Η αμφιλεγόμενη προσέγγιση της Αγγλίας για τον κορονοϊό που προκάλεσε παγκόσμιο σάλο

Για ένα μικρό διάστημα, η Αγγλία στεκόταν μόνη της απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο και τη διεθνή εμπειρία.

Την ώρα που η ηπειρωτική Ευρώπη έσπευδε να πάρει μέτρα κλείνοντας σχολεία και βγάζοντας την αστυνομία στον δρόμο για να εφαρμοστούν τα αυστηρά μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας, οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του Νησιού συμβούλευαν τους πολίτες τους να συνεχίσουν τη ζωή τους κανονικά.

Σχολεία, εστιατόρια, θέατρα, κλαμπ και γήπεδα ήταν ανοιχτά, όπως και οι συναυλιακοί χώροι, και χιλιάδες κόσμου συνέρρεαν πράγματι λες και τίποτα δεν είχε συμβεί εντωμεταξύ.

Στο σπίτι συμβουλεύονταν να παραμείνουν μόνο οι ηλικιωμένοι (άνω των 70) και όσοι βίωναν συμπτώματα «σαν της γρίπης», όπως διευκρίνιζε όμορφα και ωραία το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας (NHS).

Γιατί όμως οι Άγγλοι ήταν τόσο χαλαροί όταν ο υπόλοιπος κόσμος ήταν και παραμένει σε πανικό;

Όπως θα έχετε σίγουρα ακούσει, οι Βρετανοί είχαν ενστερνιστεί μια αμφιλεγόμενη επιδημιολογική θεωρία, υιοθετημένη επισήμως από τους κορυφαίους επιστημονικούς συμβούλους της κυβέρνησης.

Ανοσία της αγέλης τη λένε και μας λέει πως ο καλύτερος τρόπος να απαλειφθούν οι μακροχρόνιες συνέπειες της πανδημίας του κορονοϊού είναι να αφήσεις τον ιό να εξαπλωθεί ανεμπόδιστα στον γενικό πληθυσμό, ώστε να φτιαχτούν αντισώματα και να αποκτήσει η αγέλη, η ανθρώπινη αγέλη εδώ, ανοσία.

Πέρα από τον παγκόσμιο σάλο και την επιστημονική κατακραυγή όμως, την περασμένη Δευτέρα η θεωρία βρήκε απέναντί της τα γεγονότα.

Η ανοσολογική μελέτη του Imperial College London για τον αντίκτυπο του κορονοϊού στη δοκιμαζόμενη Ιταλία έδειξε πως ως και το 30% των κρουσμάτων που νοσηλεύτηκαν στα νοσοκομεία της χώρας χρειάστηκε να μεταφερθούν σε μονάδες εντατικής θεραπείας.

Αυτά τα νούμερα, αν επαναληφθούν στην Αγγλία, δεν είναι δυνατόν να μπορεί να τα διαχειριστεί το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ήταν το σημείο καμπής…

Μέσα σε λίγες ώρες από τη μελέτη, ο βρετανός πρωθυπουργός εμφανίστηκε σε νέο μήνυμά του από το Νο 10 της Downing Street για να μας πει πως η πολιτική της ανοσίας της αγέλης δεν θα εφαρμοστεί. Τώρα ήταν εμφανώς αλλαγμένος.

Τώρα αναγνώριζε πως χρειάζονται «δραστικά μέτρα», ανακοινώνοντας στους πολίτες του πως πρέπει να αποτραβηχτούν εθελοντικά από τις καθημερινές τους ασχολίες, όπως και ο υπόλοιπος κόσμος.

Ακόμα κι έτσι όμως, ο τόνος του βρετανού πρωθυπουργού και ο τρόπος που εφαρμόζουν οι Άγγλοι τα, χαλαρά ακόμη, περιοριστικά μέτρα παραμένουν σε πλήρη και εντυπωσιακή αντίθεση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Μακρόν της Γαλλίας προειδοποίησε πως η χώρα του βρίσκεται σε «κατάσταση πολέμου», όπως έκαναν εξάλλου κι άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες.

Ο Τζόνσον προκρίνει τώρα την προσέγγιση του Τραμπ, απευθυνόμενος στον λαό του για εθελοντική συνεργασία των πολιτών παρά για επιβολή μέτρων από το κράτος. Όπως κάνει δηλαδή η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Την ώρα που ο Μακρόν ανακοίνωνε πως θα βγάλει 100.000 αστυνομικούς στους δρόμους για να ελέγξουν τον περιορισμό της κυκλοφορίας των πολιτών, ο Τζόνσον έλεγε απλώς πως η κυβέρνησή του συμβουλεύει «δημόσιοι χώροι, όπως τα θέατρα, να αποφεύγονται από τον κόσμο».

