Ο βασιλίσκος είναι ένα από τα πιο τρομακτικά τέρατα της αρχαίας μυθολογίας. Τον συναντήσαμε, πρόσφατα, στο δεύτερο βιβλίο του Χάρι Πότερ (και την αντίστοιχη κινηματογραφική ταινία). Στη Βαρσοβία υπάρχει ένας θρύλος γι’ αυτό το τέρας. Κι ένα άγαλμά του!

Λέγεται ότι στα πολύ παλιά χρόνια, στα υπόγεια ενός ερειπωμένου κάστρου εκεί που σήμερα βρίσκεται η Πλατεία Αγοράς της Παλιάς Πόλης, ζούσε ένας βασιλίσκος που τη μέρα κοιμόταν και όταν έπεφτε το βράδυ έβγαινε απ’ το άντρο του κι έκοβε βόλτες στην πόλη. Κρυμμένος στο σκοτάδι, με το βλέμμα του έκανε πέτρα όσους έμπαιναν στο οπτικό του πεδίο. Κατάστρεφε κτήρια κι έκλεβε ζωντανά και πλούτη και, στο διάβα των χρόνων, συγκέντρωσε έναν μεγάλο θησαυρό.

Οι κάτοικοι της πρωτεύουσας της Πολωνίας είχαν αποδεχθεί τη μοίρα τους. Έως ότου έφτασε στην πόλη ένας ράφτης, ονόματι Γιαν Σλάζακ. Αν και ο ράφτης υπολόγιζε να μείνει για λίγο στην πόλη, τον συνέλαβαν, ψευδώς τον κατηγόρησαν για φόνο και τον καταδίκασαν σε θάνατο. Κι αυτό θα ήταν το τέλος του αν δεν παρενέβαινε ένας σιδεράς που το παιδί του πρόσφατα είχε πετρώσει ο βασιλίσκος. Ο σιδεράς πρότεινε να αρθεί η καταδίκη του Σλάζακ αν ο ράφτης κατάφερνε να σκοτώσει το κτήνος. Το δημοτικό συμβούλιο συναίνεσε, καθώς ήταν σίγουροι ότι το ξημέρωμα θα έβρισκε τον Σλάζακ νεκρό.

Ο ράφτης ετοιμάστηκε να αντιμετωπίσει τον βασιλίσκο: αγόρασε έναν μεγάλο καθρέφτη και, το δειλινό, χώθηκε στα υπόγεια του ερειπωμένου κάστρου ενόσω το τέρας ακόμη κοιμόταν. Έβαλε τον καθρέφτη μπροστά του κι έκανε θόρυβο να τον ξυπνήσει. Ο βασιλίσκος αναπήδησε, έτοιμος να επιτεθεί στον εισβολέα, αλλά με το που κοίταξε την αντανάκλασή του στον καθρέφτη αμέσως πέτρωσε. Κι ο Σλάζακ έγινε ήρωας.

Στις ημέρες μας, η Βαρσοβία θυμάται τον μυθικό βασιλίσκο, κυρίως με τοιχογραφίες σε διάφορα σημεία της πόλης. Σε ένα όμως σημείο υπάρχει άγαλμά του. Είναι έξω από ένα εστιατόριο στην Πλατεία Αγοράς, που έχει πάρει το όνομά του: Bazyliszek Restaurant.

Ο βασιλίσκος κάθεται εντυπωσιακός πάνω από την πινακίδα του εστιατορίου και τα μάτια του είναι κόκκινοι γλόμποι που λαμπυρίζουν κι απειλούν ακόμη τους κατοίκους της πόλης, κατά πώς αρμόζει στην παλιά φήμη του.