Η ραγδαία εξάπλωση των καταλυμάτων της Airbnb σε όλη τη χώρα έχει δημιουργήσει σημαντικές εξελίξεις στον ελληνικό τουρισμό, με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις να αποτελούν πλέον έναν από τους κύριους παράγοντες του τουριστικού τοπίου. Η παρουσία των καταλυμάτων αυτών είναι ιδιαίτερα έντονη στην Αττική, όπου οι κλίνες των Airbnb έχουν σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με τις κλίνες των ξενοδοχείων, φέρνοντας στο προσκήνιο μια σειρά από συζητήσεις σχετικά με τις επιπτώσεις που έχει αυτή η ανάπτυξη, τόσο για τις τοπικές κοινωνίες όσο και για τις υποδομές των πόλεων, οι οποίες πλέον καλούνται να αντεπεξέλθουν σε έναν αυξανόμενο αριθμό τουριστών.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), το 2023 καταγράφηκαν στη χώρα 703.912 κλίνες σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, με τον αριθμό των μονάδων Airbnb να φτάνει τις 158.634. Παράλληλα, τα ξενοδοχεία στη χώρα αριθμούσαν 887.748 κλίνες, με το σύνολο των ξενοδοχειακών μονάδων να ανέρχεται σε 10.059. Η αυξημένη παρουσία των καταλυμάτων Airbnb αποδεικνύει τη δυναμική που έχει ο τομέας της βραχυχρόνιας μίσθωσης και τις συνέπειες που προκαλεί στον τουριστικό κλάδο, δεδομένου ότι οι ξενοδοχειακές μονάδες είναι πλέον αντιμέτωπες με αυξημένο ανταγωνισμό από τις πλατφόρμες μίσθωσης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα για την περιοχή της Αττικής, όπου οι κλίνες Airbnb έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με τις ξενοδοχειακές. Συγκεκριμένα, ενώ οι κλίνες των ξενοδοχείων στην Αττική ανέρχονται σε 67.398, οι κλίνες των καταλυμάτων Airbnb φτάνουν τις 137.499. Ανάλογες τάσεις παρατηρούνται και σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς όπως η Πάρος και η Μύκονος, όπου η επικράτηση των καταλυμάτων Airbnb είναι εξίσου έντονη. Στην Πάρο, οι κλίνες Airbnb ανέρχονται σε 17.512, ενώ οι αντίστοιχες των ξενοδοχείων είναι μόλις 7.251. Στη Μύκονο, οι κλίνες Airbnb φτάνουν τις 22.078, ενώ τα ξενοδοχεία περιορίζονται σε 16.517.
Η σημαντική αύξηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει φέρει στο προσκήνιο και το ζήτημα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που προκαλούν. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων επισημαίνει ότι η διαμονή σε καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης συνήθως επιφέρει μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε σύγκριση με τη μακροχρόνια μίσθωση. Αυτό οφείλεται στη διαφορετική συμπεριφορά που επιδεικνύουν οι ένοικοι των βραχυχρόνιων καταλυμάτων σε σχέση με εκείνους που διαμένουν σε μακροχρόνια ενοικιαζόμενα σπίτια. Η βραχυχρόνια μίσθωση, σύμφωνα με τους εκπροσώπους του κλάδου, αυξάνει την επιβάρυνση στη διαχείριση απορριμμάτων, επιβαρύνει τα δίκτυα μεταφοράς και ενδέχεται να οδηγήσει σε σπατάλη ενέργειας λόγω της μη συνετής κατανάλωσης από τους επισκέπτες. Αν και το 2024 επιβλήθηκε τέλος διαμονής παρεπιδημούντων στα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, η πλήρης εικόνα της εισπραχθείσας φορολογίας δεν είναι ακόμα διαθέσιμη, καθώς η εφαρμογή του τέλους είναι σχετικά πρόσφατη.
Σύμφωνα με την έρευνα του ΙΤΕΠ, τα έσοδα από τη δραστηριότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων ξεπέρασαν τα 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ το 2023, ενώ τα έσοδα που καταγράφηκαν στην επίσημη φορολογική διοίκηση για το ίδιο έτος ανήλθαν μόλις στα 677 εκατομμύρια ευρώ, γεγονός που υπογραμμίζει τη διαφορά μεταξύ των πραγματικών εσόδων του κλάδου και των εισπράξεων από τη φορολογία. Η έλλειψη πλήρους φορολογικής αποτίμησης καθιστά τη διαχείριση αυτής της αγοράς ακόμη πιο περίπλοκη.
Η εικόνα στα ξενοδοχεία
Η εικόνα της τουριστικής σεζόν το 2023 δείχνει μία αύξηση στις πληρότητες των ξενοδοχείων, με τον Οκτώβριο να καταγράφει ποσοστό 64% έναντι 55% τον ίδιο μήνα του 2023. Οι υψηλότερες πληρότητες καταγράφηκαν τον Αύγουστο (88%), ενώ οι χαμηλότερες παρατηρήθηκαν τον Ιανουάριο (41%). Εντυπωσιακή είναι η αύξηση για τις πληρότητες στα άκρα της τουριστικής σεζόν, όπως για παράδειγμα τον Απρίλιο (50% φέτος, έναντι 44% πέρυσι) και τον Σεπτέμβριο (84% φέτος, έναντι 79% το 2023). Αυτό δείχνει μία τάση των τουριστών να επιλέγουν μήνες εκτός της υψηλής περιόδου, προκειμένου να πετύχουν καλύτερες τιμές και να αποφύγουν την υπερβολική συνωστισμό και τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού.
Όσον αφορά τις τιμές, η μέση τιμή δωματίου τον Οκτώβριο του 2023 αυξήθηκε κατά 12,8%, φτάνοντας τα 114 ευρώ, σε σχέση με τα 101 ευρώ το 2022. Η υψηλότερη μέση τιμή καταγράφηκε τον Αύγουστο, φτάνοντας τα 187 ευρώ, έναντι 153 ευρώ το προηγούμενο έτος. Τον Φεβρουάριο η μέση τιμή ήταν χαμηλότερη, στα 71 ευρώ, με αύξηση 9,2% σε σχέση με το 2022.
Αναφορικά με τις μελλοντικές εξελίξεις, η πρόεδρος του ΙΤΕΠ, Κωνσταντίνα Σβύνου, ανέφερε ότι το Ινστιτούτο προγραμματίζει νέες έρευνες σχετικά με την φορολογική επιβάρυνση του ξενοδοχειακού κλάδου στην Ελλάδα, καθώς και συγκρίσεις με ανταγωνιστικούς προορισμούς. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται έρευνα για την απασχόληση στον τομέα, ενώ αναμένονται τα αποτελέσματα της Ετήσιας Απολογιστικής Έρευνας για τις επιδόσεις των ελληνικών ξενοδοχείων το 2024.
Η αναζήτηση ισχυρότερης ανταγωνιστικότητας και η ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων θα είναι κεντρικές προτεραιότητες για την ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια, καθώς οι δυναμικές του Airbnb συνεχίζουν να διαμορφώνουν το μέλλον του ελληνικού τουρισμού.
