Οι Ταλιμπάν ελέγχουν πια το Αφγανιστάν. Οι ακραίοι ισλαμιστές καταβάλλουν προσπάθειες να προβάλλουν ένα πρόσωπο μετριοπάθειας το οποίο όμως δεν πείθει τους πολίτες, ούτε τη Δύση. Φοβισμένοι για το μέλλον τους χιλιάδες Αφγανοί αναζητούν τρόπους να αποχαιρετήσουν τη χώρα τους γνωρίζοντας πως ειδικότερα για τις γυναίκες η κατάληψη της εξουσίας από τους αντάρτες είναι συνώνυμο με την επιστροφή στον μεσαίωνα.
Η κρίση του Αφγανιστάν ξυπνά μνήμες. Θυμίζει στους Ευρωπαίους το προσφυγικό και μεταναστευτικό ρεύμα του 2015 και δημιουργεί ένα «σύννεφο» νέας προσφυγικής κρίσης που πλανάται πάνω από τους ευρωπαϊκούς ουρανούς.
Πώς όμως η κατάσταση στο Αφγανιστάν μπορεί να επηρεάσει την Ευρώπη; Πώς πρέπει να δράσει η Γηραιά Ήπειρος και ποια πρέπει να είναι η μέριμνα για τους χιλιάδες Αφγανούς που είναι έτοιμοι να τραπούν σε φυγή; Στα ερωτήματα του Newsbeast απαντά ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1, Κωνσταντίνος Φίλης.
«Η Ευρώπη φέρεται για ακόμη μία φορά αμήχανα»
Σύμφωνα με τον διεθνολόγο Κωνσταντίνο Φίλη «η Ευρώπη φέρεται για ακόμη μία φορά αμήχανα απέναντι σε μία μεγάλη κρίση κάτι βέβαια το οποίο δεν πρέπει να μας εκπλήσσει δεδομένου ότι το ίδιο έχει συμβεί και με κρίσεις ανάλογες οι οποίες ήταν πιο κοντά στα ευρωπαϊκά σύνορα όπως είναι η κρίση στη Συρία και τη Λιβύη».
«Αυτή τη στιγμή υπάρχει στον γαλλογερμανικό άξονα μία σχετική διχογνωμία. Δηλαδή η Γαλλία, για την ώρα τουλάχιστον, απορρίπτει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο αναγνώρισης του καθεστώτος των Ταλιμπάν. Αντιθέτως η Γερμανία δείχνει πιο ευεπίφορη και πιο πρόθυμη να ανοίξει διαύλους με τους Ταλιμπάν. Το ίδιο περίπου είπε και ο Ζοζέπ Μπορέλ όταν δήλωσε πως οι Ταλιμπάν κέρδισαν τον πόλεμο και θα πρέπει να συνομιλήσουν με αυτούς» προσθέτει.
«Οι Αφγανοί που θα φύγουν από τη χώρα θα θέλουν να κατευθυνθούν προς την Ευρώπη»
Είναι σαφές ότι στην Ευρώπη η κρίση του Αφγανιστάν έχει αρκετές διαστάσεις, τονίζει ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1.
«Μπορεί η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων να είναι αυτή η οποία προκάλεσε το εν λόγω χάος όμως δεν πρόκειται η πλειονότητα των Αφγανών που θα φύγει από τη χώρα λόγω του φόβου των Ταλιμπάν, να κατευθυνθεί προς τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι περισσότεροι θα κατευθυνθούν προς την Ευρώπη. Αρχικά προς τις γειτονικές χώρες, είτε μιλάμε για το Τατζικιστάν είτε για το Ουζμπεκιστάν στα βόρεια, είτε μιλάμε για το Πακιστάν στα νότια. Ο κυριότερος διάδρομος που θα ακολουθήσουν είναι από το Αφγανιστάν στο Ιράν από εκεί στην Τουρκία και προφανώς στόχος των περισσοτέρων δεν θα είναι να μείνουν στο Ιράν ή την Τουρκία αλλά να έρθουν στην Ευρώπη. Αυτό είναι το οποίο θέλει να αποφύγει η Ευρώπη. Εάν μιλήσουμε με νούμερα θα δούμε ότι τα πράγματα είναι δύσκολα» επισημαίνει.
