Η Συρία θα μοιραστεί σε ζώνες ανεπίσημης περιφερειακής επιρροής και ο Μπασάρ αλ-Άσαντ θα παραμείνει πρόεδρος για μερικά χρόνια, τουλάχιστον βάσει του περιγράμματος μιας συμφωνίας ανάμεσα στη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
Μια τέτοια συμφωνία, η οποία θα επιτρέπει περιφερειακή αυτονομία μέσα σε μια ομοσπονδιακή δομή που θα ελέγχεται από τους Αλεβίτες του Άσαντ, είναι σε πρώιμο στάδιο, υπόκειται σε αλλαγές και θα απαιτήσει να πειστούν ο Άσαντ και οι αντάρτες και, εντέλει, των χωρών του Κόλπου και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, σύμφωνα με πηγές που είναι εξοικειωμένες με τον ρωσικό τρόπο σκέψης.
«Έχει σημειωθεί μια κίνηση προς έναν συμβιβασμό», δήλωσε ο Αντρέι Κορτούνοφ, γενικός διευθυντής του Ρωσικού Συμβουλίου Διεθνών Υποθέσεων, ενός ινστιτούτου μελετών το οποίο πρόσκειται στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών.
«Μια τελική συμφωνία θα είναι σκληρή, όμως οι θέσεις έχουν μεταβληθεί».
Σύμφωνα με όσα μεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, οι εξουσίες του Άσαντ θα περικοπούν με βάση μια συμφωνία των τριών χωρών, λένε συγκλίνουσες πηγές. Η Ρωσία και η Τουρκία θα του επιτρέψουν να μείνει ως τις επόμενες προεδρικές εκλογές οπότε και θα παραιτηθεί υπέρ ενός λιγότερο πολωτικού αλεβίτη υποψηφίου.
Το Ιράν θα πρέπει επίσης να πεισθεί, κατά τις πηγές του Reuters. Όμως έτσι κι αλλιώς ο Άσαντ θα αποχωρήσει στο τέλος, κατά τρόπο που θα διασώζει την υπόληψή του, με εγγυήσεις για την ασφάλεια του ιδίου και της οικογένειάς του.
«Ορισμένα ονόματα στην ηγεσία έχουν αναφερθεί (ως πιθανοί διάδοχοι)», είπε ο Κορτούνοφ, αρνούμενος να μιλήσει πιο συγκεκριμένα.
Κανείς δεν πιστεύει ότι μια ευρύτερη ειρηνευτική συμφωνία στη Συρία, κάτι που δεν έχει καταφέρει η διεθνής κοινότητα εδώ και χρόνια, θα είναι εύκολη, γρήγορη ή ότι η εφαρμογή της έχει βέβαιη την επιτυχία. Αυτό που είναι σαφές είναι πως ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θέλει να παίξει ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια να επιτύχει μια διευθέτηση, αρχικά με την Τουρκία και το Ιράν.
Κάτι τέτοιο θα ενίσχυε το αφήγημά του για μια Ρωσία που ανακτά τα σκήπτρα της παγκόσμιας δύναμης κι αποτελεί σοβαρό παίκτη στη Μέση Ανατολή.
Θα «είναι ένα πολύ μεγάλο βραβείο για αυτούς αν μπορούν να δείξουν ότι βρίσκονται εκεί έξω, στην πρώτη γραμμή, (ότι) αλλάζουν τον κόσμο», δήλωσε στο Reuters ο σερ Τόνι Μπρέντον, πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας στη Μόσχα. «Είχαμε όλοι συνηθίσει να βλέπουμε τις ΗΠΑ να το κάνουν αυτό και είχαμε ξεχάσει μάλλον ότι η Ρωσία έπαιζε κάποτε στο ίδιο επίπεδο».
Παρασκηνιακές συμφωνίες
Αν η Ρωσία καταφέρει να γίνει το δικό της, νέες ειρηνευτικές συνομιλίες ανάμεσα στη συριακή κυβέρνηση και στην αντιπολίτευση θα ξεκινήσουν στα μέσα Ιανουαρίου στην Αστάνα, πρωτεύουσα του Καζακστάν, στενού συμμάχου της Ρωσίας.
Οι συνομιλίες θα διακρίνονται από τις διαπραγματεύσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και δεν θα περιλαμβάνουν αρχικά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτό έχει εξοργίσει ορισμένους στην Ουάσινγκτον.
