Στο επίκεντρο της εξουσίας στο Ισραήλ επί χρόνια χάρη στη στήριξή τους στον πρώην πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, οι υπερορθόδοξοι βρίσκονται ξαφνικά στα έδρανα της αντιπολίτευσης και ανησυχούν ότι η κυβέρνηση «αλλαγής» θα τους παραγκωνίσει. Στο Ισραήλ, το μοναδικό κράτος παγκοσμίως όπου η πλειονότητα των κατοίκων είναι Εβραίοι, η θέση της θρησκείας στην πολιτική και ευρύτερα στη δημόσια ζωή αποτελεί μια βαθιά διαχωριστική γραμμή μεταξύ των κοσμικών, των ορθόδοξων Εβραίων και των υπερορθόδοξων.
Μετά τις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου, στις οποίες συγκέντρωσαν 16 έδρες σε σύνολο 120 στην Κνεσέτ, τα δύο υπερορθόδοξα κόμματα πίστευαν ότι θα βρεθούν ξανά σε μια κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Νετανιάχου, όπως συνέβαινε σχεδόν αδιάλειπτα τα τελευταία 12 χρόνια. Όμως αυτή τη φορά η στήριξη του Shass (σεφαραδίτες) και το Ενωμένου Ιουδαϊσμού της Τορά (ασκενάζι) δεν ήταν αρκετή για να συγκεντρώσει ο Νετανιάχου τους 61 βουλευτές που χρειαζόταν για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Κατά συνέπεια, η εντολή πέρασε στον κεντρώο Γιαΐρ Λαπίντ, που σχημάτισε έναν κυβερνητικό συνασπισμό στον οποίο συμμετέχουν διάφορα κόμματα από τη δεξιά και την αριστερά. Σύμμαχός του ο επικεφαλής της εθνικιστικής δεξιάς Ναφτάλι Μπένετ ανέλαβε την Κυριακή τη θέση του πρωθυπουργού. Μη θέλοντας να συμμετάσχουν σε αυτό τον ετερόκλιτο συνασπισμό, μοναδικό κοινό σημείο του οποίου ήταν η επιθυμία των κομμάτων να εκδιώξουν από την εξουσία τον Νετανιάχου, οι υπερορθόδοξοι βρέθηκαν εκτός και καταγγέλλουν ένα υπουργικό συμβούλιο αντίθετο «με τις εβραϊκές αρχές».
«Η κυβέρνηση Μπένετ ρίχνει στον κάλαθο των αχρήστων όλα όσα είναι σημαντικά για τον εβραϊκό λαό», τόνισε ο Αριέ Ντερί επικεφαλής του Shass και μέχρι πρότινος υπουργός Εσωτερικών. «Οι υπερορθόδοξοι βουλευτές δεν θα μας μάθουν τι είναι ιουδαϊσμός», απάντησε αμέσως ο Μπένετ, ο οποίος είναι και ο ίδιος ορθόδοξος Εβραίος, αλλά όχι χαρεντί.
«Κοινοβουλευτικός πόλεμος»
Τα υπερορθόδοξα κόμματα θα χάσουν την επιρροή που ασκούσαν στο ζήτημα της διανομής κοινωνικών επιδομάτων, την ώρα που οι θεσμοί τους «επιβιώνουν μόνο χάρη σε αυτά», σημειώνει ο Ιλάν Γκράιλσάμερ καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Μπαρ Ιλάν του Τελ Αβίβ. Οι χαρεντίμ, οι υπερορθόδοξοι Εβραίοι που αποτελούν το 12% του ισραηλινού πληθυσμού, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν εργάζονται αλλά σπουδάζουν σε ταλμουδικά σχολεία, εξαρτώνται πάρα πολύ από τα κρατικά επιδόματα.
