Η Πλάκα, η ιστορική καρδιά της Αθήνας, αναδεικνύεται όχι μόνο ως μία από τις πιο διάσημες τουριστικές γειτονιές της πόλης, αλλά και ως ένα σημείο σύγκρουσης ανάμεσα στην ιστορική της ταυτότητα και τις πιέσεις του υπερτουρισμού. Όπως επισημαίνει ο «Observer» και δημοσιεύει ο «Guardian», η γειτονιά, που κάποτε αποτελούσε το ησυχαστήριο των κατοίκων της, σήμερα βρίσκεται σε υπαρξιακή κρίση, με τους ίδιους τους πολίτες να βλέπουν το σπίτι τους να μετατρέπεται σε τουριστικό θέρετρο για τους επισκέπτες της πόλης. Ενώ η Ελλάδα ετοιμάζεται να υποδεχτεί ένα νέο κύμα τουριστών το 2025, εκτιμώντας ότι η Αθήνα θα φιλοξενήσει 10 εκατ. τουρίστες, η γειτονιά της Πλάκας κινδυνεύει να γίνει θύμα της ίδιας της τουριστικής επιτυχίας της.
Η τουριστική ανάπτυξη της Αθήνας, αν και φέρνει έσοδα στην οικονομία, έχει προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στις γειτονιές της πόλης, και η Πλάκα δεν αποτελεί εξαίρεση. Η γειτονιά, με τα στενά σοκάκια και τα παραδοσιακά σπίτια, έχει μετατραπεί σε πεδίο μάχης μεταξύ των κατοίκων που προσπαθούν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους και των επιχειρηματικών συμφερόντων που επιθυμούν να εκμεταλλευτούν την περιοχή για τουριστικούς σκοπούς. Νέα καταστήματα εστίασης ξεφυτρώνουν σε κάθε γωνιά, ενώ μεγάλα hedge funds και εταιρείες ακινήτων προχωρούν σε επενδύσεις σε βραχυχρόνιες μισθώσεις και νέες τουριστικές υποδομές, αυξάνοντας τη στρεβλή εικόνα της γειτονιάς.
Η κατάσταση στην Πλάκα έχει φτάσει στο σημείο να απειλεί την ίδια την ύπαρξή της ως κατοικημένη γειτονιά, με τους κατοίκους να νιώθουν την πίεση της τουριστικής επέλασης. «Όταν φεύγουν οι κάτοικοι, οι τόποι πεθαίνουν», δηλώνει ο Γιώργος Ζαφειρίου, αρχιτέκτονας και επικεφαλής του συλλόγου κατοίκων της Πλάκας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για δράση πριν να είναι αργά. Η Λυδία Καρρά, πρόεδρος της Εταιρείας για το Περιβάλλον και την Πολιτιστική Κληρονομιά, σημειώνει πως η Πλάκα πρέπει να προστατευτεί, καθώς η μοναδικότητά της είναι αδιαπραγμάτευτη. Παρά τις ειδικές πολεοδομικές ζώνες που έχουν θεσπιστεί για την περιοχή, η αύξηση του τουριστικού ενδιαφέροντος και η ακατάσχετη ανάπτυξη τουριστικών μονάδων έχουν μετατρέψει τη γειτονιά σε θύμα της ίδιας της τουριστικής ανάπτυξης.
