Αν θελήσει κανείς να κάνει μια έρευνα για την Ελλάδα των τελευταίων πέντε ετών, θα βρει σίγουρα αμέτρητες αναλύσεις και σχόλια σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου σχετικά με την οικονομική κρίση που την ταλαιπωρεί. Δεν είναι όμως μόνο δημοσιογράφοι, πολιτικοί και οικονομολόγοι που έχουν διατυπώσει θέσεις και ερμηνείες για τα όσα εκτυλίσσονται στη μικρή μεσογειακή χώρα. Είναι και καλλιτέχνες που έχουν επιχειρήσει να «εκφραστούν» μετά μουσικής για αυτό το διεθνούς ενδιαφέροντος, όπως έχει αποδειχθεί, ζήτημα.

Είναι αρκετά τα τραγούδια εκείνα που έκαναν την εμφάνισή τους αφότου ξέσπασε η κρίση το 2010, έμπνευση των οποίων αποτέλεσαν τα όσα βιώνει η Ελλάδα. Άλλοτε περισσότερο σοβαρά και άλλοτε λιγότερο, φωνές διαμαρτυρίας ή χιουμοριστικές και καυστικές προσεγγίσεις, όλα επιδιώκουν να αποτυπώσουν τις συνθήκες και τις εξελίξεις, όπως τις αντιλαμβάνονται οι δημιουργοί τους.

Το χρέος, τα «γουρούνια» της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι διαμαρτυρίες ενάντια στη λιτότητα, ο αγαπημένος σκύλος των διαδηλωτών Λουκάνικος, οι διαπραγματεύσεις με τους διεθνείς δανειστές της χώρας, ο Γιάννης Βαρουφάκης… θέματα που ενέπνευσαν καλλιτέχνες εκτός συνόρων και εκφράστηκαν μέσω των δημιουργιών τους.

Lightning Bolts, Nick Cave

Η Ελλάδα της μυθολογίας αλλά κυρίως των διαμαρτυριών, της καταστολής και των χημικών αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον κορυφαίο μουσικό και ερμηνευτή Nick Cave, ο οποίος το 2013 κυκλοφόρησε το τραγούδι Lightning Bolts (Αστραπές).

«Στην Αθήνα οι νέοι κλαίνε από τα δακρυγόνα, ενώ εγώ μαυρίζω στην πισίνα του ξενοδοχείου μου», ακούγεται να τραγουδά. «Ο Δίας γελά, αλλά είναι από τα δακρυγόνα […] Στο λίκνο της δημοκρατίας τα περιστέρια φορούν αντιασφυξιογόνες μάσκες […] Οι άνθρωποι δεν επιστρέφουν πια. Τις νύχτες τους βλέπω να κοιμούνται και να κλαίνε ακατάπαυστα. Δεν φταίνε τα δακρυγόνα. Οι άνθρωποι με ρωτούν πώς είμαστε. Είμαστε, λέω, κυρίως χαμένοι».

Λάτρης της χώρας μας, την οποία έχει επισκεφτεί αρκετές φορές, ο Nick Cave περιέγραφε στο «Έθνος» λίγο καιρό μετά την κυκλοφορία του Lightning Bolts το πώς εμπνεύστηκε το τραγούδι: «Ήμουν στην Αθήνα σε περιοδεία μαζί με τους Grinderman, όταν οι διαδηλωτές εμφανίζονταν και εξαφανίζονταν. Έγραφα ένα τραγούδι για τα παιδιά και την ανικανότητα να τα προστατέψουμε από τον κόσμο που φτιάξαμε για αυτά.

Η παρουσία αυτής της ταραγμένης χώρας διείσδυσε μέσα στο τραγούδι. Πήρα την ιδέα από το ότι τα δικά μου δίδυμα παιδιά ήταν δώρο από τους Θεούς και τα ένωσα με τους διαδηλωτές της Αθήνας που συμβόλιζε την παρακμή του πολιτισμού. Στο τραγούδι μου τα δίδυμα παίζουν χαρούμενα, ενώ ο κόσμος καταρρέει τριγύρω τους».

Clean Monday, Arcade Fire

Ένα άρθρο του Guardian για τις διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με τους εταίρους της αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης για το τραγούδι Clean Monday του Will Butler από τους Arcade Fire. Το τραγούδι γράφτηκε στο πλαίσιο της συνεργασίας του τον περασμένο Φεβρουάριο με τη βρετανική εφημερίδα, η οποία προέβλεπε ότι ο Butler θα έγραφε κάθε ημέρα για μια εβδομάδα τραγούδια βασισμένα σε δημοσιεύματά της.

Το πρώτο ήταν για την ελληνική κρίση. Ο τίτλος του τραγουδιού Clean Monday (Καθαρά Δευτέρα) αντλεί την έμπνευσή του από την ημέρα που η ελληνική κυβέρνηση επρόκειτο να παρουσιάσει στους θεσμούς των κατάλογο με τις μεταρρυθμίσεις.

