Ο εμφύλιος πόλεμος που μαίνεται μεταξύ της αιθιοπικής κυβέρνησης και των αποσχιστών της αιθιοπικής Τιγράι με ταυτόχρονη κίνηση ανταρτών στα βορειοδυτικά της χώρας στα σύνορα με το Σουδάν. Πρόσφατα, η αιθιοπική κυβέρνηση κήρυξε την πρωτεύουσα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ενώ οι δυτικές χώρες απομακρύνουν τους πολίτες τους από την Αιθιοπία, σημάδι του το μέλλει γενέσθαι λόγω του εμφυλίου. Η κυβέρνηση πιάστηκε εξαπίνης κι έχασε αρκετά εδάφη στα βόρεια και κεντρικά της χώρας. Ο εμφύλιος στην Αιθιοπία δεν είναι απλώς μια αποσχιστική κίνηση του βορρά. Συνδέεται με το Μεγάλο Φράγμα της Αιθιοπικής Αναγέννησης, στις πηγές του Γαλάζιου Νείλου, παραποτάμου του Νείλου. Ο πόλεμος στην επαρχία Τιγράι ξεκίνησε τέσσερις μήνες μετά την πρώτη πλήρωση του Φράγματος το καλοκαίρι του 2019.
Του Δρ. Ευάγγελου Βενέτη*
Το υδροηλεκτρικό φράγμα, δαπάνης 5 δισ. Δολαρίων, άρχισε να κατασκευάζεται το 2011 στα σύνορα με το Σουδάν κι αναμένεται να παράγει αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για την κάλυψη των εγχωρίων αναγκών καθώς και την εξαγωγή πλεονάσματος. Το υδροηλεκτρικό φράγμα θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση με πλεόνασμα για εξαγωγή.
Ωστόσο η Αίγυπτος και το Σουδάν αντέδρασαν, κι αντιδρούν σθεναρά, στην κατασκευή του Φράγματος λόγω της ζωτικής σημασίας του Νείλου γι’ αυτά τα κράτη. Για μία δεκαετία και πλέον διεξάγονται άκαρπες διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο και το Σουδάν για την λειτουργία του φράγματος και την ποσότητα ύδατος που θα δεσμευθεί σε αυτό. Οι συνομιλίες μεταξύ Αιθιοπίας, Σουδάν και Αιγύπτου οξύνθηκαν μετά την πρώτη πλήρωση του φράγματος τον Ιούλιο του 2020, καθώς δεν είχε προηγηθεί συνεννόηση ή συμφωνία. Το 2019 λόγω της οξυμένης κατάστασης οι ΗΠΑ μεσολάβησαν στη διαμάχη με τον τότε Πρόεδρο Τραμπ να σχολιάζει ότι «η Αίγυπτος δεν θα μπορούσε να συμβιβασθεί με το φράγμα και ότι θα μπορούσε να «ανατινάξει» την κατασκευή». Ήδη από το 2018 ο επικεφαλής μηχανικός του Φράγματος βρέθηκε νεκρός στο αυτοκίνητό του στην πρωτεύουσα υπό ανεξιχνίαστες συνθήκες ενώ νωρίτερα την ίδια περίοδο δολοφονήθηκαν από αγνώστους ο διευθυντής και στελέχη σημαντικής νιγηριανής εταιρίας τσιμέντου στα προάστια της Αντίς Αμπέμπα.
Η Αιθιοπία είχε υπόψη τις αιγυπτιακές αντιδράσεις πριν προχωρήσει στην κατασκευή του φράγματος. Η απόφαση για την επένδυση στο φράγμα έγινε με την στήριξη των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στην ευρύτερη περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας και της Αν. Μεσογείου. Στην πορεία όμως το «διαίρει και βασίλευε» της Δύσης είχε ως αποτέλεσμα την εν μέρει εγκατάλειψη της Αντίς Αμπέμπα υπέρ της Αιγύπτου λόγω ανταλλαγμάτων στο Παλαιστινιακό, την Λιβύη κ.α.. Η εν λόγω στάση της Ουάσινγκτον σε συνδυασμό με τον έξωθεν εξοπλισμό και την χρηματοδότηση των ανταρτών έχει προκαλέσει έντονο κύμα αντιαμερικανισμού στην Αιθιοπία
Επί της παρούσης η κυβέρνηση αντεπιτίθεται κι έχει ανακαταλάβει πολλά από τα απολεσθέντα εδάφη. Παράλληλα έχει εγκαταστήσει αντιαεροπορικά συστήματα περιμετρικά του φράγματος. Καθώς όμως ο πόλεμος αναμένεται να διαρκέσει και λόγω της γεωπολιτικής σημασίας του φράγματος, ο ρόλος της Ρωσίας και της Κίνας, η οποία έχει στρατιωτική βάση στο παρακείμενο Τζιμπουτί, αναμένεται να είναι σημαντικός.
Tο ζήτημα της λειτουργίας του φράγματος καθιστά τον εμφύλιο της Αιθιοπίας σε μείζων γεωπολιτικό γεγονός και ενδέχεται να το μετατρέψει σε περιφερειακό πόλεμο με απρόβλεπτες συνέπειες για τα Στενά του Άντεν.
Ο Δρ. Ευάγγελος Βενέτης είναι ειδικός σε θέματα Ισλάμ και Μέσης Ανατολής
