Με το αίμα αμάχων στο ουκρανικό χωριό Σαρτανά της Μαριούπολης να είναι ακόμα νωπό μία διπλωματική ένταση δημιουργήθηκε μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας για το ποιος ευθύνεται για την αιματοχυσία. Το ρωσικό υπουργείο ανακοίνωσε ότι το νεοναζιστικό παραστρατιωτικό «Τάγμα Αζόφ» ευθύνεται για το μακελειό, επισημαίνοντας ότι χτύπησε κατοικημένες περιοχές με πυραύλους.
«Στις 26 Φεβρουαρίου από τις 16:00 έως τις 16:20 Ουκρανοί εθνικιστές από το τάγμα “Αζόφ” χτύπησαν με αεριωθούμενα συστήματα πολλαπλών εκτοξεύσεων “Γκραντ” κατοικημένα τετράγωνα του χωριού Σαρτανά στα περίχωρα της Μαριούπολης και το σχολείο αρ. 8 της Μαριούπολης. Ως αποτέλεσμα υπάρχουν νεκροί μεταξύ των αμάχων και καταστροφές κατοικιών. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας προειδοποιούσε ότι από τους Ουκρανούς εθνικιστές προετοιμάζονταν παρόμοιες προβοκάτσιες», έγραφε η ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου Άμυνας Ίγκορ Κανασένκοφ.
Η ελληνική πλευρά, πάντως, ανέφερε, δια στόματος εκπροσώπου του ΥΠΕΞ, ότι έχει αποδείξεις πως η Ρωσία ψεύδεται και ότι οι δυνάμεις της Μόσχα είναι αυτές που ευθύνονται για την καταστροφή που άφησε νεκρούς δέκα Έλληνες. «Η Αθήνα έχει αποδείξεις ότι είναι ψευδή τα όσα επικαλέστηκε η Ρωσική Πρεσβεία, ότι δηλαδή δεν επιχειρούσαν ρωσικές δυνάμεις στα περίχωρα του χωριού Σαντανά όπου έπεσαν νεκροί ομογενείς», απορρίπτει κατηγορηματικά το υπουργείο Εξωτερικών τις αιτιάσεις της Μόσχας, όπως εκφράστηκαν από τους εκπροσώπους της στην Ελλάδα.
Ποιο είναι όμως αυτό το περιβόητο νεοναζιστικό «Τάγμα Αζοφ»;
Viral έγιναν οι φωτογραφίες μιας ηλικιωμένης Ουκρανής που χειρίζεται ένα AK-47 κατά τη διάρκεια άσκησης μαχητικής εκπαίδευσης ενόψει του πολέμου στην Ουκρανία και οι οποίες έχουν φέρει στο προσκήνιο τις ακροδεξιές δυνάμεις της Ουκρανίας.
Η Valentyna Konstantynovska, μια 79χρονη κάτοικος της ανατολικής πόλης-λιμάνι της Μαριούπολης, φωτογραφήθηκε να παίρνει μέρος σε ασκήσεις που προκλήθηκαν από τη συσσώρευση ρωσικών στρατευμάτων πέρα από τα σύνορα, λέγοντας στους δημοσιογράφους: «Αν συμβεί κάτι, θα υπερασπιστώ το σπίτι μου. η πόλη μου, τα παιδιά μου». Η ιστορία κέρδισε τη διεθνή προσοχή ως μια ζωντανή απεικόνιση της γενναιότητας των απλών Ουκρανών απέναντι στην απειλή της ρωσικής εισβολής.
Αλλά η εικόνα πήρε άλλη χροιά όταν αποκαλύφθηκε ότι η μαχητική εκπαίδευση φιλοξενήθηκε από το «τάγμα Αζόφ», ένα εξτρεμιστικό κίνημα διαβόητο για τη νεοναζιστική ιδεολογία του.
Το τάγμα Αζόφ είναι μια ακροδεξιά, νεοναζιστική πολιτοφυλακή που ιδρύθηκε το 2014 στο Μπερντιάνσκ και επί του παρόντος έχει την έδρα της στο Ουρζούφ της Περιφέρειας του Ντόνετσκ ως ειδική αστυνομική μονάδα στην Εθνική Φρουρά της Ουκρανίας. Γεννημένο από τις προϋπάρχουσες νεοναζιστικές ομάδες «Πατριώτες της Ουκρανίας» και «Εθνικοσοσιαλιστική Συνέλευση», το τάγμα έχει βαθιές ιδεολογικές ρίζες στον ναζισμό και ήταν ανοιχτά αντίθετο τόσο με τους αυτονομιστές όσο και με το Κίεβο στην αρχή του.
Το συγκεκριμένο τάγμα πήρε μέρος στις μάχες μεταξύ των φιλορωσικών αυτονομιστικών δυνάμεων και των Ουκρανών, τον Ιούνιο του 2014 κατά την διάρκεια της κρίσης στη νοτιοανατολική Ουκρανία.
Τα μέλη του Τάγματος είναι από την ανατολική Ουκρανία και μιλούν ρωσικά, ενώ μερικοί νεοσύλλεκτοι προέρχονται από τις ανατολικές πόλεις του Ντόνετσκ και Λουχάνσκ. Ο πρώτος διοικητής του συντάγματος ήταν ο ακροδεξιός Αντρίι Μπιλέτσκι, ο οποίος ηγήθηκε της νεοναζιστικής οργάνωσης «Πατριώτες της Ουκρανίας» και της Εθνικόσοσιαλιστικής Συνέλευσης.
