Αν ρωτήσετε σε τι διαφέρει το Subbuteo από τα υπόλοιπα επιτραπέζια παιχνίδια, το πρώτο που θα σας απαντήσω είναι ότι οι ομάδες που συμμετέχουν σε αυτό έχουν εκατοντάδες ή χιλιάδες διαφορετικές εμφανίσεις. Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα επιτραπέζια, όπου ανοίγοντας το κουτί τους θα συναντήσετε μία κόκκινη, κίτρινη, μπλε, ίσως δυο τρεις επιπλέον ομάδες σε μερικούς ακόμα χρωματισμούς. Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης Φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος Για πρώτη φορά το Subbuteo εμφανίστηκε στην αγορά των παιχνιδιών το 1946. Δημιουργός του ο Peter Adolph. Το ιστορικό παιχνίδι συμπλήρωσε ήδη 70 χρόνια… καριέρας. Περιλαμβάνει αμέτρητες εκδόσεις ομάδων, μέσα από τις οποίες καταγράφεται η ιστορία του ποδοσφαίρου κατά τον 20ο και 21ο αιώνα. Έχει όμως και αρκετούς υποστηρικτές. Ο Ηλίας Σκουλάς είναι ένας από αυτούς. Εκ των γνωστότερων σεφ των Αθηνών, μάς μυεί στα μυστικά του.
«Τον φώναξε ο σεφ για Subbuteo»
Αν βρεθείτε στα άδυτα του μαγαζιού του, θα πέσετε πάνω ένα τραπέζι Subbuteo. Το τραπέζι αυτό έχει για τους συνεργάτες του στο εστιατόριο τη δική του σημειολογία. Όταν φωνάξει κάποιον από αυτούς στο γραφείο του, σημαίνει πως έχει έρθει η ώρα της κρίσεως. Και όλοι οι υπόλοιποι συνηθίζουν να λένε: «Τον φώναξε ο σεφ πάνω για Subbuteo». Όπως μπορείτε να αντιληφθείτε όχι για καλό.
Ο σύνδεσμος με τη χαμένη αθωότητα και το σπάνιο σφραγισμένο κουτί
Στο παιχνίδι συχνά συμμετέχουν και οι δυο γιοί του. Χωρίς ωστόσο να μπορούν να καταλάβουν ακόμα, τι μπορεί να σημαίνει μια κλειστή συσκευασία με φιγούρες Subbuteo. Επί 40 χρόνια σφραγισμένοι, περιμένουν να πατήσουν κι εκείνοι την τσόχα και να πανηγυρίσουν ένα γκολ. Ή έστω να σταθούν εμπόδιο στις φιλόδοξες προσπάθειες των αντιπάλων τους. Το ένα από τα δύο πιτσιρίκια κάνει μία κίνηση, σαν να θέλει να αποσφραγίσει το κουτί και να απελευθερώσει τους παίκτες. «Αυτό το κουτί δεν είναι για να το ανοίγουμε. Ό,τι είναι κλειστό αξίζει πάρα πολλά λεφτά», προσπαθεί να… συνετίσει το γιο του ο Ηλίας. Για εκείνον το παιχνίδι είχε κάνει κάποια στιγμή τον κύκλο του. Ήταν ο σύνδεσμος με τα χρόνια της παιδικής του αθωότητας που πέρασαν. Ξεκίνησε να ασχολείται ξανά όταν εκείνη επέστρεψε στη ζωή του μέσα από την παρουσία των παιδιών του. «Δεν είναι χόμπι το Subbuteo, αλλά τρόπος ζωής. Ξεκίνησε πριν από πάρα πολλά χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Θυμάμαι ότι για να αγοράσω την πρώτη μου ομάδα είχα πάει στην Πανελλήνιο Αγορά στη Σταδίου. Εκεί έβρισκα τα αυθεντικά Subbuteo της Hasbro. Αγόρασα τη Γουέστχαμ και τη Λιντς ταυτόχρονα με το The Wall των Pink Floyd. Παρά το γεγονός ότι η ομάδα που υποστήριζα όλα τα χρόνια ήταν η Λίβερπουλ. Μου άρεσε όμως η Γουέστχαμ γιατί έχει αυτή τη μπορντό φανέλα με τα γαλάζια μανίκια. Στο Subbuteo μην ξεχνάς ότι παίζουν ρόλο τα χρώματα. Υπάρχουν μερικές ομάδες που φαίνονται πολύ όμορφες πάνω στον πράσινο τάπητα», λέει ο Σκουλάς, καθώς μας μιλάει για το πάθος του. Ακολουθεί η ώρα της σύνδεσης του χθες με το σήμερα. Μου εξηγεί πώς από την εγκατάλειψη της επιτραπέζιας τσόχας και του Subbuteo, ο ίδιος επανήλθε πριν από μερικά χρόνια σε αυτό που τον συνδέει με τα παιδικά χρόνια και την παιδικότητά του. «Υπάρχει η φυσιολογική εξέλιξη των πραγμάτων. Το έμαθα ως πιτσιρικάς και είναι σαν να με ακολουθεί. Όσοι ασχολούνται πλέον, είναι εκείνοι που το έζησαν ως έφηβοι και προέφηβοι στη δεκαετία του 1980. Μετά το αφήσαμε πίσω μας για αρκετό καιρό. Ήρθε η ενηλικίωση, οι μπαρότσαρκες, τα ποτά και τα ξενύχτια. Το ξαναβρήκα μπροστά μου αρκετά χρόνια μετά. Όταν έκανα οικογένεια και απέκτησα αγόρια. Μέσα από το αγαπημένο παιχνίδι της νιότης μου, αισθάνομαι ότι ξαναζώ αυτή την εποχή», περιγράφει με νοσταλγία.
