Η προσπάθεια του αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, να τηρήσει την προεκλογική του υπόσχεση και να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, ανεξαρτήτως του κόστους για την Ουκρανία και τις χώρες της Ευρώπης, έχει φέρει τα πάνω κάτω στη γηραιά ήπειρο.
Αλλά η Ουκρανία και η Ευρώπη δεν είναι οι μόνοι σημαντικοί παίκτες που πρέπει να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της στροφής του Τραμπ προς τη Ρωσία.
Στο Πεκίνο, επίσης, η ιλιγγιώδης τροπή των γεγονότων έχει αρχίσει να εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς η νέα αμερικανική προσέγγιση θα επηρεάσει τη σχέση του κινέζου ηγέτη, Σι Τζινπίνγκ, με τον ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, και τις επισφαλείς σχέσεις της Κίνας με την κυβέρνηση Τραμπ.
Ο ρόλος που περίμενε να παίξει η Κίνα στις ειρηνευτικές συνομιλίες
Μόλις πριν από μερικές εβδομάδες, η Κίνα φαινόταν ότι θα έπαιζε καθοριστικό ρόλο στις ειρηνευτικές προσπάθειες του Τραμπ για την Ουκρανία. Ο ηγέτης των ΗΠΑ είχε επανειλημμένα προτείνει ότι θα μπορούσε να συνεργαστεί με τον Σι, χρησιμοποιώντας την οικονομική επιρροή της Κίνας έναντι της Ρωσίας, για να βοηθήσει στον τερματισμό της σύγκρουσης.
Αυτό θα ταίριαζε με τις μακροχρόνιες προσπάθειες του Πεκίνου να παρουσιάσει τον εαυτό του ως ουδέτερο μέρος και φωνή του Παγκόσμιου Νότου, που είναι έτοιμο να μεσολαβήσει για την ειρήνη στην ολέθρια σύγκρουση, ακόμα και όταν το ΝΑΤΟ το κατηγορούσε ότι προμηθεύει την αμυντική βιομηχανία της Μόσχας με αγαθά διπλής χρήσης.
Το Πεκίνο στο περιθώριο των ραγδαίων εξελίξεων
Πλέον όμως το Πεκίνο όπως και η Ευρώπη, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, έχει μείνει στο περιθώριο των ραγδαίων εξελίξεων, οι οποίες σύμφωνα με τους παρατηρητές, εξέπληξαν τους κινέζους αξιωματούχους.
Το διακύβευμα είναι υψηλό για τον ηγέτη της Κίνας, Σι, ο οποίος εδώ και χρόνια καλλιεργεί επιμελώς τόσο τον προσωπικό του δεσμό με τον «παλιό του φίλο» Πούτιν όσο και τις σχέσεις της χώρας του με τη Ρωσία, θεωρώντας τον βόρειο γείτονά του ως κεντρικό εταίρο σε έναν ευρύτερο αγώνα ισχύος με τη Δύση.
Το CNN γράφει πως ο κινέζος ηγέτης πήρε ένα υπολογισμένο ρίσκο, όταν τα ρωσικά τανκς πέρασαν τα ουκρανικά σύνορα πριν από τρία χρόνια. Η επιλογή του να μην καταδικάσει την εισβολή και να προμηθεύσει τη Μόσχα με βασικά αγαθά, είχε ως αποτέλεσμα το Πεκίνο να χάσει την εμπιστοσύνη της Ευρώπης και κινητοποίησε τους αμερικανούς συμμάχους στην Ασία να συνεργαστούν στενότερα με το ΝΑΤΟ.
Κινέζοι αξιωματούχοι τις τελευταίες ημέρες εξέφρασαν την επιδοκιμασία τους για τη «συμφωνία» μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας για την έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών.
«Η Κίνα υποστηρίζει όλες τις προσπάθειες που ευνοούν τις ειρηνευτικές συνομιλίες», δήλωσε ο κορυφαίος διπλωμάτης, Γουάνγκ Γι, σε συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών την Τρίτη, την ίδια ημέρα που κορυφαίοι ρώσοι και αμερικανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν στη Σαουδική Αραβία, για να θέσουν τις βάσεις για τις διαπραγματεύσεις που αφορούν τον τερματισμό των μαχών στην Ουκρανία.
Ο κορυφαίος αμερικανός διπλωμάτης, Μάρκο Ρούμπιο, ανέφερε τη δυνατότητα μελλοντικής «γεωπολιτικής και οικονομικής συνεργασίας» μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας ως ένα από τα τέσσερα βασικά σημεία που συζητήθηκαν στο Ριάντ.
Λίγες ημέρες νωρίτερα, ο απεσταλμένος της κυβέρνησης Τραμπ για τη Ρωσία-Ουκρανία, Κιθ Κέλογκ, δήλωσε σε συζήτηση σε πάνελ στο Μόναχο ότι οι ΗΠΑ ελπίζουν να «αναγκάσουν» τον Πούτιν να επανεξετάσει τις σχέσεις του με το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα και την Κίνα.
Οι παρατηρητές είναι επιφυλακτικοί ως προς το ότι η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να καταστρέψει τη σχέση Ρωσίας-Κίνας, δεδομένης της βαθιάς ευθυγράμμισής τους ενάντια στην τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και της εδραιωμένης οικονομικής εξάρτησης της Μόσχας από το Πεκίνο.