Η μονάδα έχει κατηγορηθεί από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCR) για εγκλήματα πολέμου, όπως μαζική λεηλασία, χρήση βασανιστηρίων, ξυλοδαρμούς αμάχων, απαγωγές δημοσιογράφων, ηλεκτροπληξία και εικονικούς πνιγμούς.
Ακόμη, η μονάδα έχει συνδέθεί με νεοναζί, με μέλη που φορούν νεοναζιστικά και σύμβολα των SS. Η γερμανική τηλεόραση ZDF παρακολούθησε μαχητές του τάγματος των Αζοφ που φορούσαν κράνη με σβάστικες και παγανιστικούς ρούνους. Το σύμβολο της μονάδας που φέρουν στα μανίκια τους οι μαχητές του τάγματος είναι ένας πλάγιος Ρούνος, τυπικά είναι ένα αγκίστρι για λύκους (λυκοπαγίδα) το οποίο προφέρεται: Βόλφσανγκελ.
Οι σχέσεις με τα τα υψηλά κλιμάκια της ουκρανικής πολιτικής
Ένας από τους κύριους προστάτες της ομάδας είναι ο Αρσέν Αβάκοφ, ο υπουργός Εσωτερικών από το 2014 έως το 2021, ο οποίος επέτρεψε την επέκταση και αργότερα την ενσωμάτωση των παραστρατιωτικών δυνάμεων στην Εθνική Φρουρά. Ο Άβακοφ υποστήριξε ενεργά την κοινοβουλευτική υποψηφιότητα των μελών του, συμπεριλαμβανομένων των νεοναζί
Η αλλαγή της ηγεσίας για συμμετοχή σε δημοκρατικές διαδικασίες προκάλεσε το Τάγμα να αποβάλει μέρος της ανοιχτής του αντίθεσης, να εθνικοποιήσει και να σχηματίσει δύο οργανώσεις εταίρους: Τα National Corps Party και Azov Civil Corps.
Λόγω αυτής της συνδεσιμότητας, ήταν η πρώτη ομάδα που εθνικοποιήθηκε. Έπειτα από αυτό έγιναν προσπάθειες να εξαλειφθούν οι ξένοι και οι εξτρεμιστές κατά του Κιέβου με περιορισμένη επιτυχία. Αυτοί που ελέγχονταν συχνά στέλνονταν στο Πολιτικό Σώμα, αλλά η ναζιστική επιρροή παραμένει εδραιωμένη.
Η συνεχιζόμενη στενή διαπλοκή του ναζισμού, της πολιτικής και του τάγματος αποδεικνύεται από τους βαθείς δεσμούς μεταξύ των διοικητών και του κόμματος. Για παράδειγμα, ο πρώην μακροχρόνιος διοικητής και νυν αρχηγός στο Εθνικό Σώμα, Μαξίμ Ζορίν, διευκολύνει την εκπαίδευση εθελοντών και τη στρατολόγηση για το Τάγμα σε τοποθεσίες όπου ο Χίτλερ μίλησε στο παρελθόν. Επιπλέον, ο σημερινός διοικητής Ντένις Προκοπένκο βρίσκεται στη μονάδα από την πρώτη μέρα και διατηρεί την κομματική και ναζιστική κουλτούρα της.
Το 2018, το Εθνικό Σώμα δημιούργησε μια νέα θυγατρική της Αζόφ γνωστή ως National Druzhyna, μια συμμορία του δρόμου περίπου 600 μελών. Αυτή η ομάδα ήταν υπεύθυνη για πολλαπλές βίαιες επιθέσεις εναντίον Ρομά, Εβραίων και άλλων μειονοτικών ομάδων, καθώς και πολιτικών αντιπάλων, συμπεριλαμβανομένων ακαδημαϊκών.
Τα social media στην υπηρεσία των νεοναζί
Τα μέλη του τάγματος μοιάζουν με τις άλλες παραστρατιωτικές μονάδες που έχουν βοηθήσει στην άμυνα της Ουκρανίας ενάντια στον ρωσικό στρατό τα τελευταία έξι χρόνια. Αλλά το Αζόφ είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια πολιτοφυλακή.
Σύμφωνα με το περιοδικό Time, Έχει το δικό του πολιτικό κόμμα, δύο εκδοτικούς οίκους, καλοκαιρινές κατασκηνώσεις για παιδιά και μια επαγρυπνή δύναμη γνωστή ως Εθνική Πολιτοφυλακή, η οποία περιπολεί στους δρόμους των ουκρανικών πόλεων μαζί με την αστυνομία. Ενώ φυσικά χρησιμοποιεί το Facebook για να προχωρήσει σε στρατολόγηση μελών.
Σε αντίθεση με τους ιδεολογικούς της ομολόγους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, έχει επίσης μια στρατιωτική πτέρυγα με τουλάχιστον δύο βάσεις εκπαίδευσης και ένα τεράστιο οπλοστάσιο όπλων, από drones και τεθωρακισμένα οχήματα μέχρι πυροβολικά.
Εκτός Ουκρανίας, το Αζόφ κατέχει κεντρικό ρόλο σε ένα δίκτυο εξτρεμιστικών ομάδων που εκτείνεται από την Καλιφόρνια σε όλη την Ευρώπη έως τη Νέα Ζηλανδία.
Το τάγμα λειτουργεί ως μαγνήτης για νεαρούς άνδρες που θέλουν να αποκτήσουν εμπειρία μάχης. Ο Ali Soufan, σύμβουλος ασφαλείας και πρώην πράκτορας του FBI που έχει μελετήσει την ομάδα, εκτιμά ότι περισσότεροι από 17.000 ξένοι μαχητές έχουν έρθει στην Ουκρανία τα τελευταία έξι χρόνια από 50 χώρες.