Περισσότερες από 350 διαφορετικές ομάδες
Η συλλογή του μετράει περισσότερες από 350 διαφορετικές ομάδες. Μεταξύ αυτών πολλές διαφορετικές εμφανίσεις της ίδιας ομάδας. «Πρέπει να έχω 17 διαφορετικές εμφανίσεις της Λίβερπουλ από τη δεκαετία του ’70 έως και σήμερα. Πολλούς Πανιώνιους, αλλά και αρκετές ακόμα ομάδες. Έκατσα και έφτιαξα μόνος μου την Εθνική Αργεντινής γιατί την αγαπάω από μικρό παιδί, αλλά και την εμφάνιση που φορούσε στον περίφημο προημιτελικό με την Αγγλία, ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως ο αγώνας του αιώνα με το περίφημο “Χέρι του Θεού” του Μαραντόνα». «Επίσης έχω τον Παναθηναϊκό του Γουέμπλεϊ. Αν θυμάσαι η φανέλα ήταν πράσινη ανοιχτή με ένα μεγάλο λευκό τριφύλλι στο στήθος». Ομάδες. Άλλες λιγότερο, άλλες περισσότερο σπάνιες. Για εκείνον μοναδικές. Εντεκάδες που γράφουν αμέτρητα χιλιόμετρα πάνω στην πράσινη -τσόχινη- astro pitch επιφάνεια. Και αυτή ιδιαίτερα σπάνια, για τους μύστες του επιτραπέζιου αθλήματος.
Ο τελικός κυπέλλου του 1979
«Αυτή είναι μία επίσης σπάνια 22άδα», λέει και μου δείχνει ένα παραλληλόγραμμο κουτί που έχει μπροστά του. «Είναι οι ομάδες του τελικού Κυπέλλου Ελλάδας το 1979. Οι δύο αντίπαλοι ήταν ο Πανιώνιος και η ΑΕΚ. Ο αγώνας έληξε με νικητή τον Πανιώνιο με σκορ 3-1. Θυμάμαι ότι είχα πάει με τον πατέρα μου. Ήταν καλοκαίρι, και ήμουν 12 χρονών. Ένα παιχνίδι συγκλονιστικό, καθώς ο Πανιώνιος ήταν μια μικρής εμβέλειας ομάδα, ενώ η ΑΕΚ μόλις είχε κατακτήσει το πρωτάθλημα». «Και τώρα είναι μικρής εμβέλειας», τον τσιγκλάω… «Τώρα είναι πολύ μεγάλη», αντιδρά χωρίς δεύτερη σκέψη. «Από την ΑΕΚ είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερη», ανταποδίδει το πείραγμα. «Καταφέραμε με μία ομάδα η οποία αποτελείται από 22χρονους έλληνες παίκτες, να δημιουργήσουμε μία μοναδική ομάδα», λέει με χαμόγελο. «Θα τα πούμε και στο γήπεδο όμως», προσθέτει σχεδόν απειλητικά. «Επίσης έχω πολλές σημαντικές ομάδες στην εξέλιξη του ποδοσφαίρου. Τη Γιουβέντους του Χέιζελ και τη Λίβερπουλ εκείνης της εποχής». Στο Χέιζελ, σάς θυμίζω είχε συμβεί το ’85 ένα από τα μεγαλύτερα δυστυχήματα του παγκοσμίου ποδοσφαίρου. Έπαιζαν Λίβερπουλ και Γιουβέντους για το Κύπελλο Πρωταθλητριών. Συνολικά 39 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 600, όταν συνεθλίβησαν από χιλιάδες κόσμου μετά την έφοδο οπαδών της Λίβερπουλ στις κερκίδες των αντιπάλων τους. Στη συλλογή του Ηλία Σκουλά φιγουράρουν επίσης αρκετά τρόπαια. Ένα από αυτά ιδιαίτερα σπάνιο και περιζήτητο στην κοινότητα των συλλεκτών του Subbuteo, καθότι σταμάτησε να κυκλοφορεί πολύ σύντομα, χωρίς να έχουν κυκλοφορήσει αρκετά ομοιώματα.