Προσθέτοντας την ίδια στιγμή πως «δεν πιστεύω πως θα χρειαστεί να εφαρμόσουμε περιοριστικά μέτρα». Εκείνο το βράδυ, χαρακτηριστικά, τα κοινωνικά μέσα κατακλύστηκαν από εικόνες με Βρετανούς να απολαμβάνουν τα ποτάκια τους στις παμπ κανονικότατα.

Και την επομένη το πρωί ο πατέρας του πρωθυπουργού, ο 79χρονος Στάνλεϊ Τζόνσον, δήλωσε σε πρωινό τηλεοπτικό μαγκαζίνο πως «φυσικά θα πάω στην παμπ αν θέλω να πάω στην παμπ»!

Ούτε λίγο ούτε πολύ, όταν πρωτοανακοινώθηκε η επίσημη πολιτική της Αγγλίας για την επιδημία COVID-19, η χώρα ισχυριζόταν πως ήθελε να κολλήσει κορονοϊό το 60% των πολιτών της.

Ο Μπόρις Τζόνσον έλεγε στην πρώτη συνέντευξη Τύπου πως η χώρα του θα ακολουθούσε μια διαφορετική στρατηγική. Μοναδική σε όλο τον πλανήτη.

Το κράτος θα σταματούσε να παρακολουθεί τα ύποπτα κρούσματα και να ιχνηλατεί τις επαφές τους, ελέγχοντας μόνο όσους έφταναν ως το κατώφλι του νοσοκομείου.

Χωρίς ίχνος επιθυμίας να προτείνει κοινωνική απομόνωση, ο Τζόνσον πρότεινε απλώς στους ανθρώπους με συμπτώματα γρίπης να κάτσουν μέσα, στα σχολεία να αποφεύγουν τις εκδρομές στο εξωτερικό και στους ανθρώπους άνω των 70 ετών να ξεχάσουν τις… κρουαζιέρες.

Δεν είχε σκοπό να απαγορεύσει τα αθλητικά γεγονότα και τις μαζικές συναθροίσεις. Την ώρα που ο πλανήτης έμπαινε στον πάγο αναστέλλοντας τα πάντα, οι Άγγλοι γέμιζαν τα γήπεδα κατά χιλιάδες για να ακούσουν τους Stereophonics!

Αν έχεις πυρετό ή βήχα, μείνε στο σπίτι για 7 ημέρες, έλεγαν. Κι αυτό ήταν όλο. Όσο για τα σχολεία, ορθάνοιχτα. Με την κορύφωση της πανδημίας να απέχει βδομάδες μακριά, δεν υπήρχε λόγος υιοθέτησης αυστηρότερων μέτρων.

Ο πρωθυπουργός και οι επιστημονικοί συνεργάτες του ανησυχούσαν περισσότερο για τη «συμπεριφορική κόπωση» του γενικού πληθυσμού: αν οι περιορισμοί εφαρμοστούν πολύ νωρίς, ο κόσμος θα χάσει την υπομονή του και θα αψηφά ολοένα και περισσότερο τις απαγορεύσεις.

«Ακόμα και αν επιβάλουμε δρακόντεια μέτρα και δουλέψουν για κάποιους μήνες, όταν τα αναιρέσουμε ο ιός θα επιστρέψει», είπε χαρακτηριστικά ο σερ Patrick Vallance, ο επικεφαλής επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης. Και τότε αποκαλύφθηκε το πλάνο της ανοσίας της αγέλης.

Τι είπε ο Vallance; Πως για να αποφύγει η Αγγλία μια δεύτερη κλιμάκωση της νόσου τον ερχόμενο χειμώνα, η χώρα θα περιορίσει μεν τον κορονοϊό, «αλλά δεν θα τον εξαλείψει τελείως». Την ώρα που θα εργαστεί για να προστατεύσει τις ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι, θα αφήσει τον γενικό πληθυσμό να νοσήσει.

Και καθώς ο κορονοϊός δεν προκαλεί παρά ήπια συμπτώματα στις μικρότερες ηλικιακές ομάδες, οι περισσότεροι θα αναρρώσουν και θα αναπτύξουν αντισώματα στον ιό. Αυτή η ανοσία της αγέλης θα μειώσει τη μετάδοση του κορονοϊού στο ενδεχόμενο της επανεμφάνισής του τον χειμώνα.

