Είναι περασμένα μεσάνυχτα της 11ης Φεβρουαρίου 2016. Το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης δίνει σήμα συναγερμού για ένα αγνοούμενο ελικόπτερο στην Κίναρο. Το πρώτο ιπτάμενο μέσο που προσεγγίζει το σημείο είναι ένα ελικόπτερο Super Puma της Μοίρας Έρευνας και Διάσωσης 384, το οποίο βρισκόταν σε κατάσταση ετοιμότητας στη Χίο. Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης Βίντεο-φωτογραφίες: Γιάννης Κέμμος «Ένας δικός μας άνθρωπος είχε υπηρεσία στη Χίο εκείνο το βράδυ. Αμέσως απογειώθηκε με το πλήρωμα του για τον εντοπισμό του Βell που έπεσε στην Κίναρο», περιγράφει τις πρώτες αγωνιώδεις στιγμές ο διοικητής της 384, αντισμήναρχος, Φώτης Λαχουβάρης. «Λίγο αργότερα το Κέντρο έδωσε εντολή συμμετοχής στην αποστολή και στο πλήρωμα της Ρόδου, το οποίο επίσης σε υπηρεσία. Στο σημείο έφτασε πρώτο το Super Puma της Χίου, το οποίο εντόπισε τα συντρίμμια του ελικοπτέρου με τη χρήση θερμικής κάμερας». Νεκροί από το δυστύχημα εντοπίστηκαν και οι τρεις χειριστές του ελικοπτέρου Agusta Bell 212, Αναστάτσιος Τουλίτσης, Κωνσταντίνος Πανανάς και Ελευθέριος Ευαγγέλου. Αυτή ήταν ίσως η πιο έντονη από τις αποστολές που έχουν ζήσει τελευταία τα στελέχη της Μονάδας αεροπόρων των Super Puma, η οποία ανήκει στην 112 Πτέρυγα Μάχης της Ελευσίνας.
Ο μοίραρχος…
Ο διοικητής της μοίρας, Φώτης Λαχουβάρης, δεν πετούσε από την πρώτη στιγμή με ελικόπτερο. Υπηρέτησε για 7 χρόνια στα μαχητικά αεροσκάφη πριν μετατεθεί στη μονάδα. «Η ηλικία κατά την οποία αποφάσισα να γίνω ιπτάμενος, ήταν η ηλικία της ανωριμότητας. Μπήκα στο χορό, είδα με τι έχω να κάνω και άρχισα να ωριμάζω σταδιακά. Ωστόσο δεν είναι κάτι που μπορεί να κάνει ο καθένας. Άλλοι τα παρατάνε στα μισά, άλλοι στο ξεκίνημα. Στα 17 τους όλοι θέλουν να γίνουν πιλότοι. Και η αλήθεια είναι ότι είναι ιδιαίτερα γοητευτικό ως επάγγελμα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι πάντες είναι κατάλληλοι γι’ αυτή τη δουλειά».
Μία αποστολή με παραισθήσεις από την Ελευσίνα στη Θάσο
Ρωτάω το μοίραρχο να θυμηθεί μία από τις πιο έντονες αποστολές του. Όταν εκτός από τη ζωή κάποιου άλλου, κινδύνευσε και η δική του. «Μερικά χρόνια πριν φτάσαμε από την Ελευσίνα στη Θάσο. Η χιονοθύελλα προκαλούσε παραισθήσεις στους περισσότερους από εμάς. Νομίζαμε ότι ενώ το ελικόπτερο ήταν στατικό, εκείνο κινούταν προς τα εμπρός. Τελικά τα καταφέραμε. Σώσαμε 5 ανθρώπους που είχαν αγκιστρωθεί σε ένα βραχάκι και μας περίμεναν», περιγράφει ο κύριος Λαχουβάρης.
Αύξηση κατά 35%-40% των αποστολών λόγω προσφυγικού
Κατά το 2015 οι αποστολές έρευνας και διάσωσης που πραγματοποίησαν τα Super Puma αυξήθηκαν από 35% έως 40% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια λόγω της έξαρσης του προσφυγικού.
Απαγορευμένες οι λέξεις «ηρωισμός» και «υπέρβαση»
Παρόλ’ αυτά οι λέξεις «υπέρβαση» και «ηρωισμός» είναι αποκλεισμένες από το λεξιλόγιο του πληρώματος ενός Super Puma. «Κατά το παρελθόν πληρώσαμε με αίμα το γεγονός ότι δεν λειτούργησαν οι τυποποιημένες διαδικασίες και κάποιος ενδεχομένως προσπάθησε να γίνει ήρωας», λέει ο Φώτης Λαχουβάρης.