Το σπάνιο κύπελλο του MUNDIAL των 1.200 λιρών
«Πρόκειται για ένα κύπελλο του MUNDIAL με τη δική του ξεχωριστή ιστορία. Αυτό το τρόπαιο που σου δείχνω δόθηκε για πρώτη φορά στην Αργεντινή του Μάριο Κέμπες το 1978, ενώ έως τότε έδιναν το κύπελλο Ζιλ Ριμέ. Ζήτησε η Hasbro από τους σχεδιαστές της, να ετοιμάσουν ένα παγκόσμιο κύπελλο, αντίγραφο του πραγματικού. Έφτιαξαν ένα, το οποίο δεν άρεσε καθόλου στον πρόεδρο της εταιρείας. Του φαινόταν χοντροκομμένο. Έτσι δημιουργήθηκε το καινούργιο με περισσότερες λεπτομέρειες, το οποίο κατασκευαστικά ήταν καλύτερο. Ο πρόεδρος απαίτησε να καταργηθεί το πρώτο κύπελλο και να μην ξαναβγεί ποτέ στην αγορά, ενώ το παλιό καλούπι είχε αναπαράγει ελάχιστα κομμάτια. Έτσι, με την πάροδο του χρόνο, το παλιό χοντροκομμένο κύπελλο, έγινε συλλεκτικό και πολύ σπάνιο». Η τιμή του σύμφωνα με τον Ηλία Σκουλά σε ιστοσελίδες όπως το eBay, μπορεί να φτάσει ακόμα και τις 1.200 λίρες. «Ωστόσο δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα πλαστικό ομοίωμα 40 γραμμαρίων. Το είχα αγοράσει από το διαδίκτυο για 500 λίρες και θεωρείται το χρυσό δισκοπότηρο του Subbuteo», εξηγεί. Κάπου εκεί ήρθε η στιγμή να μου εξηγήσει για τον «αγωνιστικό χώρο» που έβλεπα στο κέντρο του σπιτιού του, ο οποίος εκτός από παιχνίδι ήταν και έπιπλο όπως το τραπεζάκι του σαλονιού ή της κουζίνας. «Το πιο δύσκολο ήταν να βρω τον τάπητα που βλέπεις. Είναι ιδιαίτερα σπάνιος και λέγεται astro pitch. Έχει την ιδιαιτερότητα να παραμένει σταθερός, χωρίς κυματισμούς, όταν βρίσκεται στρωμένος σε κάποια επιφάνεια. Διαφέρει από την κλασική τσόχα του Subbuteo, καθότι είναι πιο λεπτός και πιο βαρύς, και προσφέρει πολύ καλύτερη ποιότητα παιχνιδιού». Αντικείμενα της συλλογής δεν θα μπορούσαν να μην είναι οι πολλές και διαφορετικές ποδοσφαιρικές μπάλες. Η κάθε μία σχετίζεται με συγκεκριμένες περιόδους του παγκοσμίου ποδοσφαίρου, οπότε και κυκλοφόρησαν.
Η Λίβερπουλ του ’77
Από τα πιο ξεχωριστά τμήματα της συλλογής του είναι μία Λίβερπουλ του 1977. Όταν φορούσε μία ιδιαίτερα χαρακτηριστική φανέλα σε έντονο κόκκινο χρώμα. «Μπορώ να το δω;», πετάγεται κάπου εκεί ο ένας από τους δύο γιους του, ο Δημήτρης. «Δεν το έχω ξαναδεί…», συνεχίζει, ενώ ζητάει από τον πατέρα του να… παρουσιάσει τη σπάνια Λίβερπουλ που μόλις είχε μπει στο τραπέζι προς φωτογράφηση. «Ναι αλλά με προσοχή», η απάντηση του Ηλία με επιτηδευμένη αυστηρότητα. Την ώρα που ο μικρός χάζευε τους παίκτες της μεγάλης Λίβερπουλ, ο Σκουλάς μιλάει για μερικά ακόμα από τα καμάρια της συλλογής του: «Έχω και την Αγγλία του 1981 με τον Κέβιν Κήγκαν στη σύνθεσή της. Και όλα αυτά είναι πράγματα που φτιάχτηκαν από το 1980 και πίσω».
