Πάνω από 100.000 κατάδικους φέρεται να έχει στρατολογήσει η Ρωσία, για να πολεμήσουν στην Ουκρανία, από την έναρξη της εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022. Πολλοί εξ αυτών φαίνεται να σκοτώνονται κάθε μέρα ως «αναλώσιμοι» στο πλαίσιο του πολέμου φθοράς, που πραγματοποιεί τον τελευταίο καιρό η Μόσχα.
Τα στοιχεία έχουν συγκεντρωθεί από τον Ρώσο αντιφρονούντα Βλαντίμιρ Οσέτσκιν, επικεφαλής της οργάνωσης για την καταπολέμηση της διαφθοράς Gulagu.ne, ο οποίος διατείνεται πως έχει ένα τεράστιο δίκτυο πληροφοριοδοτών μέσα στο σωφρονιστικό σύστημα της Ρωσίας.
O Οσέτσκιν μοιράστηκε με το Newsweek μια λίστα με τους στρατολογημένους κρατούμενους, καθώς και εικόνες και πλάνα ασφαλείας μέσα από μια φυλακή. Τα εν λόγω στοιχεία, όπως αναφέρει το αμερικανικό μέσο, επιβεβαιώθηκαν και από τον επικεφαλής μιας άλλης οργάνωσης που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των κρατουμένων στη Ρωσία.
Η τακτική της στρατολόγησης κρατουμένων, από τη μία, καταδεικνύει την κλίμακα των επιθετικών μεθόδων στρατολόγησης, που ακολουθεί η ρωσική ηγεσία, και, από την άλλη, τις ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού και την απροθυμία των Ρώσων πολιτών να ενταχθούν στο στράτευμα, ένα φαινόμενο με το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπο το Κρεμλίνο. Σημειώνεται πως ανάλογο πρόβλημα φαίνεται πως αντιμετωπίζει και η Ουκρανία, γεγονός που αντανακλά και την κόπωση των δύο πλευρών από τη συνεχιζόμενη σύγκρουση.
Η στρατηγική του Πούτιν για στρατολόγηση κατάδικων εξυπηρετεί το σχέδιό του, για να μένουν – κατά το δυνατόν – ανεπηρέαστοι από τη σύγκρουση οι νέοι και η αστική τάξη. Ταυτόχρονα όμως ενέχει ένα σημαντικό ρίσκο, καθώς με αυτή τη διαδικασία βγαίνουν εκτός φυλακής δολοφόνοι και άλλοι βαρυποινίτες, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις.
Υπενθυμίζεται πως κατάδικοι στελέχωναν και την περιβόητη μισθοφορική οργάνωση Wagner. Τα κίνητρα για τη συμμετοχή των βαρυποινιτών στον πόλεμο ήταν συχνά μια αμνηστία από το Κρεμλίνο για τα εγκλήματά τους και ασφαλώς τα χρήματα. Οι «φονικοί αναλώσιμοι» της Wagner στέλνονταν στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων, χωρίς κάποια ιδιαίτερη κάλυψη, και για αυτό οι Ουκρανοί τους αποκαλούσαν «τροφή για τα κανόνια».
Ωστόσο, όπως αναφέρει το Newsweek, ο Βλαντίμιρ Πούτιν συνέχισε αυτή την τακτική και μετά την επί της ουσίας διάλυση της Wagner, ύστερα από τον μυστηριώδη θάνατο του επικεφαλής της Γεβγκένι Πριγκόζιν σε αεροπορικό δυστύχημα.
Η Όλγκα Ρομάνοβα, επικεφαλής της οργάνωσης Russia Behind Bars, που υπερασπίζεται τα δικαιώματα των κρατουμένων, δήλωσε στο αμερικανικό μέσο πως οι στρατολογήσεις του Πριγκόζιν σταμάτησαν την 1η Φεβρουαρίου, ωστόσο εκπρόσωποι του υπουργείου Άμυνας συνέχισαν να συγκεντρώνουν μαχητές για μήνες ύστερα από αυτήν την ημερομηνία, επιλέγοντας βαρυποινίτες από τουλάχιστον δύο «αποικίες ποινικών», μια μετεξέλιξη των σοβιετικών γκουλάγκ, στις περιοχές Βόλγκογκραντ και Κεμέροβο.
