Έκρηξη ανατιμήσεων σημειώνεται το τελευταίο διάστημα σε βασικά είδη διατροφής. Ο κλοιός της ακρίβειας στενεύει επικίνδυνα και τα προϊόντα στο καλάθι της νοικοκυράς ολοένα και λιγοστεύουν. Οι Έλληνες καταναλωτές βλέπουν ότι το κλίμα στην αγορά επιδεινώνεται λόγω της ενεργειακής κρίσης και ανησυχούν για το πώς θα επηρεάσει μακροπρόθεσμα τη χώρα μας ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Οι καταναλωτικές συνθήκες αλλάζουν ριζικά. Οι πολίτες αγοράζουν με επιφυλακτικότητα ακόμη και τα απαραίτητα κυνηγώντας τις προσφορές και στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας ώστε να εξοικονομίσουν χρήματα.
Πόσο αυξήθηκαν οι τιμές σε βασικά προϊόντα τα τελευταία μόλις τέσσερα χρόνια και πόσο αναμένεται ακόμη να αυξηθούν; Όπως αποκαλύπτει το ρεπορτάζ του Newsbeast οι ανατιμήσεις «χτυπούν ταβάνι» κάνοντας τους Έλληνες να λένε ακόμη και «το ψωμί… ψωμάκι». Η παροιμιακή φράση μοιάζει πια πιο επίκαιρη από ποτέ ενώ το «πάμε για ένα σουβλάκι» που παλιά ήταν από τις πιο συχνές συνήθειες του Έλληνα απαιτεί στην τσέπη να βρίσκονται τουλάχιστον 3 ευρώ… ή αλλιώς πάνω από ένα χιλιάρικο σε δραχμές.
Πού θα πάει όμως αυτή η κατάσταση; Θα ανέβουν κι άλλο οι τιμές; Ο τερματισμός του πολέμου που συνεχίζεται στην Ουκρανία θα μπορούσε να αναστρέψει την κατάσταση στη χώρα μας; Στις ερωτήσεις του Newsbeast απαντούν ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) Λευτέρης Κιοσές και ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ) Γιώργος Λεχουρίτης.
Οι αυξήσεις στις τιμές σοκάρουν…
Οι αυξήσεις των τιμών σε βασικά τρόφιμα προκαλούν πια σοκ. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι πως η τιμή κιλού του ψωμιού πλέον έχει φτάσει τα 1,2 ευρώ ενώ το ένα λίτρο φρέσκο γάλα από 1,28 ευρώ που κόστιζε κατά μέσο όρο το 2018, πλέον κοστίζει 1,80 ευρώ.
Το νωπό ολόκληρο κοτόπουλο από τα 2,72 ευρώ το κιλό πλέον ξεπερνά τα 3,60 ενώ η αύξηση στην τιμή λίτρου του ελαιόλαδου είναι πάνω από 80 λεπτά του ευρώ.
Την ανιούσα έχουν πάρει και οι τιμές των κρεατικών με το ελληνικό νωπό αρνί να «φλερτάρει» με τα 10 ευρώ το κιλό την ώρα που το ένα πακέτο μακαρόνια κοστίζει πλέον 1,40 ευρώ.
Την ίδια στιγμή η τιμή του αλευριού κατά μέσο όρο το κιλό έχει φτάσει τα 1,20 ευρώ ενώ το 2018 ήταν μόλις 0,90 ευρώ.
Δείτε τον πίνακα των τιμών που αποδεικνύει πόσο αυξήθηκαν μέσα σε λίγα μόλις χρόνια επτά βασικά τρόφιμα:
«Οι ανατιμήσεις στο κομμάτι των τροφίμων ακολουθούν σε γενικές γραμμές την πορεία του πληθωρισμού με συγκεκριμένες κατηγορίες να έχουν κάποιες εξαιρέσεις. Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι οι ανατιμήσεις που καταγράφονται σήμερα είναι κυρίως αποτέλεσμα εξελίξεων που προηγούνται της κρίσης στην Ουκρανία και έχουν να κάνουν με την αύξηση των τιμών πρώτων υλών και ειδικότερα με το κόστος της ενέργειας» υπογραμμίζει ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών ΙΕΛΚΑ Λευτέρης Κιοσές.