Και μετά βγήκε ο Vallance στο Sky News και μας είπε πως «πιθανότατα το 60%» των ανθρώπων πρέπει να μολυνθούν για να επιτευχθεί η πολυπόθητη μαζική ανοσία στην COVID-19.

Όπως θυμόμαστε, από την πρώτη στιγμή το ιδιαίτερο σχέδιο των Βρετανών συγκέντρωσε μανιασμένη πολεμική από επιστημονικούς και πολιτικούς κύκλους. Ακόμα και για «σχέδιο εξόντωσης» έκαναν κάποιοι λόγο. Και όχι εντελώς άδικα.

Η ανοσία της αγέλης υπάρχει στα ιατρικά εγχειρίδια, δημιουργείται όμως μέσω του εμβολιασμού. Κι ενώ μπορεί πράγματι να επιτευχθεί μέσω γενικευμένης μόλυνσης, «δεν βασίζεσαι στον ίδιο τον φονικό και μολυσματικό παράγοντα για να δημιουργήσεις ανοσία στον πληθυσμό», όπως παρατηρεί εύστοχα ο Akiko Iwasaki, καθηγητής ιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Yale.

Και η αλήθεια είναι πως αυτό φαινόταν να ήθελαν να κάνουν οι Άγγλοι, αν κρίνουμε τουλάχιστον από τις δημόσιες τοποθετήσεις των επικεφαλής της δημόσιας υγείας. Σαν να έλεγαν δηλαδή «ηρεμήστε, συνεχίστε ό,τι κάνετε και κολλήστε COVID-19». Μόνο που δεν ήταν ακριβώς έτσι. Ή μήπως ήταν;

Όσο ο κόσμος συζητούσε τα περί ανοσίας της αγέλης, η βρετανική εφημερίδα «Guardian» έφερνε στο φως ένα απόρρητο έγγραφο ανώτατων αξιωματούχων του βρετανικού συστήματος υγείας που σκιαγραφούσε μια διαφορετική εικόνα.

Πως αναμένεται να μολυνθούν 4 στους 5 Βρετανούς δηλαδή και ότι ο ιός δεν θα κοπάσει ως την άνοιξη του 2021. Αλλά και πως 7,9 εκατ. πολίτες θα χρειαστούν νοσηλεία, ρίχνοντας το σύστημα υγείας στα βράχια.

«Έως το 80% του πληθυσμού αναμένεται να μολυνθεί με COVID-19 τους επόμενους 12 μήνες και έως το 15% (7,9 εκατ. πολίτες) μπορεί να χρειαστεί να νοσηλευτούν», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο χαρτί, σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian.

Αν επιβεβαιωθεί μάλιστα η πρόβλεψη για θνησιμότητα σε ποσοστό 1%, αυτό σημαίνει 531.000 θανάτους. Τραγικός αναμφίβολα ο φόρος του αίματος για να αναπτύξει ανοσία της αγέλης ένας λαός…

«Οι άνθρωποι παρερμήνευσαν τη φράση ανοσία της αγέλης, πιστεύοντας πως θέλουμε η επιδημία να μολύνει τους πάντες», λέει ο καθηγητής Graham Medley του London School of Hygiene and Tropical Medicine. Ο Medley είναι πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής που αναλύει τα μοτίβα διάδοσης των επιδημιών και συμβουλεύει τη βρετανική κυβέρνηση για τα μέτρα κατά της τωρινής πανδημίας.

Ο στόχος τους, μας λέει, είναι ο ίδιος με των άλλων χωρών, να περιοριστούν τα κρούσματα. Η ανοσία της αγέλης δεν είναι τώρα ο σκοπός, αλλά το υποπροϊόν των μέτρων. Το δήλωσε κατόπιν ξεκάθαρα και ο υπουργός Υγείας, Ματ Χάνκοκ: «Η ανοσία της αγέλης δεν είναι ο στόχος ή η πολιτική μας».

Το επίσημο μάλιστα κυβερνητικό σχέδιο για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, δημοσιευμένο online, δεν αναφέρει πουθενά τον όρο «ανοσία της αγέλης». «Το μήνυμα προκάλεσε πράγματι σύγχυση και νομίζω πως αυτό ήταν αρκετά ατυχές», δικαιολογήθηκε και η Petra Klepac, επιδημιολόγος και μέλος της επιτροπής του London School of Hygiene.

