«Σας παρακαλούμε, μην φύγετε!». Η παράκληση αυτή προς τους Βρετανούς με την οποία κλείνει πρόσφατο άρθρο του στους Times ο αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα συνοψίζει τις ανησυχίες των χωρών των Βαλκανίων που είναι υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ και φοβούνται ότι αυτές θα πληρώσουν το τίμημα ενός Brexit.

«Είτε η Βρετανία παραμείνει είτε όχι, οι διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη και τη Βρετανία θα είναι προτεραιότητα στην ατζέντα της ΕΕ, όπως και η κρίση με τους πρόσφυγες. Μετά έρχεται η Τουρκία και αν δεν προκύψει κάτι, η διεύρυνση και η Σερβία», λέει στο AFP η Τάνια Μίσεβιτς, η οποία είναι η επικεφαλής του Βελιγραδίου στις διαπραγματεύσεις με την Ευρώπη.

Σε αυτήν την φτωχή περιοχή με ένα δυναμικό σχεδόν 20 εκατομμυρίων κατοίκων, η ευρωπαϊκή ιδέα εξακολουθεί να έχει πνοή και να γίνεται δεκτή ως μια υπόσχεση σταθερότητας, ειρήνης και ευημερίας.

Ωστόσο ο ενθουσιασμός αυτός χάνεται λόγω της οικονομικής κρίσης και μετά με την εισροή των μεταναστών, η οποία έβαλε τις χώρες αυτές στην πρώτη γραμμή χωρίς να αισθάνονται ότι υποστηρίζονται από την Ευρώπη. Η απογοήτευση αυτή αναμένεται μάλιστα να μεγαλώσει με ένα Brexit, λένε αξιωματούχοι της περιοχής.

«Δεν θα πρέπει να περιμένουμε από μια ΕΕ που θα έχει συγκλονιστεί από την αποχώρηση της Βρετανίας να ασχολείται με την διεύρυνση στα Βαλκάνια την ώρα που θα αγωνίζεται για την επιβίωσή της», προειδοποίησε ο επικεφαλής του κοσοβάρικου Εμπορικού Επιμελητηρίου Σαφέτ Γκερτζάλιου.

Μια νέα εποχή ειρήνης

Έξι είναι αυτές που θέλουν να ενταχθούν στην ΕΕ: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο και Σερβία. Το χρονοδιάγραμμα, το 2020, που έχει οριστεί για την ένταξη ορισμένων, δείχνει ήδη απατηλό.

Ωστόσο η ΠΓΔΜ για παράδειγμα «θα βρεθεί ακόμη πιο μακριά από την ΕΕ απ’ ό,τι είναι τώρα» αν οι Βρετανοί σπάσουν τους δεσμούς τους στο δημοψήφισμα της Πέμπτης, κρίνει ο αξιωματούχος του αντιπολιτευόμενου σοσιαλδημοκρατικού κόμματος SDSM Πέτρ Σιλέγκοφ.

Την ίδια ώρα αν και πρέπει να συμβιβάσει με μια φιλορωσική συνιστώσα την άποψή του, ο Σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς κατήγαγε μια μεγάλη νίκη στις βουλευτικές εκλογές του Απριλίου με ένα εντελώς φιλοευρωπαϊκό πρόγραμμα. Στην Αλβανία επίσης, η μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος που αξιώνουν οι Βρυξέλλες προκαλεί μια πολιτική κρίση, αλλά για εσωτερικούς λόγους: η ένταξη στην ΕΕ δεν έχει να αντιμετωπίσει εκεί καμία αξιόπιστη αντίθεση.

«Χάρη σε αυτήν τη φιλοδοξία είναι που αλλάξαμε την πορεία μιας μακράς ιστορίας πολέμων και αιματηρών συγκρούσεων και που μπήκαμε σε μια νέα εποχή ειρήνης και συνεργασίας», έγραφε επίσης στους Times στα τέλη Απριλίου ο Έντι Ράμα, υπενθυμίζοντας ότι ο ίδιος και ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς αντήλλαξαν ιστορικές επισκέψεις.

Όμως τα Βαλκάνια αισθάνονται τώρα ότι είναι λιγότερο από ποτέ ευρωπαϊκή προτεραιότητα. «Μια έξοδος της Βρετανίας θα έτρεφε τον ευρωσκεπτικισμό, ο οποίος υπήρχε πάντα», προειδοποιεί η κοσοβάρα υπουργός Διαλόγου Εντίτα Ταχίρι. Στη Σερβία έγινε αισθητή μια διάβρωση της υποστήριξης προς την Ευρώπη στις δημοσκοπήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.

Η ζημιά της εκστρατείας υπέρ του Brexit

«Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι τα Βαλκάνια θα βρεθούν στο μικροσκόπιο, ότι κι αν προκύψει αυτήν την εβδομάδα στη Βρετανία», σημειώνει η Τάνια Μίσεβιτς. «Σε κάθε εσωτερική κρίση, οι πόρτες της ΕΕ κλείνουν για νέα μέλη», υπογραμμίζει επίσης ο αναλυτής της Πρίστινα Ναΐμ Γκάσι.

Αν το ευρωπαϊκό όνειρο καταρρεύσει υπάρχουν πραγματικοί κίνδυνοι, συμπληρώνει η Μίσεβιτς. «Η άνοδος του εθνικισμού σε όλη την ήπειρο είναι και εδώ αισθητή».

Αν και η άκρα δεξιά παραμένει σε ένα επίπεδο πιο κάτω απ’ ό,τι στη Γαλλία και στην Αυστρία, ο Σέρβος υπερεθνικιστής Βόισλαβ Σέσελι επέστρεψε τον Απρίλιο στο κοινοβούλιο, όπου ελπίζει να αναζωπυρώσει το αντιευρωπαϊκό αίσθημα.

Η εκστρατεία υπέρ του Brexit έχει ήδη προκαλέσει ζημιά, σημειώνει παράλληλα η Μάγια Μπόμπιτς, γενική γραμματέας του Σερβικού Ευρωπαϊκού Κινήματος (Evropski pokret), ενώ ήδη υπάρχουν «πολιτικοί που κατατάσσουν τη διεύρυνση μεταξύ των κακών πλευρών της ΕΕ», ή επισείουν «την απειλή της μαζικής μετανάστευσης από τις υποψήφιες χώρες».

Αν τα Βαλκάνια μείνουν έξω από την πόρτα υπάρχει ο κίνδυνος να ξαναγίνουν γρήγορα ένα πρόβλημα για την Γηραιά Ήπειρο. Σύμφωνα με την Τάνια Μίσεβιτς, «μόνον μια ενοποιημένη Ευρώπη μπορεί να λύσει προβλήματα όπως η κρίση με τους μετανάστες».

Η ολοκλήρωση αυτή έχει «στρατηγική σημασία για την Ευρώπη», συνοψίζει ο πρόεδρος της Αλβανίας Ιλίρ Μέτα.