Οι τεχνίτες του Subbuteo
Στην Ελλάδα υπάρχουν όμως και τεχνίτες του Subbuteo. Τεχνίτες κατασκευαστές, εννοώ. Πέρα από τους παίχτες-τεχνίτες. Ο πιο γνωστός είναι ο Ανδρέας Παπακυριακού. Στο μαγαζί του στην Καλλιθέα φτιάχνονται τα πιο απίθανα μικροσκοπικά ομοιώματα ποδοσφαιριστών από ομάδες ολόκληρου του πλανήτη. «Φαντάσου έχει φτιάξει έναν παίχτη, ο οποίος φοράει φανέλα Food Mafia (το εστιατόριό του στη Γλυφάδα), και μου μοιάζει. Μου τον έστειλε την προηγούμενη εβδομάδα σε μήνυμα στο κινητό. Ωστόσο δεν έχω προλάβει να πάω να τον παραλάβω».
Πανελλήνια και παγκόσμια πρωταθλήματα
Από το Subbuteo δεν λείπουν οι επίσημες διοργανώσεις. Παγκόσμια πρωταθλήματα, πανελλήνια πρωταθλήματα, πανευρωπαϊκά προσαρμοσμένα με αυξημένο ανταγωνισμό. Και πίσω από αυτά οργανωτικοί σύλλογοι, φίλοι και συμπαθούντες το Subbuteo.
«Καλύπτει τις συναισθηματικές μου ανάγκες»
«Εμένα δεν με ενδιαφέρουν οι αγώνες και τα πρωταθλήματα», σπεύδει να διαχωρίσει τη θέση του από τον ανταγωνισμό ο Σκουλάς. «Στην πραγματικότητα το Subbuteo καλύπτει ορισμένες συναισθηματικές μου ανάγκες, οι οποίες δεν ικανοποιούνται με τα πρωταθλήματα. Και μόνο που βρίσκεται το τραπέζι στημένο μέσα στα πόδια μου, στο κέντρο του σπιτιού μου, είναι αρκετό. Βλέπω το Δημήτρη να χτυπάει πέναλτι, όπως τώρα, και αυτό είναι αρκετό για εμένα». Ο Δημήτρης μόλις ακούει το όνομά του, ρωτάει με επιμονή: «Τιιιιι;». «Για κάτσε καλά», έρχεται η απάντηση του πατέρα του. «Μένεις για πάντα παιδί», επανέρχεται στη συζήτηση ο Ηλίας. Τον ρωτάω αν του γκρινιάζει η γυναίκα του για το τραπέζι που βρίσκεται μόνιμα τοποθετημένο μεταξύ σαλονιού και κουζίνας. «Η Στέλλα συμμερίζεται κάθε μου επιθυμία και χούι. Δεν ξέρω τι λέει από μέσα της, η αλήθεια όμως είναι ότι λόγω δουλειάς περνάω λίγες ώρες στο σπίτι. Κι αυτό με βοηθάει να χαλαρώσω έστω για λίγα λεπτά».
Πολυάσχολοι ή κότες;
Αρκετά συχνά μαζεύεται η παρέα στο σπίτι του. «Προηγούνται προσκλήσεις μέσω Facebook με απειλές και προκλήσεις. “Βάλε ένα malt ουίσκι και έρχομαι”, είναι ένα από τα πιο κλασικά στοιχήματα. Συχνά όμως, επειδή οι φίλοι μου είναι και αυτοί πολυάσχολοι δεν τα καταφέρνουμε. Ανήκουμε στη γενιά των 40άρηδων-45άρηδων, που τρέχουμε όλη την ημέρα με τις δουλειές μας. Και συνήθως οι προσκλήσεις μένουν σε επίπεδο απειλών». «Πολυάσχολοι ή κότες;», τον ρωτάω. «Κότες μάλλον…», απαντάει εκείνος. «Αλλά επειδή είναι όλοι φίλοι μου και καλά παιδιά, θα τους έλεγα πολυάσχολους» (γέλια). «Συνήθως με φοβούνται. Λόγω της δουλειάς μου ως σεφ, τούς φαίνομαι λίγο απειλητικός. Έχω μεγαλύτερη ικανότητα στο να χρησιμοποιώ τα χέρια μου -όπως και στη δουλειά μου-, κάτι που είναι απαραίτητο στο Subbuteo. Χρειάζεται τεχνική και ακρίβεια». «Κι αν με ρωτάς ποιοι είναι οι βασικοί κανόνες του Subbuteo, ξεκινούν από το 11 εσείς, 11 εμείς. Όπως ένας ποδοσφαιρικός αγώνας. Μόνο που ο κάθε παίκτης που έχει τη μπάλα, έχει δικαίωμα να κάνει έως και 3 κινήσεις, εκτός και αν δώσει πάσα σε άλλον. Στην πραγματικότητα όμως είναι ένας ποδοσφαιρικός αγώνας υπό κλίμακα. Και δεν μπορείς να πετύχεις γκολ από παντού, όπως άλλωστε συμβαίνει και στο πραγματικό ποδόσφαιρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι λείπουν οι εξαιρέσεις». Δείτε όλα τα θέματα του Weekend