Έπειτα από μισό και πλέον αιώνα εμπορικής και διπλωματικής απομόνωσης της Κούβας, οι ΗΠΑ έκαναν πρόσφατα το μεγάλο βήμα για τη σύσφιξη των σχέσεων των δύο χωρών, η ειλικρίνεια του οποίου μέλλει βέβαια να αποδειχθεί τους προσεχείς μήνες.
Η Ουάσιγκτον θέλει, κατά δήλωσή της τουλάχιστον, να εξομαλύνει τις σχέσεις της με την Αβάνα, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, να τονίζει ότι ήρθε η ώρα «να σπάσουμε τα δεσμά του παρελθόντος»: «Η απομόνωση της Κούβας δεν λειτούργησε», υπογράμμισε ο αμερικανός πρόεδρος στην ιστορική ομιλία του στον Λευκό Οίκο και εγκαινιάζοντας συμβολικά μια νέα προσέγγιση, απευθύνθηκε στους Κουβανούς που ζουν στις ΗΠΑ λέγοντάς τους «Είμαστε όλοι Αμερικανοί».
«Σήμερα η Αμερική επιλέγει να σπάσει τα δεσμά του παρελθόντος ώστε να προχωρήσει σε ένα καλύτερο μέλλον για τον κουβανικό λαό, για τον αμερικανικό λαό, για ολόκληρο το ημισφαίριό μας και για ολόκληρο τον κόσμο», κατέληξε ο Ομπάμα. Η ιστορική συμφωνία είναι το τελευταίο όμως περιστατικό σε μια μακρά σειρά γεγονότων που έχουν σφραγίσει τις σχέσεις Αμερικής και Κούβας κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, υπογραμμίζοντας τα αμφιθυμικά αισθήματα που διατηρεί η αμερικανική υπερδύναμη για το γειτονικό νησί εδώ και δεκαετίες.
Από το 1960 εξάλλου οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει εμπάργκο κατά της Κούβας, στέλνοντας τις διπλωματικές τους επαφές στα τάρταρα. Και βέβαια τόσο Αμερική όσο και Κούβα ξέρουν να κρατούν κακία! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Όταν ο Φιντέλ Κάστρο ανέλαβε τα επαναστατικά ηνία του νησιού το 1959, οι σχέσεις των δύο χωρών διολίσθησαν σε ιστορικό χαμηλό, πλήρως ενταγμένες καθώς ήταν στο ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής. Παρά το γεγονός ότι η Κούβα εδράζεται λιγότερο από 160 χιλιόμετρα έξω από τις ακτές της Φλόριντα, τα δύο έθνη δεν διατηρούσαν καμία διπλωματική επαφή μέχρι το 1961, όταν άρχισαν να χρησιμοποιούν την Ελβετία ως μεσάζοντα κάθε φορά που χρειάστηκε να συνομιλήσουν.
Κι όλα παρά το γεγονός ότι λίγους μόλις μήνες μετά την ανάληψη της εξουσίας στην Κούβα, ο Φιντέλ Κάστρο επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον (Απρίλιος του 1959) για να καταθέσει στεφάνι στα μνημεία τόσο του Λίνκολν όσο και του Τζέφερσον, ποζάροντας κατόπιν για χάρη των φωτορεπόρτερ και επιδεικνύοντας θαυμασμό για τους αμερικανούς προέδρους. Αυτή η μοιραία επίσκεψη θα σηματοδοτούσε τον πλήρη κατήφορο στις σχέσεις τους!
Το διπλωματικό αδιέξοδο ΗΠΑ και Κούβας έχει επιβιώσει 10 αμερικανών προέδρων, μιας αποτυχημένης εισβολής και μιας πυραυλικής κρίσης που λίγο έλειψε να φέρει τον πυρηνικό όλεθρο στην οικουμένη, την ίδια στιγμή που τα πλοιάρια με τους Κουβανούς που αναζητούν άσυλο στις ΗΠΑ δεν έχουν σταματήσει ποτέ να πηγαινοέρχονται. Από την άλλη πλευρά, τα αδέλφια Κάστρο συνεχίζουν να είναι στο τιμόνι του νησιού για περισσότερο από μισό αιώνα.
