Το άστρο του έμελλε να δύσει όσο ξαφνικά ανέτειλε μια αποφράδα μέρα του 1955.
Μόνο που οι λεπτομέρειες που αφορούν σε αυτό το δυστύχημα αλλά και ό,τι ακολούθησε αμέσως μετά παραμένουν ακόμα και σήμερα τουλάχιστον συγκεχυμένες. Ή υπόπτως συγκεχυμένες, για κάποιους.
Ο λόγος για το τροχαίο που στέρησε τη ζωή στον Τζέιμς Ντιν, ένα από αυτά τα αστέρια του πανιού που η μοίρα το ήθελε να γίνεται πολύ μεγαλύτερο και διάσημο από όλες τις ταινίες του μαζί.
Ταινίες που δεν θα έβλεπε εξάλλου ο ίδιος στη σκοτεινή αίθουσα, παρά μόνο μία. Γιατί ο θάνατος ήρθε και τον βρήκε στις αρχές αυτού που φαινόταν πως θα ήταν μια ανεπανάληπτη καριέρα.
Μόλις 24 χρονών ήταν εξάλλου όταν συνέβη το μοιραίο. Ένα μοιραίο για το οποίο έχουν χυθεί τόνοι μελάνης χωρίς να τακτοποιούν ωστόσο καθόλου την υπόθεση. Και για περισσότερο από 50 χρόνια, τα περισσότερα ήταν ένας άλυτος γρίφος που πιθανότατα λίγη σχέση είχαν με την πραγματικότητα…
Ο Τζέιμς Μπάιρον Ντιν γεννήθηκε στην Ιντιάνα των ΗΠΑ στις 8 Φεβρουαρίου 1931, όπου πέρασε τα πρώτα του χρόνια, πριν οι επαγγελματικές ανάγκες του πατέρα φέρουν την οικογένεια στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια. Εκεί θα χάσει τη μητέρα του, σε ηλικία 9 ετών, και ο πατέρας του θα τον ξαποστείλει πίσω στην Ιντιάνα να ζήσει με τους θείους του, καθώς δεν μπορούσε έλεγε να τον μεγαλώνει μόνος. Σύντομα βέβαια θα ξαναπαντρευόταν.
Ο μικρός Ντιν ξεχείλιζε από ταλέντο και καλλιτεχνική ιδιοσυστασία. Έπαιζε βιολί, χόρευε κλακέτες και λάτρευε τη γλυπτική. Τίποτα βέβαια δεν ξεπερνούσε το μεγάλο του πάθος, το οποίο ξεδίπλωσε και στη σύντομη αυτοβιογραφία του, μια άσκηση που τους έβαλε ο γυμνασιάρχης τους: «Το χόμπι μου, ή αυτό που κάνω στον ελεύθερο χρόνο μου, είναι η μοτοσικλέτα. Ξέρω πολλά για αυτές μηχανολογικά και μου αρέσει να τις καβαλώ. Έχω συμμετάσχει και σε μερικούς αγώνες και τα έχω πάει καλά», έγραφε ο έφηβος Τζέιμς.
Τελειώνοντας το σχολείο το 1949, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ο καθηγητής δραματουργίας τον ώθησε ωστόσο να τα παρατήσει αμέσως και να πάει στη Νέα Υόρκη να κυνηγήσει το όνειρο της υποκριτικής. Για δυο χρόνια τσαλαβούτησε σε μικρορολάκια και διαφημιστικά στο Χόλιγουντ, πριν μετακομίσει το 1951 στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει υποκριτική στο πλευρό του κορυφαίου Λι Στράσμπεργκ.
Και έγινε πράγματι ηθοποιός. Ανέπτυξε τη χαρακτηριστική του τεχνική, εντελώς αντισυμβατική για την εποχή, κάτι που του εξασφάλισε ουκ ολίγες συμμετοχές σε τηλεόραση και σανίδι.
Η στιγμή που περίμενε ήρθε το 1955, όταν ο Ελία Καζάν τον παίρνει να πρωταγωνιστήσει στη διασκευή που ήθελε να κάνει στο μυθιστόρημα του Τζον Στάινμπεκ «Ανατολικά της Εδέμ». Η εν πολλοίς αυτοσχεδιαστική του προσέγγιση και η απόλυτη ενσάρκωση των αμερικανικών νιάτων της δεκαετίας του 1950 θα τον έκαναν αμέσως αστέρι.
