακατάλληλη, ακόμη και αν είχα δίκιο που σε έκρινα ακατάλληλη, ότι θα εξέτιες 41 χρόνια. Σας εύχομαι καλή τύχη στην υπόλοιπη ζωή σας. Η ακροαματική διαδικασία ολοκληρώθηκε», είπε ο δικαστής. Η Guy ήταν ελεύθερη.

Ο ηλικιωμένος άνδρας σηκώθηκε από την έδρα και αποχώρησε. Η Guy σήκωσε το χέρι της και είπε στον Kline: «Ευχαριστώ, δικαστή».