Ακόμη και πριν οι δυνάμεις του Βλαντίμιρ Πούτιν εισβάλουν στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022 και εξαπολύσουν ένα πόλεμο μεγάλης κλίμακας στη χώρα, πράκτορες της σκιώδους ομάδας «Wagner Group» είχαν διεισδύσει στις άμυνες της Ουκρανίας θέτοντας τις βάσεις για τη ρωσική επίθεση. Μάλιστα περισσότεροι από 400 Ρώσοι μισθοφόροι εκτιμάται ότι επιχειρούν στο Κίεβο έχοντας εντολές από το Κρεμλίνο να δολοφονήσουν τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και την κυβέρνησή του και ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη.
Ο Όμιλος Wagner έχει ως πρότυπο ιδιωτικούς στρατούς όπως οι αμερικανικοί στρατιωτικοί εργολάβοι Blackwater ή η Executive Outcomes με έδρα τη Νότια Αφρική. Αλλά ενώ αυτές οι εταιρείες είναι πρόθυμες να πουλήσουν τις υπηρεσίες τους στον πλειοδότη, η Wagner Group εργάζεται για έναν μόνο πελάτη – τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Με εντολή του Πούτιν η παραστρατιωτική οργάνωση έχει διαπράξει τρομακτικές φρικαλεότητες σε όλο τον κόσμο. Σε μία μόνο σύγκρουση, τον εμφύλιο πόλεμο στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, οι υποστηριζόμενοι από τη Ρωσία «εκπαιδευτές» εμπλέκονται σε 103 φερόμενα εγκλήματα πολέμου, συμπεριλαμβανομένων βασανιστηρίων, δολοφονιών και βιασμών.
Τον Φεβρουάριο του 2021, μια 20χρονη γυναίκα από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία ισχυρίστηκε ότι αρκετοί Ρώσοι μισθοφόροι την απήγαγαν και τη βίασαν. «Με βασάνισαν σαν ζώο», είπε.Σε ένα άλλο περιστατικό άνδρες που πιστεύεται ότι ανήκαν στην ομάδα Wagner πυροβόλησαν αδιακρίτως εναντίον πλήθους αμάχων που βρήκαν καταφύγιο σε τζαμί: «Δεν προσπαθούσαν να καταλάβουν ποιος ήταν αντάρτης και ποιος πολίτης», δήλωσε ένας αυτόπτης μάρτυρας. «Ήθελαν να σκοτώσουν ανθρώπους».
Από ποιους αποτελείται η ομάδα Wagner
Ενώ ορισμένοι πράκτορες της Ομάδας Βάγκνερ είναι πρώην στρατιωτικοί, πολλοί άλλοι είναι πρώην κατάδικοι με ελάχιστη ή καθόλου στρατιωτική εκπαίδευση ή εμπειρία. Και νεοναζί. Τους ελκύουν τα χρήματα και η καταστροφή. Οι Times αναφέρουν ότι η αμοιβή των μισθοφόρων του Wagner Group για τη μάχη στη Συρία ήταν περίπου εξαπλάσια του μέσου μισθού στη Ρωσία (που είναι κοντά στα 600 ευρώ το μήνα).
Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις φέρονται να παρέχουν στην ομάδα πυρομαχικά και μεταφορικά αεροσκάφη, ενώ ο επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας της Ουκρανίας την έχει χαρακτηρίσει ως «ιδιωτικό στρατό του Πούτιν».
Η εταιρεία έχει τουλάχιστον 6.000 υπαλλήλους και λέγεται ότι είναι εγγεγραμμένη στην Αργεντινή, με γραφεία στην Αγία Πετρούπολη και στο Χονγκ Κονγκ.
Η ομάδα διοικείται από δύο από τους στενότερους συμμάχους του Πούτιν. Ο ολιγάρχης Γεβγκένι Πριγκόζιν ειδικεύεται στην κατασκοπεία και την εξαπάτηση. Του επιβλήθηκαν κυρώσεις από τις ΗΠΑ για φερόμενη συμμετοχή σε μια προσπάθεια να επηρεάσει το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2016 και άλλων πολιτικών αναμετρήσεων, και πιστεύεται ότι έχει συμμαχήσει με τη Μαρία Μπούτινα, μια Ρωσίδα κατάσκοπο που διείσδυσε σε διάφορες συντηρητικές πολιτικές ομάδες, όπως η Εθνική Ένωση Τυφεκιοφόρων.
Ο λιγότερο διακριτικός συνεργάτης του είναι ο Ντμίτρι Ούτκιν, ο οποίος δεν κρύβει τη λατρεία του για τον Αδόλφο Χίτλερ, εμφανιζόμενος συχνά με ναζιστικές στολές ή συμμετέχοντας σε αναπαραστάσεις γεγονότων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τον Δεκέμβριο του 2021, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατηγόρησε τον Ούτκιν ότι είναι «υπεύθυνος για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράττει η ομάδα, οι οποίες περιλαμβάνουν βασανιστήρια και εξωδικαστικές, συνοπτικές ή αυθαίρετες εκτελέσεις και δολοφονίες».
Όμως, παρά τα σημαντικά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η Ομάδα Βάγκνερ έχει συμμετάσχει σε πολλές συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο -συμπεριλαμβανομένων της Συρίας, του Σουδάν, της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας και αλλού- δεν υπάρχει καταγεγραμμένο κεντρικό γραφείο για την οργάνωση και δεν υπάρχει επίσημα.