Βραχύβιο αστέρι όμως, καθώς κάτι ξαφνικό θα λάμβανε χώρα ευθύς αμέσως, πριν καν βγουν στις αίθουσες οι επόμενες δύο ταινίες του, ο «Επαναστάτης χωρίς αιτία» (1955) του Νίκολας Ρέι και το γουέστερν «Ο γίγας» (1956) του Τζορτζ Στίβενς…
Παρά το γεγονός ότι ο 24χρονος ασχολούνταν αποκλειστικά πια με την ηθοποιία, δεν είχε ξεχάσει ποτέ το άλλο του πάθος, τους αγώνες ταχύτητες. Όσο το «Ανατολικά της Εδέμ» παιζόταν στους κινηματογράφους των ΗΠΑ, εκείνος έτρεχε σαν τρελός στα ράλι του Παλμ Σπρινγκς και της Σάντα Μπάρμπαρα.
Είχε αγοράσει εξάλλου μόλις την ολοκαίνουρια Porsche 550 Spyder του, που αποκαλούσε χαϊδευτικά «Little Bastard», την οποία σκόπευε να κατεβάσει αμέσως στο ράλι της καλιφορνέζικης Σαλίνας, καμιά 150αριά χιλιόμετρα νότια του Σαν Φρανσίσκο. Όταν το αποφάσισε, είχε ήδη κανονίσει να μεταφερθεί το αμάξι στην πίστα με τρέιλερ, τελευταία στιγμή είπε όμως να την οδηγήσει μόνος ως εκεί για να δει τι μπορεί να κάνει.
Στις 30 Σεπτεμβρίου 1955, ο νεαρός αστέρας του Χόλιγουντ ξεκίνησε με τον «Little Bastard» για την πόλη Σαλίνας, έχοντας για συνοδηγό τον μηχανικό του Rolf Wütherich, ο οποίος επέμενε σαν τρελός να οδηγήσει την Porsche ο Ντιν, μιας και ήταν νέο και αδοκίμαστο ακόμα το αμάξι.
Το πρόγραμμά τους πήγε κάπως έτσι: το δίδυμο σταμάτησε για να φάει μια κλήση για υπερβολική ταχύτητα στις 3:30 το μεσημέρι, έκανε μια στάση για φαΐ γύρω στις 4:45 μ.μ. και η 5:45 μ.μ. τους βρήκε ξανά στον δρόμο. Τότε ήταν που είδε ο Ντιν ένα Ford Torus να έρχεται καταπάνω τους, θέλοντας να στρίψει αριστερά στο σταυροδρόμι. Αφού καθησύχασε και τον Wütherich πως «αυτός ο τύπος πρέπει να σταματήσει, θα μας δει», το βαρύ σεντάν συγκρούστηκε με το σπορ αμάξι του ηθοποιού.
Ο γερμανός μηχανικός της Porsche εκτοξεύτηκε από τη θέση του και βγήκε από το δυστύχημα με μπόλικα κόκαλα σπασμένα. Ο οδηγός του Ford, ο 23χρονος φοιτητής Donald Turnupseed, τη γλίτωσε με σπασμένη μύτη. Όσο για την Porsche, εκτοξεύτηκε στον αέρα και έπεσε στο έδαφος αναποδογυρισμένη, με τον Ντιν πάντα μέσα.
Οι αυτόπτες μάρτυρες που έτρεξαν να τον απεγκλωβίσουν από την άμορφη σιδερένια μάζα δήλωσαν κατόπιν αποτροπιασμένοι από το θέαμα που αντίκρισαν στο εσωτερικό της Porsche. Ο «Επαναστάτης χωρίς αιτία» μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, άφησε ωστόσο την τελευταία του πνοή στο ασθενοφόρο από τα εκτεταμένα εσωτερικά τραύματα που έφερε.
Τι είχε γίνει όμως; Οι αυτόπτες ανέφεραν πως η Porsche δεν έτρεχε (παρά την πρόσφατη κλήση για ταχύτητα του Ντιν) και ο πολυτεχνίτης Turnupseed αθωώθηκε στη δίκη. Πώς συνέβη τότε το δυστύχημα που κατέληξε σε ένα τόσο ολοσχερώς κατεστραμμένο αμάξι που οι αστυνομικοί περιέγραψαν στην έκθεσή τους πως «έμοιαζε σαν να είχε εκραγεί»;
Παρά το γεγονός ότι οι μαρτυρίες των αυτοπτών δεν συμφωνούσαν καθόλου για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες συνέβη το μοιραίο, και η αστυνομική έρευνα δεν βοήθησε ιδιαίτερα. Άλλοι έλεγαν, ας πούμε, πως η Porsche κινούνταν με φυσιολογική ταχύτητα όταν την «έκοψε» το Ford που ήθελε να στρίψει αριστερά, υπήρχαν όμως και κάποιοι που είπαν πως την είδαν να κινείται καταραμένα γρήγορα.
