Αν η καρδιά σας χτυπάει δυνατά, δυσκολεύεστε να αναπνεύσετε και δεν μπορείτε να σκεφτείτε καθαρά, τότε ίσως να βιώνετε μια κρίση πανικού. Είναι ένα επεισόδιο ξαφνικού άγχους με υπερβολική σωματική αντίδραση σε μια απειλή ή κίνδυνο – είτε αυτή είναι πραγματική είτε όχι.
Αυτό το ξαφνικό κύμα έντονου φόβου ή άγχους προκαλεί συγκεκριμένα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα, τα οποία κορυφώνονται συνήθως μέσα σε λίγα λεπτά. Τα συμπτώματα της κρίσης πανικού μπορούν να προκληθούν άμεσα ως αντίδραση σε κάτι συγκλονιστικό ή τρομακτικό, αλλά μπορούν επίσης να συμβούν χωρίς προφανή λόγο. Για πολλούς ανθρώπους, οι κρίσεις μπορεί να συμβούν μόνο μία φορά στη ζωή τους, ενώ για κάποιους μπορεί να πρόκειται για μια επαναλαμβανόμενη κατάσταση, γνωστή ως διαταραχή πανικού. Σε κάθε περίπτωση, οι κρίσεις πανικού είναι διαχειρίσιμες και το πρώτο βήμα γι’ αυτό είναι η κατανόησή τους.
Πώς προκαλούνται οι κρίσεις πανικού
Όλα ξεκινούν από τις αμυγδαλές του εγκεφάλου, μια ομάδα νευρώνων σε σχήμα αμυγδάλου σε κάθε ημισφαίριο. Πρόκειται για την έδρα των συναισθημάτων και ειδικά του φόβου. Οι αμυγδαλές παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη λήψη αποφάσεων και τις συναισθηματικές αντιδράσεις.
Όταν ένας άνθρωπος αντιμετωπίζει ένα απειλητικό ερέθισμα, η πληροφορία αποστέλλεται στις αμυγδαλές που με τη σειρά τους κινητοποιούν τα υπόλοιπα όργανα του σώματος για να προκαλέσουν μια αντίδραση είτε πάλης είτε φυγής είτε «παγώματος».
Πρόκειται για τη φυσική βιολογική αντίδραση στο στρες που επιτρέπει την άμεση ανταπόκριση σε μια κατάσταση που θεωρείται απειλητική. Η ταχυκαρδία και η επιτάχυνση της αναπνοής είναι μεταξύ άλλων φυσιολογικών συμπτωμάτων, καθώς οι μύες χρειάζονται περισσότερο αίμα για να ανταποκριθούν εάν τρέξετε και ο εγκέφαλος περισσότερο οξυγόνο για να βρίσκεται σε εγρήγορση.
Τώρα το σώμα είναι έτοιμο να αντιδράσει στην απειλή. Αυτό φυσικά είναι μια βασική, πρωτόγονη προετοιμασία του οργανισμού, ώστε για παράδειγμα, ο άνθρωπος να ξεφύγει από την επίθεση ενός άγριου ζώου. Στη σύγχρονη ζωή, διάφορες αγχωτικές καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν τις ίδιες αντιδράσεις με τον άμεσο σωματικό κίνδυνο, όπως η παρουσίαση μιας εργασίας ή μια δημόσια ομιλία.
Κατά την κρίση πανικού, η αντίληψη του κινδύνου και μόνο είναι αρκετή για να ανταποκριθεί το σώμα και μάλιστα σε πολύ πιο έντονο επίπεδο από ό,τι χρειάζεται πραγματικά, καθώς ο οργανισμός αισθάνεται έναν υπαρξιακό κίνδυνο. Καθώς το σώμα έχει θέσει σε λειτουργία τον μηχανισμό, η αναπνοή επιταχύνεται και η καρδιά αντλεί περισσότερο αίμα. Όμως εσείς δεν τρέχετε για να ξεφύγετε από κάποιο ζώο και δεν χρειάζεστε τίποτα από αυτά. Έτσι, προκαλούνται τα σωματικά συμπτώματα της ζαλάδας, του υπεραερισμού, η όραση σήραγγας, ο πόνος στο στήθος και το μούδιασμα στα άκρα του σώματος.
Ποια είναι τα συμπτώματα της κρίσης πανικού
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, μπορεί να αντιμετωπίσετε σωματικά, συναισθηματικά και γνωστικά συμπτώματα ταυτόχρονα:
- Ταχυκαρδία
- Εφίδρωση
- Τρέμουλο
- Δύσπνοια
- Αίσθηση πνιγμού ή ασφυξίας
- Πόνος στο στήθος
- Ναυτία ή κοιλιακή δυσφορία
- Ζάλη
- Απώλεια της αίσθησης πραγματικότητας ή της αίσθησης του εαυτού
- Φόβος απώλειας ελέγχου ή θανάτου
- Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
- Ρίγη ή εξάψεις
Μια κρίση πανικού μπορεί επίσης να συνοδεύεται από κλάμα, πονοκεφάλους ή έμετο. Για να διαγνωστείτε όμως με κρίση πανικού, θα πρέπει να έχετε τουλάχιστον τέσσερα από τα παραπάνω συμπτώματα.