Ήταν όλα δηλαδή ένα απλό επικοινωνιακό λάθος;

Από την Τρίτη που μας πέρασε, οι Άγγλοι συντάσσονται προοδευτικά ολοένα και περισσότερο με την υπόλοιπη Ευρώπη σε επίπεδο αυστηροποίησης των μέτρων. Το ποδόσφαιρο απαγορεύτηκε και οι σκηνές με το άδειασμα των σούπερ μάρκετ θύμιζαν τη νέα κανονικότητα που ζει ο πλανήτης.

Ακόμα και οι δρόμοι άρχισαν να αδειάζουν. Οι Αρχές συμβουλεύουν τώρα τον κόσμο να αποφεύγει τις «αχρείαστες συναναστροφές» και να μην πηγαίνει σε εστιατόρια, μπαρ, θέατρα. Και, αν μπορεί, να δουλεύει από το σπίτι.

Ακόμα και η οδηγία για την καραντίνα, αν βιώσεις συμπτώματα όπως ο βήχας και ο πυρετός, εναρμονίστηκε με τη διεθνή εμπειρία της κλεισούρας των 14 ημερών. Και κάτι είπαν για κλείσιμο των σχολείων από Δευτέρα.

Ακόμα κι έτσι όμως τα μέτρα τους είναι πιο χαλαρά από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σαν τη Γαλλία, ας πούμε, που για να βγεις πια από το σπίτι πρέπει να συμπληρώσεις μια αίτηση για τους λόγους της κυκλοφορίας σου στην πόλη.

Τώρα οι πολέμιοι της βρετανικής στρατηγικής συζητούν γιατί καθυστερούν τόσο να πάρουν τα αναγκαία μέτρα. Γιατί δεν ακολουθούν το παράδειγμα της Κίνας, εκεί που το ολικό lockdown περιόρισε αποτελεσματικά την εξάπλωση του κορονοϊού; Ή την προσέγγιση της Σιγκαπούρης, όπου η επιθετική πολιτική του ελέγχου και της καραντίνας φαίνεται να δουλεύει και με το παραπάνω (345 κρούσματα, 0 θάνατοι);

Δεν έχουν δει μήπως τις τραγικές εικόνες της Ιταλίας; Τη ζοφερότερη υπόμνηση του τι πρόκειται να συμβεί όταν καθυστερείς να πάρεις περιοριστικά μέτρα; Ούτε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας άκουσαν που συμβουλεύει «έλεγχο, έλεγχο, έλεγχο»;

Την απάντηση έχει ο Medley: «Το πρόβλημά μου με τις στρατηγικές πολλών χωρών», λέει, «είναι το γεγονός ότι δεν έχουν σκεφτεί μετά τον επόμενο μήνα. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι διαφορετικό».

Η απαγόρευση του γηπέδου και το κλείσιμο των σχολείων «μοιάζει σωστό, αλλά δεν βασίζεται κατ’ ανάγκη σε εμπειρικά δεδομένα». Κινήσεις πανικού τις θεωρεί ο άνθρωπος που χαράσσει την εθνική στρατηγική της Αγγλίας, προτιμώντας αντιθέτως πιο νηφάλιες κινήσεις που θα αποδώσουν μακροπρόθεσμα.

Αν θα τους βγει αυτό, κανείς δεν ξέρει. Και είναι σίγουρα κάτι που θα κριθεί στο τέλος. Για την ώρα πάντως, το βρετανικό σύστημα υγείας είναι σε επίπεδο υπερφόρτωσης μερικές μόλις βδομάδες πίσω από την Ιταλία.

Την Ιταλία, εκεί που τα 41.000 κρούσματα έχουν αναγκάσει τους γιατρούς να πάρουν μερικές πολύ ανατριχιαστικές αποφάσεις για το ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει.

Η Νότια Κορέα, από την άλλη, φαίνεται να έχει τιθασεύσει τον κορονοϊό, μέσω ενός συνδυασμού αποτελεσματικού ελέγχου και κοινωνικής απομόνωσης. Κάτι που κάνουν πετυχημένα, για την ώρα τουλάχιστον, το Χονγκ Κονγκ και η Ταϊβάν.

Πώς απαντά η Βρετανία σε όλα αυτά; Με αδιαφάνεια! Τα μοντέλα και τα δεδομένα που έχουν επηρεάσει την εθνική στρατηγική της δεν έχουν δημοσιευτεί ποτέ. Εκεί όπου όλοι οι άλλοι ερευνητές παγκοσμίως είναι κάτι παραπάνω από πρόθυμοι να μοιραστούν τα ευρήματά τους με την επιστημονική κοινότητα…