«Mιλάμε για ανατιμήσεις του ύψους 6 με 7%. Μία από τις κατηγορίες που έχει τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι αυτή των φυτικών ελαίων (που κατέγραφε αυξήσεις και πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία) αλλά σίγουρα αναμένουμε πως θα επηρεαστεί περαιτέρω και από την εισβολή καθώς και οι δύο χώρες που εμπλέκονται παράγουν το προϊόν και είναι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς στον κόσμο» συμπληρώνει.
Πάνω από 15% η αύξηση στο αρνί
«Στα βασικά είδη τροφίμων οι ανατιμήσεις μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022 ήταν περίπου στο 5% με συγκεκριμένες όμως εξαιρέσεις. Στο αρνί η αύξηση είναι πάνω από 15%, στα φυτικά έλαια επίσης πάνω από 15% ενώ οι άλλες κατηγορίες βρίσκονται στο 5 με 6%» επισημαίνει ο Λευτέρης Κιοσές.
«Δεν ξέρουμε ακόμη σε ακριβείς ποσοστά τα προϊόντα που έχει επηρεάσει η κρίση στην Ουκρανία γιατί για να μεταφραστούν οι τιμές των πρώτων υλών σε ουσιαστικές αυξήσεις πρέπει να περάσει ένα χρονικό διάστημα. Οι κατηγορίες που ενδεχομένως να επηρεαστούν είναι όσες σχετίζονται με τα σιτηρά, κυρίως το μαλακό σιτάρι (όχι όλα τα είδη), τα δημητριακά και τα φυτικά έλαια κυρίως το ηλιέλαιο. Μέσα στο επόμενο εξάμηνο θα δούμε την επίδραση και θα εξαρτηθεί από το πόσο θα κρατήσει ο πόλεμος» επισημαίνει ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).
«Το βασικό πρόβλημα είναι πως η κρίση επηρεάζει το κόστος ενέργειας που ήταν ήδη αυξημένο. Εάν η κρίση κρατήσει λίγο θα είναι κάτι πιο συγκροτημένο» σημειώνει.
«Σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές η Ελλάδα βρίσκεται στις τιμές βασικών προϊόντων κοντά στο μέσο όρο. Δεν έχουμε μεγάλες αποκλίσεις. Πρακτικά την προηγούμενη δεκαετία είχαμε μηδενικό πληθωρισμό. Οι τιμές στα ράφια μεσοσταθμικά όταν ξεκίνησε η πανδημία ήταν περίπου στο ίδιο επίπεδο με 10 χρόνια πριν. Ο κορονοϊός δεν φαίνεται τουλάχιστον στα πρώτα στάδιά του να επηρέασε τις τιμές και αυτό διατηρήθηκε για μεγάλο βαθμό. Οι αυξήσεις άρχισαν να καταγράφονται από το καλοκαίρι του 2021 και μετά ενώ εντάχθηκαν τον χειμώνα του 2021 με την ενσωμάτωση του κόστους ενέργειας στα κόστη των επιχειρήσεων» αναφέρει.
«Οι καταναλωτές συμπεριφέρονται πλέον όπως στην οικονομική κρίση»
Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) «οι καταναλωτές συμπεριφέρονται πλέον αντίστοιχα με την οικονομική κρίση του 2010. Είναι δύσκολο να περικόψεις βασικά προϊόντα οπότε βλέπουμε ότι ”μετακινούνται” σε παρεμφερή».
«Αυτό που κάνουν οι καταναλωτές και εκτιμούμε ότι θα συνεχίσουν να το κάνουν είναι να κινηθούν προς το κομμάτι των έξυπνων αγορών. Όπως έμαθαν δηλαδή να κάνουν μέσα στη δημοσιονομική κρίση. Πρέπει να αξιοποιούν τις προσφορές, να ψάχνουν, να στοκάρουν όταν βρίσκουν μια προσφορά, να συγκρίνουν τις τιμές των καταστημάτων. Αυτό θα μας βοηθήσει να κρατήσουμε ένα επίπεδο ζωής» επισημαίνει κλείνοντας ο Λευτέρης Κιοσές.
«Ο κόσμος δεν αντέχει άλλο»
Ιδιαίτερα ανήσυχος για την πορεία της ελληνικής οικονομίας εμφανίζεται ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ) Γιώργος Λεχουρίτης εξηγώντας πως «η απόρροια της ακρίβειας των τροφίμων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα καύσιμα γιατί τα έξοδα μεταφοράς τα επιβαρύνουν».
«Αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση ενώ θα έπρεπε να έχει μειώσει τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης δεν το κάνει» τονίζει και προσθέτει: «Παράλληλα βλέπουμε μία πτωτική τάση των διεθνών τιμών ενώ ακόμη τα καύσιμα στην Ελλάδα αγγίξουν υπερβολικές τιμές. Είναι πανάκριβα αδικαιολογήτως. Επίσης το ηλεκτρικό ρεύμα έχει μια αύξηση της τάξης του 300% με 500%. Αυτοί οι δύο παράγοντες επιβαρύνουν το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων με αποτέλεσμα να έχουν ακριβύνει τα προϊόντα διατροφής».
«Το 2021 είχαμε αύξηση τις τιμές των τροφίμων κατά μέσο όρο 30%. Το 2022 θα έχουμε μία αντίστοιχη αύξηση 30% ίσως και περισσότερη εάν συνεχιστεί η κρίση στην Ουκρανία. Το να επιβαρύνονται τα τρόφιμα μέσα σε ένα διάστημα 14 μηνών με περίπου 50% αύξηση από την αρχική τιμή είναι υπερβολικό και καθαρή αισχροκέρδεια. Η δικαιολογία ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε αυξήσεις στα σιτηρά δεν ευσταθεί γιατί τα σιτηρά έχουν παραγγελθεί εδώ και έναν χρόνο ή εδώ και έξι μήνες. Αυτό θα το δούμε μακροπρόθεσμα μετά από 2 με 4 μήνες» υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών.
«Στα όσπρια για παράδειγμα είχαμε μια αύξηση της τάξης του 50% σε σύγκριση με το 2020. Εμείς ως ΙΝΚΑ λέμε ότι ο κόσμος δεν αντέχει άλλο. Έχει μείωση του εισοδήματος κατά 40 με 50% λόγω των αυξήσεων. Εάν κάποιος παίρνει 1.000 ευρώ και ξόδευε 300 ευρώ για τρόφιμα σήμερα θα ξοδέψει 420 ευρώ» συμπληρώνει.
«Πρέπει λοιπόν να επιλέγουμε προϊόντα προσφορών, αφού πρώτα κάνουμε έρευνα αγοράς γιατί τελευταία παρατηρείται το εξής φαινόμενο… ”αυξάνεται στα ύψη η τιμή και μετά να κάνουν έκπτωση 50% και έρχεται πιο ακριβή η τιμή από την αρχική”. Αυτό το παιχνίδι της αγοράς» επισημαίνει ο Γιώργος Λεχουρίτης.
«Οι καταναλωτές να κάνουν έλεγχο τιμών»
«Οι καταναλωτές προτείνουμε να αγοράζουν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας τα οποία είναι κατά 50% φθηνότερα από τα επώνυμα. Παράλληλα, θεωρούμε ότι μπορεί να εξοικονομήσει ο καταναλωτής χρήματα αφού κάνει έλεγχο τιμών ραφιού – ταμείου γιατί έχουμε αρκετές καταγγελίες πως διαφοροποιείται η τιμή από το ράφι μέχρι το ταμείο» σημειώνει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ).
«Η ακρίβεια δεν θα κοντρολαριστεί»
«Για το 2022 ίσως και το 2023 η ακρίβεια δεν θα κοντρολαριστεί. Έχει ξεφύγει η κατάσταση, δεν υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί στην αγορά και αυτό δίνει τη δυνατότητα στους επιτήδειους να αισχροκερδούν με αποτέλεσμα κάθε αισιοδοξία να χάνεται εις βάρος των καταναλωτών» εξηγεί ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Καταναλωτών (ΙΝΚΑ).
«Με τα επίσημα στοιχεία το ποσοστό των ανθρώπων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ελλάδα βρίσκεται στο 30%. Με τα δικά μας στοιχεία είναι περίπου στο 50% δηλαδή μιλάμε για τους μισούς Έλληνες. Βλέπουμε μια καθηλωμένη αγορά, δεν κινούνται τα εστιατόρια, οι καφετέριες, τα καταστήματα, δεν κινείται πια τίποτα» υπογραμμίζει κλείνοντας ο Γιώργος Λεχουρίτης.