Αν οι εμφατικές δηλώσεις του ενδέκατου προέδρου που αναγκάζεται να ασχοληθεί με τους γείτονες για εξομάλυνση των σχέσεων με την Κούβα αποδειχθούν αληθείς, τότε θα είναι η πρώτη φορά που θα αντιστραφεί το κλίμα εδώ και πολλές δεκαετίες, καθώς δεν έχουν συμβεί και λίγα μεταξύ τους…
1898: Οι ΗΠΑ κηρύσσουν πόλεμο στην Ισπανία, κερδίζουν στο πεδίο της μάχης και αναγκάζουν έτσι την ηττημένη να παραιτηθεί από την κτήση της Κούβας, η οποία περνά τώρα στα χέρια της Αμερικής.
1902: Η Κούβα γίνεται ανεξάρτητο κράτος, με τον Tomas Estrada Palma να υπηρετεί ως πρώτος πρόεδρος. Αν και το σχετικό σύμφωνο κρατά το νησί κάτω από αμερικανική κηδεμονία, δίνοντας στις ΗΠΑ τα κυριαρχικά δικαιώματα να παρεμβαίνουν στο εσωτερικό του νησιού όποτε κρίνεται απαραίτητο.
1906-09: Ο Estrada παραιτείται και οι ΗΠΑ καταλαμβάνουν την Κούβα στον απόηχο της εξέγερσης του Jose Miguel Gomez.
1909: Ο Gomez εκλέγεται πρόεδρος, σε μια εκλογική αναμέτρηση που επιτηρείται από τις ΗΠΑ, αν και σύντομα η διακυβέρνησή του κηλιδώνεται από διαφθορά.
1912: Οι αμερικανικές δυνάμεις επιστρέφουν στην Κούβα για να καταστείλουν το κίνημα διαμαρτυρίας των μαύρων για τις πολιτικές διαχωρισμού και τον ρατσισμό που βίωναν στο νησί.
1933: Ο Gerardo Machado ανατρέπεται από το πραξικόπημα του Fulgencio Batista.
1934: Οι ΗΠΑ παραιτούνται από το δικαίωμά τους να παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις της Κούβας και αλλάζουν την εμπορική πολιτική της ποσόστωσης της κουβανικής ζάχαρης και της τιμής της προς όφελος των παραγωγών του νησιού.
1953: Ο Φιντέλ Κάστρο ηγείται αποτυχημένης εξέγερσης κατά του καθεστώτος Batista.
1956: Ο Κάστρο αποβιβάζεται στην ανατολική Κούβα από το Μεξικό και παίρνει τα βουνά, όπου με τον Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα στο πλευρό του, επιδίδεται σε σφοδρό ανταρτοπόλεμο.
1958: Η Αμερική αποσύρει τη στρατιωτική βοήθεια που παρείχε στον δικτάτορα Batista.
1959: Ο Κάστρο εισβάλει με τους 9.000 αντάρτες του στην Αβάνα, αναγκάζοντας τον Batista να φύγει άρον-άρον. Ο Κάστρο αναλαμβάνει ηγετικά καθήκοντα και τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς συναντιέται με τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Νίξον, στο περιθώριο της ανεπίσημης επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον. Ο Νίξον παρατηρεί μετά τη συνάντηση ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει άλλη επιλογή παρά να «προσανατολίσει» τον κομμουνιστή ηγέτη «στη σωστή κατεύθυνση».
1960: Όλες οι αμερικανικές επιχειρήσεις στην Κούβα εθνικοποιούνται χωρίς αποζημιώσεις: οι ΗΠΑ διακόπτουν τις διπλωματικές επαφές με την Αβάνα και επιβάλουν εμπάργκο στον απόηχο των μεταρρυθμίσεων του Κάστρο.
1961: Η Αμερική υποστηρίζει την άκαρπη εισβολή των εξόριστων κουβανών αντιφρονούντων στον Κόλπο των Χοίρων. Ο Κάστρο προσδένει το νησί στο κομμουνιστικό άρμα και συμμαχεί με την ηγεσία της ΕΣΣΔ. Εν τω μεταξύ, η CIA αρχίζει τις πρώτες απόπειρες για τη δολοφονία του κουβανού ηγέτη (Operation Mongoose): μεταξύ 1961-1963, τουλάχιστον πέντε απόπειρες ενορχηστρώνονται εναντίον του.