Πώς είναι να βιώνεις μια κρίση πανικού
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, η αίσθηση είναι τόσο έντονη και ενοχλητική που μερικοί άνθρωποι την μπερδεύουν με καρδιακή προσβολή. Τα συμπτώματα είναι συντριπτικά και αισθάνεστε ότι κάτι καταστροφικό θα συμβεί ή ότι πρέπει να ξεφύγετε από την κατάσταση στην οποία βρίσκεστε επειδή νιώθετε άμεσο κίνδυνο. Μάλιστα τα συμπτώματα μπορεί να συμβούν ανά πάσα στιγμή, ακόμη κι όταν δεν βρίσκεστε σε πίεση, όταν για παράδειγμα ξεκουράζεστε. Είναι αυτός ο αιφνιδιασμός που καθιστά τις κρίσεις τόσο αφόρητες.
Τύποι κρίσεων πανικού
Απροσδόκητες κρίσεις πανικού: Μια απροσδόκητη κρίση πανικού συμβαίνει ξαφνικά χωρίς προφανή λόγο. Μπορούν να συμβούν ανά πάσα στιγμή και σε οποιοδήποτε μέρος, χωρίς το άτομο να μπορεί να συνδέσει αυτό που νιώθει με κάτι συγκεκριμένο, με ένα γεγονός, μια σκέψη ή ένα ερέθισμα. Το ξαφνικό είναι αυτό που κάνει και τα συμπτώματα πιο τρομακτικά, καθώς το άτομο νιώθει πως αντιμετωπίζει κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας εκείνη τη στιγμή.
Αναμενόμενες κρίσεις πανικού: Οι αναμενόμενες κρίσεις πανικού πυροδοτούνται από μια συγκεκριμένη κατάσταση. Για παράδειγμα όταν κάποιος εγκλωβιστεί στο ασανσέρ, όταν νιώθει πως απειλείται, όταν ετοιμάζεται για μια ιατρική εξέταση ή μια χειρουργική επέμβαση, όταν καλείται να εκτεθεί σε ένα κοινό κ.ά. Με απλά λόγια, σε αυτές τις περιπτώσεις το άτομο γνωρίζει γιατί πανικοβάλλεται αλλά δεν μπορεί να το ελέγξει. Η κρίση πανικού θα μπορούσε να συμβεί είτε κατά την έκθεση σε μια συγκεκριμένη κατάσταση είτε ετεροχρονισμένα, πριν ή μετά από μια κατάσταση.
Πόσο επικίνδυνες είναι οι κρίσεις πανικού
Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού είναι συντριπτικά και το άτομο μπορεί να νιώθει πως πεθαίνει. Αλλά δεν είναι αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα. Τα συμπτώματα δεν είναι ούτε επικίνδυνα, ούτε -πολύ περισσότερο- θανατηφόρα. Η εξαίρεση είναι εάν κάποιος λιποθυμήσει και χτυπήσει το κεφάλι του ή εάν ο πανικός τον οδηγήσει σε μια ακραία αντίδραση που θα μπορούσε να τον εκθέσει σε πραγματικό κίνδυνο για τη ζωή του. Πρόκειται όμως για σπάνιες περιπτώσεις.
Ωστόσο, οι συχνές κρίσεις πανικού θα μπορούσαν έμμεσα να επηρεάσουν την υγεία μακροπρόθεσμα, ειδικά εάν το άτομο έχει κάποια υποκείμενη καρδιαγγειακή νόσο.
Πόσο διαρκούν οι κρίσεις πανικού
Οι τυπικές κρίσεις πανικού διαρκούν έως και 30 λεπτά, με τα συμπτώματα να φτάνουν στη μέγιστη ένταση μέσα στα πρώτα 10 λεπτά πριν αρχίσουν να υποχωρούν σταδιακά. Αλλά ανάλογα με το πόσο έντονα είναι τα συμπτώματά σας, οι κρίσεις πανικού μπορεί να φαίνεται ότι διαρκούν πολύ περισσότερο. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί επίσης το άτομο να αισθάνεται περιορισμένα συμπτώματα για αρκετές ώρες έως και μια ή δύο ημέρες.
Κατά περίπτωση, οι κρίσεις πανικού μπορεί να εμφανίζουν έναν «κυματισμό» για ημέρες. Να έρχονται και να φεύγουν ανά χρονικά διαστήματα. Ορισμένοι άνθρωποι μπορεί για παράδειγμα να βιώνουν κρίσεις πανικού κάθε ημέρα για εβδομάδες ή και μήνες. Άλλοι πάλι μπορεί να μην εμφανίσουν ξανά κρίση πανικού για μήνες ή και χρόνια.
Με πρακτικές αντιμετώπισης του άγχους, πρόβλεψης και διαχείρισης των συμπτωμάτων της κρίσης πανικού, το άτομο μπορεί να μειώσει τη συχνότητα των επεισοδίων.
Πότε να δείτε έναν γιατρό
Εάν έχετε επαναλαμβανόμενα σωματικά συμπτώματα ή εάν δυσκολεύεστε στην καθημερινότητά σας και τα συμπτώματά σας επηρεάζουν τις σχέσεις, την εργασία ή οποιαδήποτε άλλη καθημερινή δραστηριότητα, είναι χρήσιμο να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας. Αυτός θα μπορούσε να συστήσει τους καλύτερους τρόπους αυτοδιαχείρισης των συμπτωμάτων και να σας προτείνει διάφορες επιλογές για τη θεραπεία των κρίσεων πανικού.