«Ο πληθυσμός του Αφγανιστάν είναι περίπου 39 εκατομμύρια. Ξέρουμε ότι 2 με 3 εκατ. Αφγανοί διαβιούν στο Ιράν. Ξέρουμε ότι περίπου μισό εκατομμύριο Αφγανοί έχει φύγει από το Ιράν και έχει μετεγκατασταθεί στην Τουρκία. Αυτό δημιουργεί μία πίεση προς την Ευρώπη πολλώ δε μάλλον εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις που κάνουν λόγο για 300.000 με 500.000 Αφγανούς οι οποίοι θα προβαίνουν σε μαζική έξοδο από τη χώρα τους. Είναι μία πολύ δύσκολη κατάσταση και είναι προφανές ότι για τους Ευρωπαίους αυτό είναι το κυριότερο διακύβευμα.
Η Ευρώπη θα έπρεπε βέβαια σε δεύτερη φάση να δει και άλλες συνέπειες που έχει η απόσυρση των Αμερικανών και σε σχέση με τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλέον σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι πολύ σημαντικό κανείς να πάρει μαθήματα από το τι έγινε στο Αφγανιστάν τα τελευταία 20 χρόνια, από το τι έγινε λάθος, από το γιατί οι Αμερικανοί αποσύρονται και δίνουν πια έμφαση στην ανάσχεση της Κίνας και στον Ειρηνικό. Αυτό δείχνει επίσης πως το λεγόμενο δυτικό μέτωπο δεν είναι τόσο αρραγές. Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να κάνουν μία στρατηγική επιλογή τα επόμενα χρόνια, να αποφασίσουν δηλαδή εάν θα είναι μία συμπληρωματική δύναμη προς τις Ηνωμένες Πολιτείες ή εάν θα είναι μία αυτοτελής δύναμη» σημειώνει.
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κινηθεί πολύ γρήγορα και να προσφέρει βοήθεια»
Ο Κωνσταντίνος Φίλης μιλώντας στο Newsbeast υπογραμμίζει πως «η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κινηθεί πολύ γρήγορα. Θα πρέπει να σκεφτεί εάν θα έχει μία δική της εξωτερική πολιτική. Εάν μπορεί να αναπτύξει μία πολιτική άμυνας και ασφάλειας δεδομένου ότι τα περισσότερα μέλη της είναι και κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ. Αυτά τα ζητήματα είναι πλέον πιο κοντά από ό,τι κανείς τα υπολόγιζε. Το κυριότερο όμως διακύβευμα είναι αυτό του προσφυγικού.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προσφέρει βοήθεια και υλική και τεχνική όπου απαιτείται. Στόχος της θα πρέπει να είναι να εξασφαλίσει ότι οι Αφγανοί που θα φύγουν από το Αφγανιστάν θα μείνουν στις γειτονικές χώρες με την προοπτική κάποια στιγμή ενδεχομένως να επιστρέψουν στη χώρα τους, που βέβαια εφόσον οι Ταλιμπάν εδραιωθούν δεν θα είναι καθόλου εύκολο να το κάνουν και δεν θα το θέλουν και οι ίδιοι».
«Πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι ενδεχόμενες ορδές Αφγανών δεν θα επιχειρήσουν να κάνουν το ταξίδι προς την Ευρώπη»
Όπως εξηγεί ο Κωνσταντίνος Φίλης θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι ενδεχόμενες ορδές Αφγανών, που θα μετακινηθούν από το Αφγανιστάν, θα παραμείνουν σε γειτονικές χώρες και δεν θα επιχειρήσουν να κάνουν το ταξίδι προς την Ευρώπη. Αυτό θα πρέπει να συμβεί όχι γιατί δεν είναι ευπρόσδεκτοι αλλά γιατί εάν γίνει με τον τρόπο που έγινε το 2015 με τους Σύρους, δηλαδή μη συντεταγμένα και σχεδόν ανεξέλεγκτα, θα προκαλέσει μία πάρα πολύ μεγάλη πολιτική κρίση στην Ευρώπη.