Στο μήνυμα που συνόδευε το τραγούδι, ο Butler έγραφε: «Υποστηρίζω την Ελλάδα. Εννοώ, σε γενικές γραμμές, ποιος στον διάβολο δεν υποστηρίζει την Ελλάδα; Ακόμη κι αν είσαι υπέρ-δεξιός ή υπέρ-Γερμανός ή υπέρ-καπιταλιστής, μάλλον δεν θες η Ελλάδα να βγει από το ευρώ και να χρεοκοπήσει. Αλλά πέρα από αυτό, μου αρέσει που πρόκειται για μια νεαρή κυβέρνηση. Μου αρέσει ο Γιάννης Βαρουφάκης, ο νέος υπουργός Οικονομικών. Σε κάποιο βαθμό έχω πειστεί από τον τρόπο που τον παρουσιάζουν τα μέσα ενημέρωσης ότι μπορεί, ίσως, να είναι αρκετά τρελός ώστε να διαχειριστεί υπεύθυνα την ελληνική οικονομική κατάσταση;».

Για τη στιγμή της έμπνευσής του σημείωνε: «Διάβαζα την απευθείας κάλυψη του Guardian για τις προτάσεις της Ελλάδας για το πώς θα αποπληρώσει τα χρέη της, όταν εμφανίστηκε μια μικρή ειδοποίηση που εξηγούσε ότι το ελληνικό χρηματιστήριο είναι κλειστό σήμερα γιατί είναι Καθαρά Δευτέρα. Ήταν μια φοβερή/ αστεία (ίσως μάλλον λίγο διασκεδαστική) σύμπτωση κατά τη γνώμη μου που οι Έλληνες υπουργοί αγωνίζονταν και προσπαθούσαν να αποφύγουν την αυστηρή λιτότητα την ημέρα που ξεκινά η νηστεία. Θα είναι ένας μακρύς χειμώνας και μια μακρά άνοιξη και ίσως ένα πραγματικά μακρύ καλοκαίρι για την Ελλάδα. Αλλά ελπίζω».

The Riot Dog, David Rovics

Ο Λουκάνικος και η μάχη του για δικαιοσύνη κέρδισε πολλούς θαυμαστές εκτός συνόρων, ενώ δεν ήταν λίγα τα εκτενή αφιερώματα για τον αγαπημένο διαδηλωτή-σκύλο στα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα του κόσμου. Έγινε ακόμη και εξώφυλλο στο Time, όταν το περιοδικό τον ενέταξε στις 100 προσωπικότητες της χρονιάς του 2011. Την ίδια χρονιά, ο David Rovics έγραψε για εκείνον ένα τραγούδι και το ονόμασε The Riot Dog.

«Οι πλούσιοι συνεχίζουν να γίνονται ολοένα και πιο πλούσιοι, λένε αυτό είναι, αλλά ο Λουκ διαφέρει αυτό είναι ξεκάθαρο καθώς προβάλλει από τους καπνούς. Ας τραγουδήσουμε για τον Λουκάνικο, τον σκύλο επαναστάτη», τραγουδά ο Rovics και συνεχίζει: «Είναι μια μάχη μεταξύ των ανθρώπων αλλά αυτός δεν είναι πιόνι, ξέρει ακριβώς με ποια πλευρά τάσσεται, δεν είναι γρανάζι του συστήματος».

«Γαβγίζει στους αστυνομικούς και δεν φοβάται.. έχει σελίδα στο Facebook αλλά δεν έχει χρόνο για blog», αναφέρουν οι στίχοι, ενώ το βίντεο συνοδεύει ένα χαρακτηριστικό animation.

Με το τραγούδι αυτό, ο δημιουργός του –όπως έχει σημειώσει ο ίδιος- θέλησε να χαιρετίσει «τη γενναία μάχη του σκύλου για δικαιοσύνη εν μέσω της οικονομικής αναταραχής που βιώνει η Ελλάδα».

Trials, ΟΗ

Η ελληνοαμερικανίδα τραγουδίστρια και συνθέτης, Ολίβια Χατζηιωάννου, ή αλλιώς ΟΗ, κέρδισε το 2013 στον μουσικό διαγωνισμό BEAT100, με ένα τραγούδι επηρεασμένο από την οικονομική κρίση και αφιερωμένο στη χαμένη γενιά.

Το Trials έλαβε πάνω από 4.000 ψήφους και 20.000 προβολές και αναδείχθηκε πρώτο στον διαγωνισμό. Οι στίχοι του τραγουδιού, όπως και όλο το άλμπουμ της Sleeping World, αποτελούν ένα κάλεσμα αφύπνισης για τη γενιά της κρίσης σε μια εποχή λιτότητας, έλλειψης ευκαιριών, χαμένων ταλέντων και ψεύτικων υποσχέσεων.

