Η αρμοδιότητα διαχείρισης αιτημάτων πολιτών για ενημέρωση που αφορά τυχόν παρακολούθηση τους για λόγους εθνικής ασφάλειας ανήκει, πλέον, σε Τριμελές Όργανο και όχι στην Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) σύμφωνα με γνωμοδότηση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου.
Η πολυσέλιδη γνωμοδότηση του ανώτατου εισαγγελικού λειτουργού ήρθε μετά από ερώτημα που έθεσε ο ΟΤΕ σχετικά με τη νομιμότητα διεξαγωγής ελέγχου σε αρχεία, τράπεζες δεδομένων, έγγραφα, βιβλία και στοιχεία των συγκεκριμένων εταιριών από την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.). Είχε προηγηθεί σχετικό αίτημα της ΑΔΑΕ, για να διαπιστωθεί ενδεχόμενη παρακολούθηση του ανεξάρτητου ευρωβουλευτή Γιώργου Κύρτσου και του δημοσιογράφου Τάσου Τέλογλου, με το νομικό τμήμα της εταιρείας να ζητεί διευκρινήσεις από τον Άρειο Πάγο σχετικά με το νομικό πλαίσιο το οποίο έχει αλλάξει πρόσφατα.
Σύμφωνα με την γνωμοδότηση του Ισίδωρου Ντογιάκου η ΑΔΑΕ δεν έχει, πλέον, αρμοδιότητα να διαχειρίζεται αιτήματα πολιτών για ενημέρωση για παρακολούθηση τους για λόγους εθνικής ασφάλειας, καθώς, όπως σημειώνεται, η αρμοδιότητα ανήκει σε Τριμελές Όργανο, που συγκροτείται από δύο εισαγγελικούς λειτουργούς και τον πρόεδρο της ΑΔΑΕ.
Στην ίδια γνωμοδότηση αναφέρεται πως μόνο ο θιγόμενος πολίτης μπορεί να ζητήσει ενημέρωση, ενώ ξεκαθαρίζεται ότι ο πρόσφατος νόμος για τις παρακολουθήσεις έχει αναδρομική ισχύ.
Η γνωμοδότηση
Σύμφωνα με τον κ. Ντογιάκο η ΑΔΑΕ δεν έχει αρμοδιότητα από την ισχύουσα νομοθεσία να διαχειρίζεται αιτήματα πολιτών που ζητούν να πληροφορηθούν αν υπήρξε παρακολούθηση των τηλεφώνων τους για λόγους εθνικής ασφάλειας, ούτε μπορεί να απευθύνεται για το σκοπό αυτό σε τηλεφωνικούς παρόχους. «Η ενημέρωση του πολίτη για τη λήψη του συγκεκριμένου μέτρου άρσεως του απορρήτου σε βάρος του για λόγους εθνικής ασφάλειας έχει ανατεθεί πλέον αποκλειστικά στο Τριμελές Όργανο του άρθρου 4 παρά & του νόμου 5002 του 2022, στο οποίο προεδρεύει Εισαγγελικός λειτουργός. Ουδείς άλλος φορέας νομιμοποιείται προς τούτο ούτε και προβλέπεται από το Νόμο, άλλος τρόπος η διαδικασία ενημέρωσης. Η ΑΔΑΕ δεν έχει πλέον αρμοδιότητα για έλεγχο στους παρόχους ώστε να απαντήσει σε θιγόμενο ιδιώτη. Κυριαρχικός είναι ο ρόλος του Τριμελούς Οργάνου, στο οποίο προεδρεύει Εισαγγελικός Λειτουργός και ο Πρόεδρος της ΑΔΑΕ είναι μέλος» αναφέρεται χαρακτηριστικά στη γνωμοδότηση.
Ο κ. Ντογιάκος σημειώνει ότι η ΑΔΑΕ επιπρόσθετα δεν χρειάζεται να απευθύνεται σε τηλεφωνικούς παρόχους καθώς έχει στη διάθεση της όλες τις διατάξεις για άρση απορρήτου είτε πρόκειται για παρακολουθήσεις της ΕΥΠ για λόγους εθνικής ασφάλειας είτε για παρακολουθήσεις που διατάσσονται για τη διακρίβωση σοβαρών εγκλημάτων.
«Ολόκληρο το κείμενο των Διατάξεων και των Βουλευμάτων που επιβάλλουν την άρση του απορρήτου ή απορρίπτουν σχετικό αίτημα, παραδιδόταν αμελλητί στην ΑΔΑΕ και υπό το πρίσμα των διατάξεων του προϊσχύσαντος νόμου 2225 του 1994. Το κείμενο των εν λόγω Διατάξεων και Βουλευμάτων προβλέπεται και με τη θέση σε ισχύ του νόμου 5002 του 2022 να παραδίδεται και πάλι αμελλητί στην ΑΔΑΕ, σε μη επεξεργάσιμη μορφή με ηλεκτρονικό κρυπτογραφημένο μήνυμα το οποίο καλύπτει τις προϋποθέσεις ασφάλειας του απορρήτου του περιεχομένου του. Οι Διατάξεις και τα Βουλεύματα που αποστέλλονται στην ΑΔΑΕ αποθηκεύονται και τηρούνται σε ειδικά ηλεκτρονικά αρχεία που βρίσκονται σε σύστημα βάσης δεδομένων, όπως προβλέπει ο νόμος» τονίζει ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός.
Διευκρινίζει πως μόνο ο θιγόμενος πολίτης μπορεί να ζητήσει να ενημερωθεί αν το τηλέφωνο του έχει παρακολουθηθεί και να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία που προβλέπεται με σχετική απόφαση του Τριμελούς Οργάνου μετά την παρέλευση τριετίας, αν η παρακολούθηση έγινε για λόγους εθνικής ασφάλειας και υπό την προϋπόθεση, πως από την ενημέρωση δεν διακυβεύεται ο σκοπός για τον οποίον έγινε. Κατά συνέπεια, δεν έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν στοιχεία αλλά πρόσωπα πλην του θιγόμενου, όπως για παράδειγμα αρχηγός πολιτικού κόμματος.
Στη γνωμοδότηση γίνεται αναφορά και σε σειρά διατάξεων που επισύρουν ποινές που φτάνουν μέχρι και τα δέκα χρόνια κάθειρξης για όσους παραβιάζουν τη διαδικασία που προβλέπει ο νόμος. «Λόγω του ιδιαίτερα ευαίσθητου χαρακτήρα του θέματος της άρσεως του απορρήτου των επικοινωνιών, οι προβλεπόμενες από το ήδη ισχύον νομοθετικό καθεστώς ποινικές κυρώσεις σε περίπτωση παραβίασης των σχετικών διατάξεων τόσο εκ μέρους κάποιου μέλους της ΑΔΑΕ όσο και εκ μέρους άλλων προσώπων, τα οποία αναφέρονται σαφώς στο Νόμο, είναι ιδιαίτερα σοβαρές, με προβλεπόμενη ποινή, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ακόμα και πρόσκαιρης κάθειρξης» υπογραμμίζεται στην γνωμοδότηση.
