Την αρχή αυτού του μήνα, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε τεράστιους δασμούς σε χώρες σε όλο τον κόσμο. Όμως, μόλις τέθηκαν σε εφαρμογή οι δασμοί την Τετάρτη, άλλαξε πορεία, ανακοινώνοντας μια αναστολή 90 ημερών στους περισσότερους από αυτούς, μπροστά στις ανησυχίες για τις αγορές και τις οικονομικές αβεβαιότητες.

Παρά την πρόσφατη ανατροπή του Τραμπ, οι καθαροί δασμοί παραμένουν πολύ υψηλότεροι από ό,τι ήταν πριν την εκλογή του και οι υπερβολικά υψηλοί δασμοί για την Κίνα παραμένουν σε ισχύ. Τι σημαίνει αυτό για την οικονομία, τον κόσμο και για τον Τραμπ; Το Politico αναλύει όλα τα δεδομένα.

H εικόνα των δασμών μετά τις ανατροπές των τελευταίων 10 ημερών

Πολλές ειδήσεις τις τελευταίες ημέρες επικεντρώθηκαν στην αναστολή των 90 ημερών. Οι αγορές αρχικά ανέκαμψαν, καθώς πολλοί επενδυτές φάνηκαν ανακουφισμένοι που απέφυγαν το χειρότερο σενάριο. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι διαφορετική: Σημαντικοί δασμοί παραμένουν σε ισχύ. Η επίδραση, ακόμα και μετά την εν μέρει αναστολή του Τραμπ, είναι μια δεκαπλάσια αύξηση των φόρων στα αγαθά που εισάγονται στις ΗΠΑ. Στην αρχή του έτους, ο συνολικός μέσος συντελεστής δασμών στη χώρα βρισκόταν γύρω στο 2,5%. Με τις κινήσεις αυτής της εβδομάδας, το ποσοστό φτάνει γύρω στο 27%, το υψηλότερο για τις ΗΠΑ εδώ και πάνω από έναν αιώνα. Οι ΗΠΑ εισήγαγαν αγαθά αξίας περίπου 3,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων το 2024, οπότε η φορολόγηση όλων αυτών αντιστοιχεί σε έναν σημαντικό φόρο στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις που αγοράζουν από το εξωτερικό.

Οι δασμοί διαφέρουν μεταξύ των μεγαλύτερων εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ. Οι ενέργειες του προέδρου αφήνουν δασμούς 10% σε ισχύ για τις περισσότερες χώρες. Οι δασμοί στις εισαγωγές από την Κίνα, τον τρίτο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αμερικής, ανέρχονται τώρα στο απίστευτο 145%. Πρόκειται για φόρο σε κάθε εισαγόμενο προϊόν που φτάνει σε αμερικανικές εταιρείες που αγοράζουν, είτε τελικά προϊόντα, είτε εξαρτήματα από τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Ο Καναδάς και το Μεξικό αντιμετωπίζουν επίσης έναν υψηλό συντελεστή δασμού 25% για ορισμένα αγαθά (χάλυβας, αλουμίνιο, αυτοκίνητα), ενώ εξαιρούνται από δασμούς για αγαθά που συμμορφώνονται με τη συμφωνία εμπορίου του 2020 που υπέγραψε με τις δύο χώρες.

Ποιοι θα ωφεληθούν από αυτό; Ποιοι θα πληγούν;

Ο πρόεδρος ακολουθεί μια εξαιρετικά ριψοκίνδυνη στρατηγική. Οι δασμοί του Τραμπ θα αναδιαμορφώσουν την οικονομία των ΗΠΑ, την παγκόσμια οικονομία, την εξωτερική πολιτική και τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές αγορές όσο αυτοί παραμένουν σε ισχύ.

Μακροπρόθεσμα, ο πρόεδρος ελπίζει ότι οι ΗΠΑ θα ωφεληθούν μέσω των επενδύσεων στις ΗΠΑ -περισσότερα εργοστάσια και θέσεις εργασίας- και υψηλότερων εσόδων από δασμούς.