«Κάθε γενιά έχει τις δυσκολίες της. Έτσι και εμείς έχουμε πολλές δυσκολίες να αντιμετωπίσουμε. Βλέπεις παντού νέα άτομα, χωρίς ευκαιρίες, που παλεύουν να βρουν μια δουλειά έστω και part time σε μια χώρα που δεν τους αφήνει περιθώρια για μια καλύτερη ζωή, πόσω μάλλον για να ικανοποιήσουν τα όνειρά τους», δήλωνε σε συνέντευξή της η νεαρή δημιουργός, η οποία μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ Αθήνας και Νέας Υόρκης.

The Euro Crisis Song

Το 2011 άλλο ένα τραγούδι του Guardian, περιέγραφε με χιουμοριστικό τρόπο την οικονομική κρίση που απειλούσε την Ευρώπη, με πρωταγωνίστρια φυσικά την Ελλάδα.

Τα PIGS (Portugal, Ireland, Italy, Greece and Spain), τα «γουρούνια» δηλαδή της Ευρώπης, κυριαρχούσαν την περίοδο εκείνη στην επικαιρότητα, με το τραγούδι της βρετανικής εφημερίδας να αναφέρει: «Σας αποκαλούν γουρούνια, αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι δεν είστε οι μόνοι που ξοδεύετε περισσότερα από όσα μπορείτε».

Σε ρυθμούς ντίσκο, κι ενώ η κρίση βάθαινε μέρα με τη μέρα, ο Guardian επιχειρούσε να εξηγήσει το «πώς φτάσαμε ως εδώ».

The Greek Debt Song, Merle Hazard

Περισσότερο εκκεντρικός, ο αμερικανός τραγουδιστής της κάντρι Merle Hazard πήρε το περίφημο τραγούδι του Μάνου Χατζηδάκι «Τα παιδιά του Πειραιά» και το έκανε «Τραγούδι του ελληνικού χρέους». Με φόντο τον… Παρθενώνα ή τουλάχιστον ένα κτίσμα που του μοιάζει, ο καουμπόι τραγουδιστής παρουσιάζει με γλαφυρό τρόπο τη δική του οπτική για τις εξελίξεις στην Ελλάδα.

«Λένε ότι η Ελλάδα μπορεί να εγκαταλείψει το ευρώ ώστε τα προϊόντα της να είναι ανταγωνιστικά. Κι αν αυτό δεν είναι αρκετό, ίσως θα μπορούσε να πουλήσει την Κρήτη», αναφέρουν, μεταξύ άλλων, οι στίχοι.

Πάντως ο γνωστός για τη σάτιρά του καλλιτέχνης είχε προνοήσει με την κυκλοφορία του τραγουδιού να δώσει κάποιες εξηγήσεις στους Έλληνες: «Δεν θέλω η Ελλάδα να πουλήσει την Κρήτη. Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ. Η ιδέα μιας πώλησης είναι παράλογη και αδύνατη, απ’ όσο αντιλαμβάνομαι. Δεν κάνω μια πολιτική τοποθέτηση για την Ελλάδα ή την Κρήτη. Απλώς σατιρίζω λανθασμένες κυβερνητικές πολιτικές, όχι έναν λαό. […] Ό,τι κάνω είναι μόνο σάτιρα», ανέφερε σε δήλωσή του.

V for Varoufakis

Για το τέλος, αφήσαμε ένα τραγούδι καθαρά σατιρικό, που δημιούργησε η παραγωγή του βραδινού σόου Neo Magazin Royale του γερμανικού τηλεοπτικού καναλιού ZDF. Τα στερεότυπα που ακολουθούν τους γερμανούς αλλά και τα… χαρίσματα του έλληνα υπουργού Οικονομικών αποτελούν πηγή έμπνευσης για τους συντελεστές της εκπομπής.

«Έχει καρδιά από πέτρα, το βλέμμα του ρίχνει φωτιές και το κορμί του κραυγάζει για σεξ, ο δικός μας υπουργός Οικονομικών δεν έχει καν πόδια», αναφέρουν οι στίχοι του τραγουδιού, πρωταγωνιστής στο βίντεο κλιπ του οποίου δεν είναι άλλος από τον… σωσία του Γιάννη Βαρουφάκη.

Κείμενο των συντελεστών της σατιρικής εκπομπής που συνοδεύει το βίντεο που αναρτήθηκε στο YouTube αναφέρει: «Αγαπητοί Έλληνες, ήρθε η ώρα, μας καταφέρατε. Πάρτε τα λεφτά μας, πάρτε και την Χελένε Φίσερ, μα σας παρακαλούμε απαλλάξτε μας από αυτόν τον υπουργό – Ηρακλή. Άντε, τον Κώστα Κορδάλη τον ανεχόμαστε, αλλά ως εκεί η χάρη μας!».

Διαβάστε όλα τα θέματα της ενότητας Weekend του newsbeast.gr