Ο ρόλος που έπαιξαν στην προσάρτηση της Κριμαίας και το face to face με τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ
Αλλά παρά το γεγονός αυτό, η ομάδα υπήρξε ένα πολύτιμο πλεονέκτημα για τον Πούτιν. «Η ρωσική κυβέρνηση βρήκε ότι η Wagner και άλλες ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες είναι χρήσιμες ως ένας τρόπος να επεκτείνει την επιρροή της στο εξωτερικό χωρίς την ορατότητα και την παρεμβατικότητα των κρατικών στρατιωτικών δυνάμεων», αναφέρει έκθεση του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
Οι μισθοφόροι του Wagner Group συνεργάστηκαν με φιλορώσους αυτονομιστές και πρόσωπα του οργανωμένου εγκλήματος για να οργανώσουν τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 – το πρώτο βήμα στο σχέδιο του Πούτιν να απορροφήσει την Ουκρανία στη νέα ρωσική αυτοκρατορία του.
Και ο ιδιωτικός στρατός έχει ήδη έρθει αντιμέτωπος με τις ειδικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Το 2018, ένα απόσπασμα περίπου 30 επίλεκτων αμερικανικών στρατιωτών φρουρούσε ένα συριακό εργοστάσιο φυσικού αερίου. Μια τεράστια δύναμη Ρώσων μισθοφόρων, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, που πιστεύεται ότι ανήκαν στην ομάδα Wagner, επιτέθηκε στο εργοστάσιο.
Η Ρωσία αρνήθηκε την ευθύνη για αυτό που αποκάλεσε στρατεύματα φιλικά στον Άσαντ. «Η ρωσική ανώτατη διοίκηση στη Συρία μας διαβεβαίωσε ότι δεν ήταν δικοί τους άνθρωποι», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας Τζιμ Μάτις. Μόλις διαπίστωσε ότι η μεγάλη ομάδα των ρωσόφωνων επιτιθέμενων, που υποστηρίζονταν από τρία ρωσικής κατασκευής άρματα μάχης Τ-72, ο υπουργός Μάρις είπε στον στρατηγό Τζόζεφ Φ. Ντάνφορντ Τζούνιορ, τον πρόεδρο του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ότι οι επιτιθέμενοι πρέπει να «εξοντωθούν».
Ενώ οι Αμερικανοί ήταν μαζικά λιγότεροι -εκτιμήσεις ανεβάζουν τη ρωσική δύναμη σε περίπου 500- είχαν σημαντική αεροπορική υποστήριξη. Κάλεσαν μαχητικά αεροσκάφη F-15 και F-22, μη επανδρωμένα αεροσκάφη Reaper, ακόμη και ογκώδη βομβαρδιστικά B52 για να τους βοηθήσουν να αναχαιτίσουν τη ρωσική επίθεση. Έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή των New York Times εκτιμούν ότι σκοτώθηκαν έως και 300 άνδρες της «φιλοκυβερνητικής δύναμης».
Αλλά ο Σιν ΜακΦέιτ, καθηγητής στρατηγικής στο Georgetown, δήλωσε στους Times: «Χρειάστηκαν τα πιο επίλεκτα στρατεύματα της Αμερικής και προηγμένα αεροσκάφη για να νικήσουν 500 μισθοφόρους. Τι συμβαίνει όταν πρέπει να αντιμετωπίσουν χίλιους; Πέντε χιλιάδες;».
Γιατί ο Όμιλος Wagner βρίσκεται στην Ουκρανία;
Ο Όμιλος Wagner λέγεται ότι χρησιμοποιείται από τη ρωσική κυβέρνηση σε συγκρούσεις όπου απαιτείται εύλογη άρνηση. Η χρήση αυτών των μισθοφόρων -που περιγράφονται ως «στρατιώτες-φαντάσματα»- επιτρέπει επίσης στη Ρωσία μεγαλύτερη μυστικότητα σχετικά με τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της στο εξωτερικό και τον αριθμό των απωλειών.
Ορισμένοι πιστεύουν ότι η οργάνωση δεν υφίσταται στην πραγματικότητα ως ιδιωτική εταιρεία, αλλά είναι στην πραγματικότητα ένας κρυφός κλάδος του ρωσικού υπουργείου Άμυνας που δίνει αναφορά στη ρωσική κυβέρνηση.
Οι ιδιωτικές εταιρείες ασφαλείας και οι ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες είναι ουσιαστικά «ελεύθεροι επαγγελματίες στρατιώτες» που μπορούν να προσληφθούν φθηνά και είναι πιο αποτελεσματικοί από μια κανονική στρατιωτική δύναμη, επειδή ένας μικρός αριθμός τους μπορεί να αναπτυχθεί για μια στοχευμένη επιχείρηση, σύμφωνα με την CSIS.
Για χρόνια η Ουκρανία κατηγορεί τους μισθοφόρους της Wagner για τις μάχες στο Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ, τα αμφισβητούμενα τμήματα της ανατολικής Ουκρανίας. Πριν από λίγες ημέρες ο ουκρανικός στρατός επιβεβαίωσε ότι υπήρξαν συγκρούσεις κοντά στο Κίεβο με μέλη της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Liga, πρώην γνωστής ως Wagner.
Περισσότεροι από 400 μισθοφόροι που ανήκαν στην ομάδα είχαν σταλεί στο Κίεβο για να δολοφονήσουν τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον πρόεδρο της Ουκρανίας, σύμφωνα με δημοσίευμα των Times. Για 36 ώρες οι Ουκρανοί σάρωναν τα πάντα για να εντοπιστούν οι «Ρώσοι σαμποτέρ».