Βραχυπρόθεσμα, οι αμερικανικές εταιρείες, μεγάλες και μικρές, θα χρειαστεί να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν να αγοράζουν προϊόντα από χώρες που πλήττονται από αυτούς τους δασμούς ή αν θα στραφούν σε προϊόντα από άλλες χώρες. Θα πρέπει επίσης να αποφασίσουν αν θα μετακυλήσουν το επιπλέον κόστος στους καταναλωτές. Ορισμένες εταιρείες θα κλείσουν επειδή δεν μπορούν να απορροφήσουν το κόστος ενός φόρου 10% σε πολλά προϊόντα, πόσο μάλλον ενός φόρου 145% στα προϊόντα τους από την Κίνα. Οι ηγέτες των επιχειρήσεων θα είναι επίσης επιβαρυμένοι από την αβεβαιότητα, ενώ ο Τραμπ έχει δείξει ότι μπορεί να αλλάξει γνώμη οποιαδήποτε στιγμή. Ποιος θα χτίσει ένα μακροπρόθεσμο επιχειρηματικό σχέδιο ή θα επενδύσει σε κεφαλαιουχικά εντατικά έργα με το σπαθί της αβεβαιότητας να κρέμεται πάνω από το κεφάλι του;

Οι Αμερικανοί καταναλωτές θα αντιμετωπίσουν σύντομα υψηλότερες τιμές για όλα τα είδη αγαθών. Οικονομολόγοι από το Budget Lab του Πανεπιστημίου Yale εκτίμησαν ότι το αρχικό κόστος για κάθε αμερικανικό νοικοκυριό ισοδυναμεί με 4.700 δολάρια. Ακόμα και μετά την αναστολή ορισμένων δασμών, μπορούμε να αναμένουμε αύξηση του πληθωρισμού λόγω των υψηλότερων τιμών και άνοδο της ανεργίας μέσω αποτυχιών επιχειρήσεων και απολύσεων. Αυτό δημιουργεί ένα σενάριο στασιμοπληθωρισμού, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Προειδοποιήσεις για ύφεση

Εάν η ύφεση έρθει, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το αν ο Τραμπ υποχωρήσει περαιτέρω τις επόμενες εβδομάδες. Μια υποχώρηση θα μπορούσε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και να σώσει την αμερικανική οικονομία από την ύφεση. Αλλά η αβεβαιότητα από τους ξαφνικούς δασμούς, ακόμα και για λίγες εβδομάδες, θα έχει τεράστιο αντίκτυπο σε όλο τον κόσμο.

Κάθε μεγάλη επιχείρηση που εισάγει οτιδήποτε στις ΗΠΑ πραγματοποιεί έκτακτες συναντήσεις αυτή την εβδομάδα για να αποφασίσει αν, και πώς, θα αναδιαμορφώσει τα σχέδιά της για αγορές και επενδύσεις. Ακόμα και αυτές που δεν εισάγουν αγαθά θα πρέπει να αντιδράσουν στις πραγματικότητες της χαμηλότερης αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών (λόγω του φόρου στα αγαθά που αγοράζουν οι Αμερικανοί) και στην αστάθεια των χρηματιστηρίων. Ένα χαμηλότερο χρηματιστήριο συνήθως σημαίνει περιορισμό εξόδων, όπως απολύσεις, για να αυξηθεί η κερδοφορία. Οι υψηλότερες δαπάνες για δανεισμό, λόγω του πληθωρισμού, θα επιβαρύνουν επίσης καταναλωτές και επιχειρήσεις.