«Δεν με ενδιέφερε ποτέ αν θα πληρωθώ…»
«Δεν το είδα ποτέ σαν επάγγελμα. Και δεν με ενδιέφερε πότε αν θα πληρωθώ, από τη στιγμή που μπορούσα να καλύψω τα βασικά μου έξοδα, να βάλω βενζίνη και να κάνω μια βόλτα», εξηγεί. Σπεύδει σχεδόν ταυτόχρονα να εξισορροπήσει τις εντυπώσεις. Η δουλειά του εκτός από ψυχή, απαιτεί και απαρέγκλιτο επαγγελματισμό.
«Γραφείο μας το πιλοτήριο καθώς βρισκόμαστε πάνω από το Αιγαίο»
«Απολαμβάνουμε την ομορφιά του τοπίου από ψηλά. Γραφείο μας είναι το πιλοτήριο, καθώς βρισκόμαστε πάνω από το Αιγαίο. Έπειτα ξαναγυρίζουμε στο κέντρο της πόλης. Έτσι απλά κλέβουμε λίγες στιγμές». «Σε κάθε περίπτωση όμως την ώρα της κρίσης επιδιώκουμε να βρούμε την καλύτερη δυνατή λύση. Εάν για παράδειγμα πνέουν ισχυροί άνεμοι και πρέπει να διασώσουμε ανθρώπους σε ένα ιστιοπλοϊκό, ενώ το κατάρτι κινείται ανεξέλεγκτα, καταστρώνουμε ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο. Είτε επεμβαίνει και άλλο ελικόπτερο, εάν δεν μπορούμε να πλησιάσουμε εμείς, είτε κάποιο σκάφος», λέει ο Σταύρος Κριμιζάς.
«Προσεγγίζουμε νησιά τη νύχτα μόνο με το μάτι»
«Το πιο οξύμωρο είναι ότι προσεγγίζουμε νησιά τη νύχτα χρησιμοποιώντας μόνο το μάτι -εξ όψεως- καθώς δεν έχουμε τη δυνατότητα να επικοινωνήσουμε με πύργο ελέγχου όπως στο Αεροδρόμιο της Αθήνας ή αλλού», σημειώνει ο αντισμήναρχος Κριμιζάς. Ο μοίραρχος Λαχουβάρης τον ακούει και συμπληρώνει: «Για να καταφέρουμε να πραγματοποιήσουμε κάθοδο χωρίς τη χρήση οργάνων, δουλέψαμε πάρα πολύ. Δημιουργήσαμε διαδικασίες, τις οποίες θα ζήλευαν πολλές αεροπορικές μονάδες ανά τον πλανήτη. Περιορίσαμε πάρα πολύ το ρίσκο στη διάρκεια μιας προσέγγισης τη νύχτα με μειωμένη ορατότητα».
Ο σύνδεσμος του Λιμενικού και το θρίλερ του Norman Atlantic
O Σταύρος Σταματογιάννης είναι αρχικελευστής του Λιμενικού. Και ο σύνδεσμος του Λιμενικού με την Πολεμική Αεροπορία. Καθήκον του να γεφυρώνει τη συνεργασία μεταξύ του θαλάμου επιχειρήσεων του Λιμενικού με το ελικόπτερο ή τα παραπλέοντα σκάφη. Ήταν ένας από εκείνους που συμμετείχε στην επιχείρηση διάσωσης του Norman Atlantic.
«Το πρώτο που είδαμε στο Norman Atlantic ήταν τα φωτάκια από τα σωσίβια να αναβοσβήνουν»
«Ακόμα έχω στο μυαλό μου την εικόνα. Το πρώτο που είδαμε ήταν να αναβοσβήνουν τα λαμπάκια strobe των σωσιβίων. Θα μου μείνει αξέχαστο… Οι φλόγες έβγαιναν από τα αμπάρια. Επικρατούσε πανικός!». «Κάποια στιγμή ανεβάζαμε πάνω έναν άνθρωπο. “Είναι κάτω το παιδί μου”, φώναζε εκείνος. Στην αναστάτωση που επικρατούσε, ενώ έπρεπε να βρίσκεται πρώτα το παιδί στο ελικόπτερο, επιβιβάστηκε πρώτος ο πατέρας». «Μερικοί από τους επιβάτες έβλεπαν το εθνόσημο και φώναζαν: “Ήρθε η Ελλάδα να μας σώσει!”», μοιράζεται μαζί μας τις στιγμές ο Σταύρος Σταματογιάννης.
Xριστίνα – Αγαύη Κουσουράκη: Μία γυναίκα σε Super Puma!