«Έτσι αυτή η χώρα που βασικά έχει μια οικονομία του μεγέθους της Ισπανίας, αυτή είναι η Ρωσία, περπατά περήφανα και δρα σαν να ξέρει τι κάνει», σχολίασε αξιωματούχος των ΗΠΑ που ζήτησε να μην κατονομαστεί λόγω της ευαίσθητης φύσης του θέματος.
«Δεν νομίζω ότι οι Τούρκοι και οι Ρώσοι μπορούν να το κάνουν αυτό (τις πολιτικές διαπραγματεύσεις) χωρίς εμάς».
Οι υπουργοί Εξωτερικών και Άμυνας της Ρωσίας, της Τουρκίας και του Ιράν συναντήθηκαν στη Μόσχα την 20ή Δεκεμβρίου και όρισαν τις αρχές στις οποίες πρέπει να στηρίζεται κατά τη γνώμη τους οποιαδήποτε συμφωνία για τη Συρία.
Ρωσικές πηγές λένε πως το πρώτο βήμα είναι η εφαρμογή μιας εκεχειρίας σε όλη τη Συρία και στη συνέχεια η διεξαγωγή συνομιλιών. Στη συνέχεια θα πρέπει να επιδιωχθεί η εμπλοκή των χωρών του Κόλπου, στη συνέχεια των ΗΠΑ, και σε μεταγενέστερο στάδιο θα πρέπει να ερωτηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, ίσως μαζί με τις χώρες του Κόλπου, για να παραλάβει τον λογαριασμό της ανοικοδόμησης.
Η ώθηση για την ειρήνη από αυτά τα τρία μέρη μοιάζει, με μα πρώτη ματιά, παράδοξη.
Το Ιράν, ο πιο πιστός υποστηρικτής του Άσαντ, έχει στείλει πολιτοφύλακες για να βοηθήσουν τον Άσαντ, η Ρωσία συνδράμει με αεροπορικές επιδρομές, ενώ η Τουρκία έχει υποστηρίξει τους αντάρτες που μάχονται κατά του Άσαντ.
Ο Πούτιν έχει επιτύχει μια σειρά συνεννοήσεις του παρασκηνίου με τον τούρκο ομόλογό του Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να ανοίξει τον δρόμο για μια ενδεχόμενη συμφωνία, λένε πολλές πηγές που είναι σε γνώση της διαδικασίας.
Η Μόσχα πέτυχε να πείσει το Ιράν πείθοντας την Τουρκία να αποσύρει τα αιτήματά της για την άμεση αποχώρηση του Άσαντ, κατά τις ίδιες πηγές.
«Η προτεραιότητά μας δεν είναι να δούμε τον Άσαντ να φεύγει, αλλά την τρομοκρατία να ηττάται», δήλωσε υψηλόβαθμος τούρκος αξιωματούχος που ζήτησε να μην κατονομαστεί.
«Δεν σημαίνει ότι εγκρίνουμε τον Άσαντ. Αλλά πρέπει να έχουμε μια συνεννόηση. Όταν εξολοθρευτεί το Ισλαμικό Κράτος, η Ρωσία μπορεί να υποστηρίξει την Τουρκία στη Συρία αποτελειώνοντας το PKK».
Η Τουρκία θεωρεί τις πολιτοφυλακές YPG και την πολιτική πτέρυγά τους PYD προεκτάσεις του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), το οποίο διεξάγει αντάρτικο από το 1984 στο κυρίως κουρδικό νοτιοανατολικό τμήμα της.
«Οπωσδήποτε έχουμε διαφωνίες με το Ιράν», είπε ο ίδιος τούρκος αξιωματούχος. «Βλέπουμε ορισμένα θέματα διαφορετικά, αλλά καταλήγουμε σε συμφωνίες για να διευθετήσουμε αμοιβαία προβλήματα».
Ο Αϊντίν Σεζέρ, επικεφαλής του Κέντρου Μελετών Τουρκίας και Ρωσίας, μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα την Άγκυρα, είπε πως η Τουρκία έχει τώρα «εγκαταλείψει πλήρως το θέμα της αλλαγής καθεστώτος» στη Συρία.
Δημοσίως, η θέση της Τουρκίας παραμένει η σφοδρή αντίθεση στον Άσαντ και ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε σήμερα πως μια πολιτική μετάβαση με τον Άσαντ είναι αδύνατη.
Ο Μπρέντον, ο πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας, είπε πως η Μόσχα και η Άγκυρα κατέληξαν σε μια συμφωνία γιατί η Μόσχα χρειαζόταν την Τουρκία προκειμένου να βγάλει την αντιπολίτευση από το Χαλέπι και να έρθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
«Το πραγματικό επίδικο στο παιγνίδι που έχουν οι Τούρκοι, και ο φόβος τους, είναι να αναδυθεί ένα αυτόνομο Κουρδιστάν μέσα στη Συρία που θα έχει άμεσες συνέπειες για αυτούς», είπε.