«Οι αριθμοί είναι απόλυτα διαχειρίσιμοι. Άμα μιλάμε για 300.000 με 500.000 άτομα είναι απόλυτα διαχειρίσιμα για Ευρώπη των 400 σχεδόν εκατομμυρίων αλλά οπωσδήποτε θα είναι πολύ μεγάλη η κρίση η πολιτική γιατί ακόμη η Ευρώπη δεν έχει συνέλθει από το προσφυγικό και μεταναστευτικό ρεύμα του 2015. Το πρώτο βήμα και το πρώτο μαξιλάρι ασφαλείας για τους Ευρωπαίους είναι οι χώρες οι γειτονικές στο Αφγανιστάν ή έστω όσες είναι κοντά. Εκεί θα πρέπει να παραμείνει με τη βοήθεια από πλευράς Ευρώπης (υλική και τεχνική) η πλειονότητα των Αφγανών.
Η Ευρώπη έχει μια ηθική υποχρέωση να βγάλει εκτός της χώρας και να υποδεχτεί όσους Αφγανούς βοήθησαν ευρωπαϊκές χώρες κατά την παραμονή τους στο Αφγανιστάν. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα. Είναι ελπιδοφόρο αυτό που ακούστηκε ότι έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες για να έρθουν στην Ελλάδα οι άνθρωποι και οι οικογένειες τους που βοήθησαν τις ελληνικές δυνάμεις κατά την παραμονή τους στο Αφγανιστάν.
Είναι σημαντικό να υπάρξουν σε επίπεδο συμβολισμού ενέργειες και πρωτοβουλίες για να δεχτούν οι Ευρωπαίοι έναν αριθμό αφγανών γυναικών. Προφανώς υπάρχουν λίστες με αξιόλογες γυναίκες που κινδυνεύουν αυτή τη στιγμή από το καθεστώς των Ταλιμπάν είτε επειδή ενεπλάκησαν στις προηγούμενες κυβερνήσεις που ήταν δυτικές, είτε γιατί είναι στοχοποιημένες. Καλό θα ήταν αυτές η Ευρώπη να τις φέρει εντός ευρωπαϊκής επικράτειας και να τους προσφέρει άσυλο. Θα ήταν ένα ισχυρό μήνυμα.
Επίσης η Ευρώπη η οποία αυτή τη στιγμή δεν έχει ισχυρό λόγο στις εξελίξεις στο Αφγανιστάν πρέπει να τον αποκτήσει σιγά σιγά και πρέπει να μπορεί να επηρεάζει με μία πολιτική μαστιγίου και καρότου, κυρίως όμως μαστιγίου σε πρώτη φάση την πολιτική των Ταλιμπάν» αναφέρει ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1, Κωνσταντίνος Φίλης.
«Πρέπει να υπάρξει μια πολιτική δυνάμει οικονομικού στραγγαλισμού των Ταλιμπάν σε περίπτωση που προβούν σε αυτά που αναμένουμε ότι θα προβούν δηλαδή στην επιβολή μίας σκοταδιστικής πολιτικής στο Αφγανιστάν» σημειώνει ο διεθνολόγος, Κωνσταντίνος Φίλης.
«Ταυτόχρονα από τη στιγμή που καλώς ή κακώς (κακώς για εμένα) οι Ταλιμπάν επικράτησαν θα πρέπει να υπάρχουν και ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ τους. Δεν έχω μεγάλες προσδοκίες ότι οι Ταλιμπάν παρόλα αυτά που λένε δημοσίως έχουν μία μετριοπαθέστερη δύναμη σε σχέση με αυτό που είχαν πριν από 20 χρόνια και δεν ξέρω εάν πρέπει να έχουμε και προσδοκίες κατά πόσο το Αφγανιστάν δεν θα ξαναγίνει εφαλτήριο και βάση για τη διεθνή τρομοκρατία. Σε κάθε περίπτωση οι Ευρωπαίοι θα πρέπει όπως και οι αμερικανοί σε συνεργασία και με άλλες δυνάμεις να συνεργαστούν για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα έχουμε ένα χαλιφάτο στο Αφγανιστάν το οποίο θα συντονίζει τρομοκρατικές ενέργειες στο εξωτερικό. Ως προς αυτό θα έπρεπε να υπάρχει συναντίληψη.
«Η πίεση αυτή που θα πρέπει να ασκηθεί στους Ταλιμπάν με οικονομικά κυρίως εργαλεία είναι όχι για να δημιουργηθεί ένα δυτικών προτύπων καθεστώς (κάτι το οποίο δεν περιμένουμε) αλλά τουλάχιστον για να υπάρχει ένας στοιχειώδης σχεδιασμός» επισημαίνει κλείνοντας ο Κωνσταντίνος Φίλης.