1962: Η πυραυλική κρίση της Κούβας εγκαινιάζεται με πάσα επισημότητα: φοβούμενος αμερικανική εισβολή στα εδάφη του, ο Κάστρο συντάσσεται με τα σοβιετικά σχέδια για εγκατάσταση πυρηνικού οπλοστασίου στο νησί. Οι ΗΠΑ δημοσιεύουν φωτογραφίες των σοβιετικών πυραύλων και των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Κούβας, πυροδοτώντας έτσι το θερμό επεισόδιο που θα έφερνε τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής στο κατώφλι του πυρηνικού ολέθρου. Η κρίση αποφορτίζεται όταν οι Σοβιετικοί συμφωνούν να απομακρύνουν τα όπλα μαζικής καταστροφής από την Κούβα με αντάλλαγμα την απόσυρση του αμερικανικού πυρηνικού οπλοστασίου από την Τουρκία.
1980: Περίπου 125.000 Κουβανοί, πολλοί εκ των οποίων κατάδικοι, εγκαταλείπουν το νησί και βρίσκουν καταφύγιο στις ΗΠΑ, όταν ο Κάστρο ήρε προσωρινά τους περιορισμούς μετακίνησης του πληθυσμού.
1993: Οι ΗΠΑ σφίγγουν τον εμπορικό κλοιό κατά της Κούβας ακόμα στενότερα και ο Κάστρο αναγκάζεται να υιοθετήσει μεταρρυθμίσεις στην αγορά για να ανακόψει την ελεύθερη πτώση της οικονομίας του. Σε αυτές περιλαμβάνονται η νομιμοποίηση του αμερικανικού δολαρίου, η μετατροπή των μέχρι τότε κρατικών εκτάσεων γης σε ημιαυτόνομες συνεργατικές επιχειρήσεις αλλά και η νομιμοποίηση -έστω και σε περιορισμένη έκταση- της ιδιωτικής επιχειρηματικής πρωτοβουλίας.
1994: Η Κούβα υπογράφει σύμφωνο με τις ΗΠΑ κατά το οποίο η Αμερική θα επέτρεπε πια την είσοδο σε 20.000 Κουβανούς τον χρόνο με αντάλλαγμα να κλείσει το νησί την κάνουλα διαρροής προσφύγων στα αμερικανικά εδάφη.
1996: Το προσωρινό αμερικανικό εμπάργκο στην Κούβα γίνεται πλέον μόνιμο όταν η Κούβα καταρρίπτει δύο αμερικανικά αεροσκάφη που είχαν στο τιμόνι εξόριστους κουβανούς πρόσφυγες στο Μαϊάμι.
1998: Οι ΗΠΑ χαλαρώνουν τους περιορισμούς στην αποστολή οικονομικής βοήθειας από τους Κουβανο-Αμερικανούς πια πολίτες στους συγγενείς τους στο νησί.
Νοέμβριος 1999: Λαμβάνει χώρα η «Υπόθεση Elian Gonzalez». Το παιδί από την Κούβα ανασύρεται από τις ακτές της Φλόριντα όταν το πλοιάριο που μετέφερε τη μητέρα του, τον πατριό του και άλλους πρόσφυγες ανατράπηκε. Μια τεράστια εκστρατεία ξεκινά από τους κουβανούς μετανάστες στο Μαϊάμι για να μην επιστρέψει ο μικρός στον πατέρα του στην Κούβα και να παραμείνει με τους συγγενείς του σε αμερικανικό έδαφος.
Ιούνιος 2000: Ο Elian επανενώνεται με τον πατέρα του στην Κούβα έπειτα από πολύκροτες και παρατεταμένες δικαστικές μάχες.
Ιούνιος 2001: Πέντε Κουβανοί καταδικάζονται στο Μαϊάμι για κατασκοπεία υπέρ της κουβανικής κυβέρνησης και τιμωρούνται με βαρύτατες ποινές. Η υπόθεση των «Πέντε Κουβανών», όπως έμεινε γνωστή, μετατρέπεται σε ιαχή πολέμου στην Αβάνα…
Νοέμβριος 2001: Η Αμερική στέλνει ανθρωπιστική βοήθεια στην Κούβα για πρώτη φορά εδώ και 40 χρόνια, έπειτα από επίσημη έκκληση της κουβανικής κυβέρνησης για αποστολή τροφίμων στον απόηχο του καταστρεπτικού Τυφώνα Μισέλ…
Ιανουάριος 2002: Οι αιχμάλωτοι που πιάστηκαν κατά τις αμερικανικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν μεταφέρονται για ανάκριση στο κέντρο κράτησης του κουβανικού Κόλπου Γκουαντάναμο ως ύποπτοι για σχέσεις με την αλ-Κάιντα.