Η Άγκυρα εισέβαλε τον Αύγουστο στη Συρία με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» η οποία είχε σκοπό να εκδιώξει το Ισλαμικό Κράτος από μια περιοχή μήκους 90 χλμ. στα σύνορα των δύο χωρών και να εξασφαλίσει ότι κουρδικές πολιτοφυλακές δεν θα αποκτήσουν περισσότερο έδαφος στη Συρία.
Ρεαλπολιτίκ
Η αλλαγή θέσεων της Μόσχας και της Άγκυρας οφείλονται στη ρεαλπολιτίκ. Η Ρωσία δεν θέλει να βαλτώσει σε έναν μακρόχρονο πόλεμο και θέλει να κρατήσει ενωμένη τη Συρία και να τη διατηρήσει ως σύμμαχο.
Η Τουρκία θέλει ανεπίσημα να ελέγξει μια λωρίδα της βόρειας Συρίας δημιουργώντας μια ζώνη ασφαλείας για τη στέγαση προσφύγων, μια βάση για την αντιπολίτευση κατά του Άσαντ και έναν κυματοθραύστη κατά της κουρδικής επιρροής.
Η μοίρα της αλ-Μπαμπ, μιας πόλης που τελεί υπό τον έλεγχο του Ισλαμικού Κράτους, περίπου 40 χλμ. βορειοανατολικά του Χαλεπίου, είναι επίσης ένας παράγοντας. Ο Ερντογάν είναι αποφασισμένος υποστηριζόμενοι από την Τουρκία μαχητές να καταλάβουν την πόλη ώστε να εμποδίσουν τους κούρδους μαχητές να το κάνουν αυτοί.
Πολλές πηγές δήλωσαν πως έχει υπάρξει συνεννόηση ανάμεσα στην Άγκυρα και στη Μόσχα ότι οι αντάρτες θα έφευγαν από το Χαλέπι ώστε να βοηθήσουν στην κατάληψη της αλ-Μπαμπ.
Τα συμφέροντα του Ιράν είναι πιο δυσδιάκριτα, όμως ο Αλί Ακμπάρ Βελαγιατί, ο ανώτατος σύμβουλος του Ανώτατου Ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε πως η πτώση του Χαλεπίου μπορεί να αλλάξει πολλά στην περιοχή.
Βοηθώντας τον Άσαντ να ανακαταλάβει το Χαλέπι, η Τεχεράνη έχει εξασφαλίσει έναν χερσαίο διάδρομο που ενώνει την Τεχεράνη με τη Βηρυτό, επιτρέποντάς της να στέλνει όπλα στη Χεζμπολάχ στον Λίβανο.
Ρωσικές και δυτικές διπλωματικές πηγές λένε πως το Ιράν θα επιμείνει στη διατήρηση αυτού του διαδρόμου και στην παραμονή του Άσαντ στην εξουσία για τώρα. Αν αποχωρούσε, η Τεχεράνη θα ήθελε να αντικατασταθεί από έναν άλλον αλεβίτη, τους οποίους (αλεβίτες) θεωρεί ως ό,τι πιο κοντινό στο σιιτικό ισλάμ. Το Ιράν μπορεί να είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο σε μια ευρύτερη συμφωνία.
Ο ιρανός υπουργός Άμυνας Χοσεΐν Ντεγάν έχει πει πως η Σαουδική Αραβία δεν πρέπει να λάβει μέρος στις συνομιλίες λόγω της στάσης της απέναντι στον Άσαντ- το Ριάντ θέλει την αποχώρηση του σύρου ηγέτη.
Υπάρχει άφθονος σκεπτικισμός για τις προοπτικές μιας ευρύτερης συμφωνίας.
Ο Ντένις Ρος, σύμβουλος Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανικών κυβερνήσεων, που εργάζεται τώρα στο Ινστιτούτο της Ουάσινγκτον για την Πολιτική στην Εγγύς Ανατολή, είπε πως δεν πιστεύει ότι μια συμφωνία θα φέρει την ειρήνη στη Ρωσία.
«Αμφιβάλλω αν αυτό θα τελειώσει τον πόλεμο στη Συρία, ακόμη και μετά το Χαλέπι», δήλωσε στο Ρόιτερς. «Η παρουσία του Άσαντ θα παραμείνει αιτία σύγκρουσης με την αντιπολίτευση».
