Κι αν η ιστορία επαναλαμβάνεται; «Στο θέμα της Συρίας, βρισκόμαστε εκεί όπου βρισκόμουν εγώ την περίοδο 1993-94 με τη Βοσνία. Χρειαστήκαμε ακόμη δύο χρόνια…», δήλωσε τον περασμένο Ιούνιο ο Μπιλ Κλίντον.

Κάτι ανάλογο δήλωνε και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ουίλιαμ Χέιγκ: «Η Συρία μοιάζει με τη Βοσνία της δεκαετίας του ‘90».

Κάθε κρίση είναι διαφορετική, το ίδιο και οι εποχές, σημειώνει το ΑΜΠΕ. Όταν όμως οι δυτικοί αξιωματούχοι, οι παρατηρητές ή οι αυτόπτες μάρτυρες του δράματος των Βαλκανίων θυμούνται εκείνα τα γεγονότα, η σύγκριση με τη Συρία έρχεται αβίαστα. «Ύστερα από τριάντα χρόνια δουλειάς σε ζώνες συγκρούσεων», λέει στη γαλλική εφημερίδα «Le Monde» ένας πρώην σύμβουλος της δύναμης του ΟΗΕ στη Βοσνία, «θα πρέπει να παρατηρήσω ότι η Συρία είναι ο τομέας που παρουσιάζει τις μεγαλύτερες ομοιότητες με τη Βοσνία: ένας εμφύλιος πόλεμος με ισχυρές εθνο-θρησκευτικές τάσεις, ένα περιφερειακό περιβάλλον όπου οι χώρες υποστηρίζουν ανοιχτά το ένα ή το άλλο στρατόπεδο και ένας τρίτος κύκλος, ο κύκλος των μεγάλων δυνάμεων, που δεν μπορούν να συνεννοηθούν μεταξύ τους».

Άλλα κοινά σημεία που θα μπορούσε να επισημάνει κανείς είναι το πολιτικό αδιέξοδο, η κλιμάκωση της βίας, μια αδύναμη διπλωματία και μια συγκλονισμένη κοινή γνώμη που ζητά επιτέλους να γίνει κάτι για να σταματήσουν οι σφαγές.

Στη Βοσνία, ο εμφύλιος πόλεμος διήρκεσε από το 1992 ως το 1995. Η διεθνής κοινότητα δίσταζε για καιρό να κάνει κάτι. Χρειάστηκε οι νεκροί να φτάσουν τους 100.000, και να συμβεί η γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα, για να αποφασίσουν οι Δυτικοί να δώσουν τέλος στην αιματοχυσία. Ο βομβαρδισμός σερβικών θέσεων από το ΝΑΤΟ, μαζί με την υπόγεια παροχή βοήθειας προς τις κροατοβοσνιακές δυνάμεις, ανάγκασαν τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς να υποχωρήσει. Τον Νοέμβριο του 1995 υπεγράφησαν οι συμφωνίες του Ντέιτον, με τις οποίες επικυρώθηκε ουσιαστικά η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Οι βομβαρδισμοί των τελευταίων μηνών στο Χαλέπι και άλλες συριακές πόλεις θυμίζουν το Σαράγεβο. Οι επιχειρήσεις εθνοκάθαρσης που διεξάγουν στη Συρία οι σαμπίχα (οι ένοπλες πολιτοφυλακές του Ασαντ) θυμίζουν τις ανάλογες επιχειρήσεις στις οποίες πρωταγωνιστούσαν ο Ράντοβαν Κάρατζιτς και ο Ράτκο Μλάντιτς. Υπάρχει όμως και μια ιστορική ομοιότητα: αυτές οι δύο κρίσεις συμβαίνουν σε ένα ταραγμένο διεθνές περιβάλλον. Η γεωπολιτική αναταραχή που προκάλεσε η πτώση του κομμουνισμού στην Ανατολή ήταν το πλαίσιο στο οποίο συντελέστηκε η ιδεολογική διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, προϊόν της παράλογης έννοιας της «Μεγάλης Σερβίας» που πρέσβευε ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς.

Το δράμα της Συρίας εκτυλίσσεται σε ένα πλαίσιο ιστορικών μετασχηματισμών: μια άνοιξη απελευθέρωσης των αραβικών λαών από τους τυράννους τους. Στη Δαμασκό, το σύστημα Ασαντ καταφεύγει στη βία για να αποτρέψει την εξαφάνισή του.

Η σύγκρουση στη Βοσνία ήταν θρησκευτική (ορθόδοξοι Σέρβοι εναντίον καθολικών Κροατών και μουσουλμάνων Βοσνίων) και εθνικιστική (Σέρβοι εναντίον Κροατών και Βοσνίων, με το Σαράγεβο να πληρώνει το τίμημα λόγω του πολυεθνικού του χαρακτήρα). Στη Συρία, η εξέγερση εναντίον του Ασαντ γεννήθηκε στους κόλπους της σουνιτικής πλειοψηφίας, με τους Αλεβίτες να έχουν απορροφηθεί από την εξουσία. Η σύγκρουση είναι κυρίως ανάμεσα σ’έναν εξεγερμένο λαό και ένα καθεστώς που είναι διατεθειμένο να προσφύγει σε κάθε δυνατή ακρότητα για να διατηρηθεί στην εξουσία. Για πολλούς μήνες, το 2011, οι διαδηλώσεις ήταν ειρηνικές. Ο πόλεμος ήταν επιλογή του καθεστώτος.

Η μακρά αδράνεια της διεθνούς κοινότητας είναι ένα άλλο κοινό στοιχείο των δύο συγκρούσεων. Η παράλυση και ο διχασμός των μεγάλων δυνάμεων αποτελούν συνέπεια της θέσης της Ρωσίας απέναντι στους Δυτικούς: η Μόσχα υποστηρίζει σήμερα τη Συρία, όπως υποστήριζε χθες τη Σερβία.

Την ίδια στιγμή, ο Ομπάμα διστάζει, όπως δίσταζε το 1993 και το 1994 ο Κλίντον. Η Συρία δεν αποτελεί προτεραιότητά του. Και δεν θέλει έναν καινούργιο πόλεμο στην προεκλογική του εκστρατεία. Αυτό που τον ενδιαφέρει πάνω απ’όλα είναι να αποφύγει ένα ιρανικό «απρόοπτο», και για τον σκοπό αυτό έχει απόλυτη ανάγκη τη συνεργασία της Ρωσίας. Αλλά και οι Ηνωμένες Πολιτείες του πατέρα Μπους, και στη συνέχεια του Κλίντον, θεωρούσαν ότι δεν είχαν κάποιο στρατηγικό συμφέρον να αναμιχθούν στη βοσνιακή κρίση.

Τόσο στη Βοσνία όσο και στη Συρία, οι Ευρωπαίοι έχουν αποδειχθεί ανίκανοι να δράσουν μόνοι. Η ανακοίνωση του Φρανσουά Ολάντ στις 27 Αυγούστου ότι θα αναγνωρίσει μια μελλοντική μεταβατική κυβέρνηση στη Συρία και η έκκλησή του να δημιουργηθεί μια ζώνη προστασίας για τις απελευθερωμένες ζώνες στη Συρία δεν είχαν συνέχεια. ΟΙ Βρετανοί και οι Αμερικανοί θεωρούν αυτά τα πράγματα πρόωρα.