Μάιος 2002: Ο υφυπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ, John Bolton, κατηγορεί την Κούβα για ανάπτυξη βιολογικού οπλοστασίου και την περιλαμβάνει πια στη διαβόητη λίστα της Ουάσιγκτον με τις χώρες του «άξονα του κακού». Τον ίδιο μήνα, ο πρώην πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ κάνει επίσκεψη καλής θελήσεως στην Κούβα ως αντίδραση στους κυβερνητικούς ισχυρισμούς για βιολογικά όπλα. Ο Κάρτερ ήταν ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ (έστω και σε αποστρατεία) που επισκεπτόταν το νησί μετά την επανάσταση του 1959.
Οκτώβριος 2003: Ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ανακοινώνει σειρά φρέσκων μέτρων που σκοπό έχουν να επισπεύσουν το τέλος της κομμουνιστικής διακυβέρνησης της Κούβας. Ανάμεσά τους, το ταξιδιωτικό πια εμπάργκο των αμερικανών πολιτών στην Κούβα, η πάταξη των παράνομων εμβασμάτων στο νησί αλλά και μια γιγαντιαία εκστρατεία για τη διαφώτιση του κουβανικού κοινού για τους κινδύνους της «κόκκινης» ιδεολογίας.
Αύγουστος 2006: Ο πρόεδρος Μπους, στο πρώτο του μάλιστα σχόλιο μετά την επέμβαση στην οποία υποβλήθηκε ο Φιντέλ Κάστρο και την παράδοση της ηγεσίας στον αδελφό του Ραούλ, καλεί ανοιχτά τους Κουβανούς να εργαστούν για δημοκρατική αλλαγή. Τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, η μεγαλύτερη αμερικανική διπλωματική αποστολή μετά το 1959 αποβιβάζεται στο νησί: το σώμα των δικομματικών εκπροσώπων της αμερικανικής Γερουσίας αριθμεί 10 γερουσιαστές που θέλουν να εγκαινιάσουν «μια νέα εποχή στις σχέσεις ΗΠΑ και Κούβας», αν και δεν θα συναντούσαν τελικά ποτέ τον Ραούλ Κάστρο.
Ιούλιος 2007: Ο προσωρινός πρόεδρος Ραούλ Κάστρο υπαινίσσεται ότι είναι ανοιχτός σε οποιαδήποτε απόπειρα αναθέρμανσης των σχέσεων των δύο χωρών, ξεκαθαρίζοντας πάντως ότι οι διερευνητικές συνομιλίες θα μπορούσαν να αρχίσουν μόνο μετά τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ το 2008.
Φεβρουάριος 2008: Ο Ραούλ Κάστρο αναλαμβάνει και επισήμως καθήκοντα προέδρου και η Ουάσιγκτον απαντά με εκκλήσεις για δημοκρατικές εκλογές. Όσο για το εμπάργκο, αυτό παραμένει ως έχει. Στις 4 Νοεμβρίου, ο Μπαράκ Ομπάμα εκλέγεται πρόεδρος των ΗΠΑ.
Απρίλιος 2009: Ο πρόεδρος Ομπάμα αίρει τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς για την Κούβα και διευκολύνει την αποστολή εμβασμάτων στο νησί.
Δεκέμβριος 2009: Ο αμερικανός πολίτης Alan Gross συλλαμβάνεται στην Κούβα και κατηγορείται για κατασκοπεία για λογαριασμό της Ουάσιγκτον.
Οκτώβριος 2011: Ο καταδικασμένος κουβανός πράκτορας Rene Gonzalez, μέλος της υπόθεσης των «Πέντε Κουβανών» που φυλακίστηκαν το 2001 για κατασκοπεία, αποφυλακίζεται. Η Αβάνα είχε καλέσει επανειλημμένως σε άμεση απελευθέρωση των πέντε κουβανών πολιτών. Τον Δεκέμβριο, οι ΗΠΑ καλούν την Κούβα να αποφυλακίσει τον Alan Gross, τον Αμερικανό που έφαγε 15 χρόνια όταν ενοχοποιήθηκε για κατασκοπεία. Η σφοδρή άρνηση της Αβάνας παγώνει τις διπλωματικές επαφές για μήνες.
Σεπτέμβριος 2012: Η Κούβα υποδηλώνει για άλλη μια φορά ότι έχει έρθει η ώρα να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με την Ουάσιγκτον για να βρεθεί μια λύση στην υπόθεση του Alan Gross…
Διαβάστε όλα τα θέματα της ενότητας Weekend του newsbeast.gr