Το πρόστιμο για υπερβολική ταχύτητα που είχε φάει στις 3:30 μ.μ. στο Μπέικερσφιλντ ήταν πάνω από 240 χιλιόμετρα μακριά από το σημείο της σύγκρουσης. Πόσο μάλλον που ξέρουμε πως σταμάτησαν και για ένα γρήγορο γεύμα. Κάτι που σημαίνει πως το σπορ κάμπριο κάλυψε μια σχετικά μεγάλη απόσταση σε κάπως σύντομο χρονικό διάστημα.
Πόσο σύντομο όμως; Πόσο παρέμειναν στο εστιατόριο; Ακόμα και η περιβόητη κλήση ήταν για ταχύτητα 105 χλμ/ώρα σε ζώνη με ανώτατο όριο τα 89 χλμ/ώρα. Κλήση στο ίδιο σημείο έφαγε και ο γνωστός κασκαντέρ Μπιλ Χίκμαν, που ακολουθούσε τον Ντιν με ένα Ford με τρέιλερ για τη μεταφορά της Porsche.
Άλλοι πάλι είπαν πως για όλα έφταιγε το σούρουπο. Ο ήλιος που έδυε και στράβωνε τον φοιτητή, κάνοντάς του αδύνατο να διακρίνει την Porsche που ερχόταν όσο γρήγορα ή αργά κι αν πήγαινε αυτή. Νεότερες έρευνες αποκρυστάλλωσαν την ταχύτητα της Porsche στα 112 χλμ/ώρα και κατέληξαν μάλιστα πως ο οδηγός της φρέναρε παρατεταμένα και δεν έκανε ελιγμό με το γκάζι για να αποφύγει το άλλο όχημα, όπως είχε ισχυριστεί η αστυνομική έκθεση. Ποιος οδηγούσε όμως την Porsche;
Οι δύο πρώτοι που κατέφτασαν στο δυστύχημα, ο 28χρονος Tom Frederick και ο 15χρονος κουνιάδος του Don Dooley που κινούνταν με όχημα πίσω ακριβώς από τον φοιτητή, είπαν στο δικαστήριο και επέμειναν σε όλη τους τη ζωή πως το σπορ αμάξι το οδηγούσε ο Rolf Wütherich και ο Τζέιμς Ντιν ήταν στη θέση του συνοδηγού. Ο Wütherich δεν ξαναμίλησε ποτέ του για το δυστύχημα, έζησε όμως πάντα με το βάρος και πάλευε σε όλη του τη ζωή με την κατάθλιψη.
Έκανε δύο απόπειρες αυτοκτονίας στη δεκαετία του 1960, μαχαίρωσε το 1967 τη γυναίκα του 14 φορές, πέρασε χρόνια σε ψυχιατρική κλινική και σκοτώθηκε σε τροχαίο το 1981 οδηγώντας μεθυσμένος. Την ίδια χρονιά πέθανε και ο Turnupseed, χτυπημένος από καρκίνο των πνευμόνων αυτός, χωρίς να μιλήσει επίσης ποτέ για τις συνθήκες του τροχαίου.
Κι έτσι για 50 ολόκληρα χρόνια ο θάνατος του Τζέιμς Ντιν δεν ήταν παρά το τραγικό δυστύχημα ενός παράτολμου και ριψοκίνδυνου οδηγού που έκανε τον δημόσιο δρόμο πίστα αγώνων. Πιθανότατα όμως τα πράγματα δεν ήταν έτσι. Ή έτσι ακριβώς τουλάχιστον. «Ο Τζέιμς Ντιν καθόταν στη θέση του συνοδηγού», επιμένει ακόμα και σήμερα ο Dooley, ο μόνος αυτόπτης που παραμένει στη ζωή.
Μια έρευνα του 2005 με σύγχρονα υπολογιστικά μοντέλα κατέληξε πάντως πως το σώμα του Ντιν βρέθηκε στη θέση του συνοδηγού από τη σφοδρή σύγκρουση με το αμάξι του Turnupseed. Όταν την είδε ο Dooley, γύρισαν τα μάτια του: «Αυτό είναι που είδα», δήλωσε, «τα πράγματα που λέω, τα λέω ειλικρινώς και όπως τα θυμάμαι. Δεν έχω κάτι να κερδίσω λέγοντας ψέματα».