Η ίδια υποστήριξε πως από τους περίπου 120.000 κατάδικους, που βρέθηκαν στα πεδία των μαχών στην ανατολική Ουκρανία, μόλις οι 50.000 στρατολογήθηκαν από τον Πριγκόζιν. Οι υπόλοιποι στρατολογήθηκαν από το υπουργείο Άμυνας. Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων παραμένει άγνωστος, όμως, όπως ισχυρίζεται η Ρομάνοβα, περίπου 50.000 είναι πλέον ελεύθεροι. Οι κατάδικοι που οδηγούνται στα πεδία των μαχών είναι κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας ή προέρχονται από εθνοτικές μειονότητες.
«Storm-Z»: Η μονάδα των αναλώσιμων κατάδικων και το πλεονέκτημα του Πούτιν
Πολλοί από τους βαρυποινίτες κατάδικους εντάσσονται στην περιβόητη μονάδα «Storm-Z», την οποία η ηγεσία του ρωσικού στρατού χρησιμοποιεί για επιθέσεις στη γραμμή του πολέμου στην Ουκρανία. Εάν οι κατάδικοι καταφέρουν να επιβιώσουν και ολοκληρώσουν τη θητεία τους, τότε μπορούν να επιστρέψουν στη Ρωσία ελεύθεροι.
Μεταξύ αυτών υπάρχουν και πολλοί δράστες αποτρόπαιων εγκλημάτων, κάτι που έχει προκαλέσει και κάποιες αντιδράσεις στη ρωσική κοινωνία. Μάλιστα, ορισμένοι αντιφρονούντες ισχυρίζονται πως με την επιστροφή τους διέπραξαν και πάλι εγκλήματα. «Εξιλεώθηκαν για τα εγκλήματά τους στο πεδίο της μάχης, σε ταξιαρχίες επίθεσης, κάτω από σφαίρες, κάτω από οβίδες», απάντησε στις 10 Νοεμβρίου ο εκπρόσωπος του Ρώσου Προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ.
Σχολιάζοντας τις πρακτικές του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο Βίκτορ Κοβαλένκο, πρώην ουκρανός στρατιώτης και δημοσιογράφος, ανέφερε στο Newsweek ότι αποδεικνύουν πως ο ρώσος πρόεδρος «αντιλαμβάνεται τους ανθρώπους του ως αναλώσιμους στις αυτοκρατορικές του επιδιώξεις».
«Ακόμη και μέτριες εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι ρωσικές απώλειες στον πόλεμο αυξάνονται δραματικά», υποστήριξε και πρόσθεσε: «Οι εγκληματίες από τις φυλακές είναι ακόμα πιο αναλώσιμοι στα μάτια του. Στέλνοντας τους να πεθάνουν αντί να κινητοποιήσει τον νεαρό αστικό πληθυσμό, ο Πούτιν αγοράζει λίγο χρόνο, ελπίζοντας ότι η νίκη επί της Ουκρανίας θα πέσει σύντομα στα χέρια του».
Ο Νιλ Μέλβιν, διευθυντής Διεθνών Μελετών Ασφάλειας στο βρετανικό think tank Royal United Services Institute (RUSI), υπογραμμίζει στο Newsweek ότι ο ρωσικός στρατός μάχεται χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τις απώλειες. Η Ρωσία, κατά τις εκτιμήσεις, φαίνεται πως μπορεί να συνεχίσει με αμείωτη ένταση τον πόλεμο φθοράς στην Ουκρανία και το 2024. Σε συνδυασμό με την κάμψη της υποστήριξης της Ουκρανίας από τη Δύση, το γεγονός αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, του δίνει σημαντικό πλεονέκτημα και ενισχύει το ενδεχόμενο να καταφέρει τελικά να κερδίσει τον πόλεμο ή τουλάχιστον να μη τον χάσει.
«Ρίχνει στρατεύματα στη μάχη και στη συνέχεια φέρνει νέες μονάδες, για να αντικαταστήσουν εκείνες που έχουν καταστραφεί, στηριζόμενος στον μεγάλο πληθυσμό της χώρας και χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η ζωή», επισημαίνει ο Νιλ Μέλβιν και προσθέτει: «Για αυτού του είδους τον πόλεμο, οι κρατούμενοι θεωρούνται από τη ρωσική ηγεσία ως ένας κρίσιμος πόρος, που μπορεί να αξιοποιηθεί με μικρό κίνδυνο πολιτικών συνεπειών».