«Η Πλάκα δεν χτίστηκε για να εξυπηρετήσει τουρίστες, αλλά για τους ανθρώπους που την κατοικούν»
Η κατάσταση επιδεινώνεται με την ανάπτυξη βραχυχρόνιων μισθώσεων μέσω πλατφορμών όπως η Airbnb, που σε συνδυασμό με την υπερβολική ανάπτυξη καταλυμάτων, δημιουργούν έναν τουριστικό θόρυβο, ο οποίος καθιστά τη ζωή των κατοίκων αφόρητη. «Η Πλάκα δεν χτίστηκε για να εξυπηρετήσει τουρίστες, αλλά για τους ανθρώπους που την κατοικούν», τονίζει η κ. Καρρά, επισημαίνοντας ότι η καθημερινότητα στην περιοχή έχει αλλάξει ριζικά. Η τουριστική έκρηξη έχει προκαλέσει την απομάκρυνση των ντόπιων, οι οποίοι αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις νέες συνθήκες, ενώ οι λίγοι κάτοικοι που παραμένουν αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες λόγω του συνωστισμού, του θορύβου και της απομάκρυνσης από τις υποδομές που ήταν φτιαγμένες για να εξυπηρετούν τους μόνιμους κατοίκους.
Εν μέσω αυτής της κρίσης, οι κάτοικοι της Πλάκας δίνουν μια σφοδρή μάχη για τη διατήρηση του χαρακτήρα και της αυθεντικότητας της γειτονιάς τους. Η νομική διαδικασία που εκκρεμεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας, αναφορικά με την νομιμότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην περιοχή, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία. Η απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου αναμένεται να καθορίσει αν οι κανόνες που επιβλήθηκαν για την προστασία της Πλάκας παραβιάζονται από τις επιχειρηματικές πρακτικές των τουριστικών μονάδων. Η ελπίδα των κατοίκων και των περιβαλλοντικών οργανώσεων εστιάζει σε αυτή τη δικαστική απόφαση, η οποία θα μπορούσε να βάλει ένα φρένο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις και να προσφέρει προστασία στον ιστορικό χαρακτήρα της γειτονιάς.
Η νομοθεσία που ψηφίστηκε πρόσφατα και η απόφαση για την απαγόρευση νέων εγγραφών βραχυχρόνιων μισθώσεων στο κέντρο της Αθήνας έχει δημιουργήσει ένα κύμα αισιοδοξίας, ωστόσο, η αποτελεσματικότητά της θα κριθεί στην πράξη. Η συζήτηση γύρω από την προστασία της Πλάκας βρίσκεται στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, με την κυβέρνηση να καλείται να διαχειριστεί την ισχυρή τουριστική ζήτηση, χωρίς να υπονομεύσει την αυθεντικότητα των περιοχών που συνιστούν την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της Αθήνας.
Ο Δήμος Αθηναίων έχει προχωρήσει στη σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας για την Πλάκα, η οποία, με τη βοήθεια της δημοτικής αστυνομίας, αναμένεται να παρέμβει για την εφαρμογή των διατάξεων προστασίας της περιοχής. «Πρέπει να δράσουμε άμεσα», δηλώνει ο Χάρης Δούκας, αντιδήμαρχος της Αθήνας, υπογραμμίζοντας ότι η Πλάκα δεν πρέπει να εξελιχθεί σε τουριστικό λούνα παρκ. Οι αρχές εκφράζουν τη διάθεση να αποτρέψουν την περαιτέρω εμπορευματοποίηση της γειτονιάς και να εξασφαλίσουν ότι η ζωή των κατοίκων θα συνεχίσει να είναι βιώσιμη μέσα σε αυτό το ιστορικό κέντρο της Αθήνας.
Η σύγκρουση ανάμεσα στην ανάγκη για τουριστική ανάπτυξη και τη διατήρηση του πολιτιστικού χαρακτήρα της Πλάκας βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο, και οι επόμενοι μήνες αναμένονται καθοριστικοί για την κατεύθυνση που θα πάρει αυτή η γειτονιά. Οι κάτοικοι, οι φορείς και η κυβέρνηση καλούνται να συνεργαστούν για να βρουν την ισορροπία που θα επιτρέψει στην Πλάκα να παραμείνει ζωντανή και αυθεντική, χωρίς να καταλήξει θύμα του ίδιου του τουριστικού φαινομένου που την έχει αναδείξει σε παγκόσμιο προορισμό.
