Αν ρωτήσεις έναν Αθηναίο πότε έγινε ο μεγάλος σεισμός της Αθήνας, μπορεί να μη θυμάται ακριβώς τι ώρα ήταν, τι μέρα ήταν, μπορεί να μη θυμάται καν ακριβώς τη χρονιά που έγινε. Όμως σίγουρα θα θυμάται πού ήταν και τι έκανε εκείνη την ώρα πριν χτυπήσει ο Εγκέλαδος.
Το ίδιο ισχύει και με αρκετά άλλα γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών, για τα οποία ισχύει ακριβώς το ίδιο: ίσως να μη θυμάσαι πολλές λεπτομέρειες για το πότε συνέβησαν, όμως η στιγμή που συνέβησαν σου έχει μείνει τόσο ανεξίτηλα χαραγμένη στη μνήμη, που μετά από χρόνια θυμάσαι ακόμα τι έκανες και πού βρισκόσουν όταν συνέβησαν.
Για τους μεγαλύτερους, τέτοια γεγονότα είναι το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967, η εξέγερση του Πολυτεχνείου, η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο, αλλά και η μέρα που ο άνθρωπος κατέκτησε τη Σελήνη, η δολοφονία του Τζον Κένεντι και το δυστύχημα του Τσέρνομπιλ. Αλλά ας μην πάμε τόσο πίσω. Ας περιοριστούμε στα τελευταία 30 και κάτι χρόνια, και ας τσεκάρουμε πόσοι θυμόμαστε πού ήμασταν και τι κάναμε όταν συνέβησαν τα παρακάτω γεγονότα, με τη σειρά με την οποία συνέβησαν:
Ο τελικός του Ευρωμπάσκετ του ‘87
Ας ξεκινήσουμε με ένα εύκολο. Πού ήσασταν το βράδυ της 14ης Ιουνίου 1987; Αν δεν ήσασταν αγέννητοι, τότε πιθανότατα βρισκόσασταν μπροστά σε μία οθόνη τηλεόρασης, παρακολουθώντας τον συγκλονιστικό τελικό του Ευρωμπάσκετ της Αθήνας, ανάμεσα στην εθνική Ελλάδος και τη Σοβιετική Ένωση. Εκείνη τη στιγμή που ο Αργύρης Καμπούρης εκτελούσε τις δύο βολές για το 103-101, εκείνη τη στιγμή που ο Φίλιππος Συρίγος έδινε το έναυσμα για τους έξαλλους πανηγυρισμούς, εκείνες τις στιγμές δε θα τις ξεχάσουν ποτέ όσοι τις έζησαν. Κρίμα που τότε ήμουν 3 ετών και δε θυμάμαι απολύτως τίποτα.
Η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη
Δεν ήταν το πρώτο χτύπημα της «17 Νοέμβρη», ούτε το πιο εντυπωσιακό. Ήταν όμως αυτό που μνημονεύεται περισσότερο από κάθε άλλο, καθώς ήταν η πρώτη φορά που η τρομοκρατική οργάνωση δολοφονούσε πολιτικό – είχε προηγηθεί λίγους μήνες νωρίτερα η απόπειρα δολοφονίας του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Γιώργου Πέτσου. Εκείνο το πρωί του Σεπτεμβρίου του 1989, ο Παύλος Μπακογιάννης δολοφονήθηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας της οδού Ομήρου στο Κολωνάκι, όπου στεγαζόταν το γραφείο του. Το γεγονός συγκλόνισε όχι μόνο την πολιτική ζωή του τόπου, αλλά και όλη την Ελλάδα, και ίσως πολλοί να θυμούνται ακόμα και σήμερα εκείνα τα τηλεοπτικά πλάνα με τις κηλίδες αίματος στα σκαλοπάτια της πολυκατοικίας.
Ο μεγάλος σεισμός της Αθήνας
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα γεγονότος που σου μένει χαραγμένο στη μνήμη και δεν μπορεί να μη θυμάσαι τι έκανες προτού η γη αρχίσει να τρέμει. Οι περισσότεροι με τους οποίους έχω μιλήσει εκείνη την ώρα έβλεπαν Baywatch στην τηλεόραση, μια και ήταν η εποχή λίγο πριν αρχίσουν τα σχολεία και απολαμβάναμε τις τελευταίες μέρες ξεκούρασης. Εγώ, πάλι, έπαιζα βιντεοπαιχνίδια και αν δεν έκλεινε η τηλεόραση λόγω της διακοπής ρεύματος μπορεί και να μην είχα πάρει χαμπάρι τον σεισμό.