Ο Τραμπ, στην επιδίωξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής, φαίνεται έτοιμος να «χωνέψει» μια ύφεση για να αναδιαρθρώσει την αμερικανική βιομηχανία και το εμπόριο. Είναι απίθανο να καταφέρει να επιτύχει τόσο γρήγορη και εκτεταμένη αναδιάρθρωση της βιομηχανικής βάσης της χώρας, διατηρώντας παράλληλα την οικονομία σε ισχύ κατά το επόμενο έτος.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες εμπορικές επιδιώξεις του Τραμπ;

Ο Τραμπ εκπληρώνει ένα διαρκές όνειρο να αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στην παγκόσμια οικονομία. Το βαθύ του ενδιαφέρον για το εμπόριο αναπτύχθηκε κατά την άνοδο της Ιαπωνίας τη δεκαετία του 1980 και διατηρήθηκε μέσω των εθνικών συζητήσεων για το NAFTA. «Αυτό που θα έκανα αν εκλεγόμουν πρόεδρος, θα ήταν να διορίσω τον εαυτό μου εκπρόσωπο εμπορίου των ΗΠΑ», έγραψε ο Τραμπ το 2000 καθώς σκεφτόταν να υποβάλει υποψηφιότητα για πρόεδρος με το Κόμμα Μεταρρυθμίσεων. «Θα αναλάμβανα προσωπικά τις διαπραγματεύσεις. Οι εμπορικοί μας εταίροι θα έπρεπε να κάθονται απέναντι από τον Ντόναλντ Τραμπ και εγγυώμαι ότι η εκμετάλλευση των ΗΠΑ θα τελείωνε», είχε πει.

Ο πρόεδρος έφερε τελικά το εμπόριο -και τον εαυτό του- στο επίκεντρο της παγκόσμιας πολιτικής ατζέντας. Όσο οι δασμοί του Τραμπ παραμένουν σε ισχύ, θα αναδιαμορφώσουν την αμερικανική οικονομία και την παγκόσμια οικονομική τάξη με απρόβλεπτους τρόπους.

Τι μας δείχνει αυτή η εβδομάδα για το πώς αντιδρά ο Τραμπ στις αγορές;

Οι αγορές φάνηκαν αρκετά ικανοποιημένες την Τετάρτη λόγω των αντιλήψεων ότι ο Τραμπ απέτρεψε την πτώση της Αμερικής από το χείλος του γκρεμού. Στη συνέχεια, συνήλθαν την Πέμπτη και κατρακύλησαν, καθώς η πραγματικότητα μιας νέας παγκόσμιας τάξης στο εμπόριο άρχισε να συνειδητοποιείται. Αναμένεται συνεχιζόμενη αστάθεια όσο οι δασμοί της Κίνας παραμένουν σε ισχύ.

Πόσο αυτό θα επηρεάσει τον Τραμπ, μένει να φανεί. Εξωτερικά, έχει υιοθετήσει μια εκπληκτική ευχέρεια στην ιδέα ότι μια ύφεση μπορεί να προκύψει και μια προθυμία να επικοινωνήσει στους Αμερικανούς ότι έρχεται πόνος. Ωστόσο, η απόφασή του να περιορίσει τον εμπορικό πόλεμο την Τετάρτη προήλθε από την ανησυχίες για τις αγορές ομολόγων, έπειτα από έκκληση από κορυφαίους συνεργάτες του. Σε πολλές περιπτώσεις, οι διακυμάνσεις των μετοχών είναι προσωρινές και αναστρέψιμες. Η αναστάτωση στην αγορά ομολόγων, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει πιο βαθιές ζημιές στην ευρύτερη οικονομία, παγώνοντας τη χρηματοδότηση για καταναλωτές και επιχειρήσεις που δεν είναι καν επενδυτές σε μετοχές.

Ο πρόεδρος προειδοποίησε στις τρεις προεδρικές του εκλογικές εκστρατείες -το 2016, το 2020 και το 2024- ότι οι μετοχές θα καταρρεύσουν και θα ακολουθήσει ύφεση, εάν κερδίσει οποιοσδήποτε από τους αντιπάλους του. Αντίθετα, αυτοί οι κίνδυνοι εμφανίστηκαν μόνο υπό την προεδρία του.