Ο Turnupseed αθωώθηκε στη δίκη, η οποία απέδωσε τη σύγκρουση στην κακιά στιγμή. Ο μόνος που θα μπορούσε να ρίξει φως στη δικαστική διερεύνηση, ο γερμανός μηχανικός, ήταν σε πολύ κακή κατάσταση για να καταθέσει. Όταν ανέρρωσε, επέστρεψε στη Γερμανία και πέρασε την υπόλοιπη ζωή του δεχόμενος απειλητικά γράμματα από τους φαν του Τζέιμς Ντιν.
Μέσα σε όλα, άρχισε να αναδύεται κι άλλο ένα γεγονός που είχε να κάνει με μια σειρά από μυστηριώδη φαινόμενα που αφορούσαν στην αγαπημένη Porsche του Τζέιμς Ντιν. Παρά το γεγονός ότι το θρυλικό σπορ αμάξι καταστράφηκε ολοσχερώς, κάποια τμήματά του (μηχανή, σύστημα μετάδοσης και δυο λάστιχα) σώθηκαν και πουλήθηκαν μεμονωμένα. Φέρνοντας δεινά και θάνατο στους κατόχους!
Ο κινητήρας, ας πούμε, της Porsche 550 πήγε σε έναν γιατρό, ο οποίος την πρώτη φορά που οδήγησε τη δική του Porsche σκοτώθηκε στην άσφαλτο. Ένας δεύτερος πελάτης που αγόρασε τα δύο άθικτα λάστιχα του «Little Bastard», τραυματίστηκε σοβαρά όταν έσκασαν αμφότερα και ταυτοχρόνως.
Μπλεξίματα είχε όμως και το φορτηγό που ήρθε να παραλάβει την άμορφη μάζα της Porsche 550 μετά το δυστύχημα. Το αμάξι γλίστρησε από την καρότσα λιώνοντας τα πόδια ενός μηχανικού. Αλλά και η νταλίκα που μετέφερε το κουφάρι του αυτοκινήτου σε έκθεση της τροχαίας για τους κινδύνους της υπερβολικής ταχύτητας βγήκε από τον δρόμο, σκοτώνοντας τον οδηγό της.
Νερό στον μύλο του μυστηρίου έριξε και ο ίδιος ο σερ Άλεκ Γκίνες, o οποίος σε συνέντευξή του το 1977 αποκάλυψε την ιδιαίτερη ιστορία πίσω από τη μία και μοναδική συνάντησή του με τον Τζέιμς Ντιν. Ο βρετανός ηθοποιός σκόνταψε πάνω στον Ντιν σε ένα γνωστό χολιγουντιανό στέκι της εποχής (Villa Capri) και ο νεαρός λαχταρούσε να του δείξει το ολοκαίνουριο αμάξι του, μια Porsche που μπορούσε να πιάσει πάνω από 240 χλμ/ώρα, αν και παραδέχτηκε πως δεν την είχε δοκιμάσει ακόμα.
Ο Γκίνες ανακάλεσε το γεγονός: «Κάποια παράξενα πράγματα μου έρχονται στο μυαλό. Με μια σχεδόν άλλη φωνή του είπα ‘‘σε παρακαλώ, μην μπεις σε αυτό το αμάξι, γιατί αν το κάνεις τελικά, σήμερα είναι Πέμπτη 10:00 το βράδυ και μέχρι τις 10:00 το βράδυ την άλλη Πέμπτη θα είσαι νεκρός αν μπεις σε αυτό το αμάξι».
Πώς κατέληξε το προαίσθημα που εξομολογήθηκε ο Γκίνες; Αφού παραδέχτηκε πως πέρασε η αμήχανη στιγμή και δεν ξέρει πώς στο καλό του ήρθε να πει κάτι τέτοιο, οι δυο τους πέρασαν «ένα γοητευτικό δείπνο και ήταν νεκρός την επόμενη Πέμπτη το απόγευμα»!
Εξίσου τραγικό ήταν και το γεγονός πως λίγο πρωτύτερα ο Τζέιμς Ντιν, ένας τρελαμένος με την ταχύτητα άνθρωπος, είχε κινηματογραφήσει ένα σποτάκι ασφαλούς οδήγησης στο οποίο προειδοποιούσε τους τηλεθεατές «χαλαρώστε με την οδήγηση, η ζωή που μπορεί να σώσετε μπορεί να είναι η δική μου»…