Το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους
Είναι ένα από αυτά τα γεγονότα για τα οποία έχει βγει η λέξη «κοσμογονικά», ένα από αυτά τα γεγονότα που μπορούν να αλλάξουν κυριολεκτικά τον κόσμο – δυστυχώς, προς το χειρότερο. Η συντονισμένη επίθεση της Αλ Κάιντα στους Δίδυμους Πύργους με τους χιλιάδες νεκρούς μας άφησε εικόνες συγκλονιστικές που έχουν παραμείνει «καρφωμένες» στη μνήμη μας, και λογικά οι περισσότεροι από μας θυμόμαστε πού ήμασταν όταν είδαμε αυτές τις εικόνες με τα αεροπλάνα να πέφτουν πάνω στο τότε κτίριο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Εγώ τις είδα μόλις γύρισα από το σχολείο εκείνη τη μέρα – 11η Σεπτεμβρίου, πρώτη μέρα σχολείου.
Το έπος του 2004
Ακόμα και άνθρωποι που δεν είχαν δει ποτέ ως τότε ποδόσφαιρο στη ζωή τους, εκείνο το βράδυ δεν μπορούσαν να αντισταθούν στον πειρασμό. Η εθνική Ελλάδος είχε ανατρέψει όλα τα δεδομένα και είχε φτάσει στον τελικό του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου, όπου αντιμετώπιζε (για δεύτερη φορά) τη διοργανώτρια Πορτογαλία. Και εκείνο το βράδυ του Ιουλίου το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα ολοκλήρωσε τη μεγάλη έκπληξη, παίρνοντας τη νίκη με 1-0 και κατακτώντας το τρόπαιο, το οποίο έστειλε τους Έλληνες στον… 7ο ουρανό. Αν μη τι άλλο, μία από αυτές τις λίγες ιστορικές στιγμές που μας προκαλούν ευχάριστα συναισθήματα.
Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου
Ο Δεκέμβριος του 2008 σημαδεύτηκε από την εν ψυχρώ δολοφονία του 15χρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα. Το νέο μαθεύτηκε ταχύτατα μέσω των social media, με την οργή να ξεχειλίζει. Η νύχτα που ακολούθησε ήταν κολασμένη για την Αθήνα. Η οργή ήταν το συναίσθημα που κυριαρχούσε, μπορούσες να τη μυρίσεις στην ατμόσφαιρα την ποτισμένη από τις μολότοφ. Όσοι ασχολούνταν τότε με τα social media θα θυμούνται σίγουρα εκείνες τις δραματικές πρώτες στιγμές που άρχιζαν να βγαίνουν οι πληροφορίες. Οι υπόλοιποι θα θυμούνται εκείνο τον κόμπο στο λαιμό…
Ο Γιώργος Παπανδρέου στο Καστελόριζο
Τα πράγματα για την ελληνική οικονομία είχαν ήδη αρχίσει να πηγαίνουν κατά διαόλου, όμως ίσως κανείς δεν είχε συνειδητοποιήσει πόσο κατά διαόλου, πριν παρακολουθήσει το διάγγελμα του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου από το Καστελόριζο, στις 23 Απριλίου του 2010. Εκεί ανακοινώθηκε η προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ και ξεκίνησε και επίσημα αυτή η «περιπέτεια» από την οποία ακόμα δεν έχουμε συνέλθει. Θυμάστε πού ήσασταν και τι κάνατε εκείνη τη μέρα;
Η δολοφονία του Παύλου Φύσσα
Δυστυχώς, είναι άλλη μία δολοφονία που πρέπει να μπει σε αυτήν τη λίστα. Ο Παύλος Φύσσας δεν ήταν το πρώτο θύμα χρυσαυγιτών, όμως ήταν το πιο εμβληματικό: ένας δεδηλωμένος αντιφασίστας, ασυμβίβαστος ράπερ που δε φοβήθηκε να δει κατάματα το τέρας. Η εν ψυχρώ δολοφονία του από τον (καθ’ ομολογίαν δολοφόνο του) Γιώργο Ρουπακιά λειτούργησε σαν «ξυπνητήρι» για μία κοινωνία που έμοιαζε να παρακολουθεί σαν υπνωτισμένη την άνοδο του φασισμού και έκανε πολλούς να καταλάβουν ότι πλέον τα πράγματα ήταν σοβαρά και όχι για γέλια. Για πολλούς, η στιγμή που άκουσαν για τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα ήταν η στιγμή που κάτι «έσπασε» μέσα τους, και μία στιγμή που δεν θα ξεχάσουν ποτέ.