Όμως τώρα θα χάσουν μια θέση κλειδί, αυτή της κοινοβουλευτικής επιτροπής Οικονομικών, επικεφαλής της οποίας ήταν επί χρόνια βουλευτής του Ενωμένου Ιουδαϊσμού της Τορά, εξηγεί ο Γκράιλσάμερ. Εξάλλου νέος υπουργός Οικονομικών είναι ο Αβιγκντόρ Λίμπερμαν, επικεφαλής της κοσμικής εθνικιστικής δεξιάς, που είναι αντίθετος στην επιρροή που ασκούν οι υπερορθόδοξοι στην εξουσία. Εκείνοι από την πλευρά τους ανησυχούν για το γεγονός ότι άλλα ρεύματα του ιουδαϊσμού ενδέχεται να αρχίσουν να εμπλέκονται θρησκευτικά ζητήματα, με τα οποία ασχολούνται κυρίως οι χαρεντίμ.
Στα μάτια των υπερορθόδοξων ο νέος πρωθυπουργός του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ είναι ένας «μεταρρυθμιστής», μια πολύ βαριά προσβολή για εκείνους. Στο πρόγραμμά του δεν αποτελούν προτεραιότητα τα ζητήματα που αφορούν τη σχέση θρησκείας- κράτους, αν και αναφέρεται «στην ενίσχυση της εβραϊκής ταυτότητας». «Θα ξεκινήσουμε κοινοβουλευτικό πόλεμο εναντίον αυτού του συνασπισμού που θέτει σε κίνδυνο την εβραϊκή ταυτότητα του κράτους», προειδοποίησε ο Γιόσι Ταϊέμπ, πρώην βουλευτής του Shass και ραβίνος.
«Τρομοκρατημένοι»
Ο Μπένετ κατηγορείται κυρίως ότι στηρίζει νομοσχέδια που θα άρουν την εξαίρεση που προσφέρεται από τη στρατιωτική θητεία στους υπερορθόδοξους Εβραίους, κυρίως στους σπουδαστές των ταλμουδικών σχολείων, ή που θα επιτρέπουν στα μέσα μεταφοράς να λειτουργούν στην αργία του Σαββάτου. Οι υπερορθόδοξοι Εβραίοι φοβούνται επίσης ότι η κυβέρνηση Μπένετ- Λαπίντ θα αλλάξει τη λεγόμενη πολιτική του στάτους κβο, που ισχύει από το 1948 όταν ιδρύθηκε το Ισραήλ, και προβλέπει την αυστηρή εφαρμογή των αρχών του ιουδαϊσμού στη δημόσια ζωή (σεβασμός της αργίας του Σαββάτου, έλεγχος της τήρησης των κανόνων για τα κοσέρ φαγητά από τους ραβίνους, απαγόρευση των πολιτικών γάμων…) .
Οι υπερορθόδοξοι «είναι τρομοκρατημένοι από αυτή τη νέα κυβέρνηση, από αυτά που συμβαίνουν τώρα, είναι καταστροφικά», εξηγεί η Πέγκι Σιντόρ δημοσιογράφος της εφημερίδας Jerusalem Post που ειδικεύεται στον κόσμο των χαρεντίμ. «Θα περάσουν μια βαθιά κρίση». Μία από τις πρώτες συγκρούσεις μεταξύ της κυβέρνησης και των υπερορθόδοξων ενδέχεται να ξεσπάσει είναι με τη σύσταση μιας επιτροπής έρευνας για το ποδοπάτημα στο όρος Μερόν στο βόρειο Ισραήλ, όπου στα τέλη Απριλίου σκοτώθηκαν 45 άνθρωποι, στην πλειονότητά τους υπερορθόδοξοι, στη διάρκεια προσκυνήματος. Η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν είχε καταφέρει να συστήσει μια επιτροπή λόγω της αντίθεσης των υπερορθόδοξων, οι οποίοι ανησυχούν ότι θα θεωρηθούν υπαίτιοι της τραγωδίας.