Αλλά οι όποιες ανησυχίες υπάρχουν στην Κίνα για το αν ο Τραμπ, ένας ηγέτης που έχει επανειλημμένα δηλώσει τον θαυμασμό του τόσο για τον Πούτιν όσο και για τον Σι, θα μπορούσε να διαλύσει τον δεσμό τους, πιθανόν εντείνονται από τον απόηχο της δυσπιστίας του παρελθόντος μεταξύ των γειτόνων.
Από εδαφικές διαφορές μέχρι το διπλωματικό πραξικόπημα που σχεδιάστηκε από τον πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον και τον σύμβουλό του, Χένρι Κίσινγκερ, για να φέρουν σε ρήξη τη σοβιετική ένωση και την Κίνα τη δεκαετία του ’70, το παρελθόν των δύο χωρών είναι ιδιαίτερα περίπλοκο.
Αλλά άλλοι λένε ότι το Πεκίνο πρέπει να έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους δεσμούς του με τη Μόσχα.
«Οι κινεζικές και ρωσικές σχέσεις είναι μια κατηγορία από μόνες τους, έχουν μια ισχυρή βάση και ισχυρούς θεσμικούς δεσμούς τις τελευταίες δεκαετίες», δήλωσε ο Yu Bin, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Ρωσικών Σπουδών του Ανατολικού Κανονικού Πανεπιστημίου της Κίνας στη Σαγκάη.
Ο Yu Bin επεσήμανε τις προσπάθειες των δύο χωρών να προωθήσουν την πολυμέρεια και να δημιουργήσουν τους δικούς τους διεθνείς οργανισμούς, όπως οι BRICS και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, καθώς και την ανάγκη να διατηρήσουν τη σταθερότητα των συνόρων τους. «Δεν νομίζω ότι καμία από τις δύο πλευρές θα το αφήσει αυτό να πάει χαμένο, επειδή ο Τραμπ θα είναι εκεί για τέσσερα χρόνια», είπε.
Αντίθετα, η Κίνα ανησυχεί «ότι μόλις η Ρωσία και οι ΗΠΑ διορθώσουν τις διαφορές τους και επιτύχουν κάποιο βαθμό ειρήνης στην Ουκρανία, αυτό θα απελευθερώσει την κυβέρνηση Τραμπ στο να στρέψει την προσοχή της στην Κίνα», δήλωσε ο Yu.
Εάν ο Τραμπ δεν ήταν σε θέση να εμπλακεί άμεσα με τον Πούτιν, το Πεκίνο μπορεί να είχε προσπαθήσει να μειώσει κάποιες τριβές με τις ΗΠΑ, συνεργαζόμενο με την Ουάσινγκτον για να φέρει τον ρώσο ηγέτη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά πλέον δεν είναι σαφές εάν η Κίνα θα αναλάβει οποιονδήποτε ρόλο στις μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία.
Ωστόσο, παρατηρητές λένε ότι αν επιτευχθεί συμφωνία, το Πεκίνο θα μπορούσε να στείλει ειρηνευτικές δυνάμεις στην Ουκρανία μέσω των Ηνωμένων Εθνών και θα ήθελε να διαδραματίσει ρόλο στην ανοικοδόμηση της χώρας.
Προς το παρόν, οι κινέζοι αξιωματούχοι τις τελευταίες ημέρες προσπαθούν να κερδίσουν πίσω τη χαμένη αγάπη της Ευρώπης – καλώντας σε δημόσιες δηλώσεις τους «όλα τα σχετικά μέρη και τους ενδιαφερόμενους που εμπλέκονται στην ουκρανική κρίση» να «συμμετάσχουν στη διαδικασία των ειρηνευτικών συνομιλιών», σε ένα νεύμα προς το δικαίωμα της Ευρώπης να έχει μια θέση στο τραπέζι.
Ταυτόχρονα, προσπάθησαν επίσης να αναδείξουν τις δυνατότητές τους να αναλάβουν ρόλο, υπονοώντας παράλληλα ότι η προφανής στροφή του Τραμπ προς τον Πούτιν αποδεικνύει ότι η στάση του Πεκίνου ήταν σωστή από την αρχή.
Εντωμεταξύ, η Ουκρανία, έχει αρχίσει να εξετάζει το ενδεχόμενο να «στρατολογήσει» την Κίνα ως σύμμαχό της.
Ο ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος έχει λάβει ελάχιστη προσοχή από το Πεκίνο από την έναρξη του πολέμου, υπέδειξε κάτι τέτοιο μετά από μια συνάντηση του Σαββάτου μεταξύ του κορυφαίου κινέζου διπλωμάτη, Γουάνγκ, και ουκρανών αξιωματούχων στη Γερμανία.
«Είναι σημαντικό για εμάς να εμπλέξουμε την Κίνα, ώστε να βοηθήσει να ασκηθεί πίεση στον Πούτιν, για να τερματίσει τον πόλεμο. Βλέπουμε, νομίζω, για πρώτη φορά, το ενδιαφέρον της Κίνας», δήλωσε ο Ζελένσκι σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη. «Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι όλες οι διαδικασίες επιταχύνονται τώρα».
Όσον αφορά το ποιος θα πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ο ουκρανός ηγέτης πρόσθεσε ότι θα πρέπει να είναι χώρες «έτοιμες να αναλάβουν την ευθύνη για την εγγύηση της ασφάλειας, την παροχή βοήθειας, την αναχαίτιση του Πούτιν και την επένδυση στην ανάκαμψη της Ουκρανίας».
