Το Κουρδικό επανήλθε βίαια στην επικαιρότητα όταν η κυβέρνηση της Τουρκίας αποφάσισε στις 9 Οκτωβρίου να πραγματοποιήσει στρατιωτική επιχείρηση στη βορειοανατολική Συρία με τον κατ’ ευφημισμόν τίτλο: «Πηγή Ειρήνης».
Στόχος της επέμβασης της Άγκυρας η απώθηση των Κούρδων μαχητών, τους οποίους αποκαλεί «τρομοκράτες», και η εκκαθάριση της παραμεθόριας περιοχής από τις δυνάμεις που πολέμησαν το Ισλαμικό Κράτος με τη συνδρομή του αμερικανικού στρατού.
Οι επιχειρήσεις κράτησαν σχεδόν μία εβδομάδα, με θύματα αμάχους της περιοχής, Κούρδους μαχητές αλλά και Τούρκους στρατιώτες, και ανεστάλησαν όταν η Άγκυρα συμφώνησε για κατάπαυση του πυρός και «πάγωμα» 120 ωρών, μετά την παρέμβαση της ηγεσίας των ΗΠΑ και την επίσκεψη Πενς και Πομπέο στην Τουρκία.
Στις 22 Οκτωβρίου και μετά από διαπραγματεύσεις σχεδόν 7 ωρών στο Σότσι μεταξύ του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Βλαντιμίρ Πούτιν, αποφασίστηκε να αποσυρθούν οι ξένες δυνάμεις που έχουν αναπτυχθεί στη Συρία και να αναπτυχθούν κοινές περιπολίες Ρωσίας-Τουρκίας στην περιοχή.
«Η τουρκική κυβέρνηση έχει μια αλλεργία στο Κουρδικό»
Το Κουρδικό δεν είναι κάτι καινούργιο, ούτε απασχολεί για πρώτη φορά την παγκόσμια κοινή γνώμη. Στην Ελλάδα μάλιστα το θέμα έχει μια σχετικά μακρά ιστορία.
Θελήσαμε να μάθουμε τι σημαίνει η πολιτική της Τουρκίας για τους ανθρώπους που πλήττονται περισσότερο από αυτήν. Μιλήσαμε λοιπόν με μια γυναίκα που έχει γεννηθεί στις κουρδικές περιοχές της τουρκικής επικράτειας και από παιδί ζει στην Ελλάδα, δίνοντας τον δικό της αγώνα για τα δίκαια του λαού της.
Η Μορντενίζ Μπερτσέμ βρίσκεται στην Ελλάδα εδώ και 20 χρόνια.
«Είμαι εδώ από το ’98, για τους ίδιους λόγους που σήμερα κάνουμε αυτή τη συνέντευξη, για τη γενοκτονία των Κούρδων. Μεγάλωσα στο camp του Λαυρίου. Τελείωσα βρεφονηπιοκόμος, μετά γράφτηκα σε μία σχολή δημοσιογραφίας και αυτή τη στιγμή εργάζομαι ως εξωτερικός σύμβουλος του Πολιτιστικού Κέντρου Κουρδιστάν της Αθήνας».
Η Μπερτσέμ μας μίλησε για την «Πηγή Ειρήνης»: «Η τουρκική κυβέρνηση έχει μια αλλεργία στο Κουρδικό, στο άκουσμα ελεύθερο Κουρδιστάν. Δεν δέχθηκαν ούτε να ζήσουμε κάτω από την ίδια σημαία τόσα χρόνια. Εμείς δεχθήκαμε, αποχωρήσαμε από την ιδέα του ελεύθερου Κουρδιστάν και είπαμε να γίνει μια δημοκρατική ομοσπονδία. Ούτε και αυτό το δέχθηκαν. Όσο εμείς φωνάξαμε ειρήνη τόσα χρόνια και στην Τουρκία και στη Συρία και στο Ιράν και στο Ιράκ, όλο και βομβαρδιστήκαμε περισσότερο. Δεν μιλάω μόνο για τον Ερντογάν, μιλάω για όλο το τουρκικό καθεστώς. Αυτή είναι η νοοτροπία τους. Από τον Μοχάμεντ ξεκινάει. Όποιος σκοτώσει χριστιανούς, όποιος σκοτώσει γκιαούρηδες θα πάει στον παράδεισο».
Ο αγώνας των Κούρδων ενάντια στο ISIS έμεινε παροιμιώδης: «Έτσι κάνουν και σήμερα οι τζιχαντιστές. Εγώ δεν λέω “αχ τι κάναν οι τζιχαντιστές”, γιατί αυτό λέει το Ισλάμ. Απλώς τόσα χρόνια υπήρχαν οι κεμαλιστές το πήγαιναν λίγο πιο ευρωπαϊκά, λίγο πιο δυτικά. Ήρθε ο Ερντογάν και τηρεί ό,τι γράφει το Κοράνι. Δεν μπορούσε εδώ και χρόνια να δεχθεί την ιδέα του Κουρδιστάν, ειδικά στη Συρία. Και μην ξεχνάμε ότι το Κομπάνι, η Ροζάβα, δεν απελευθερώθηκε μόνο από τα χέρια των Κούρδων. Αυτό που τον τσάκισε ήταν η συμφωνία των ΗΠΑ με τους Κούρδους, του Άσαντ με τους Κούρδους, οι δυνάμεις YPG, οι διεθνείς αντάρτες που βρέθηκαν από τη Γαλλία, την Ελβετία, την Ελλάδα, από σκανδιναβικές χώρες.
Πραγματοποιήθηκε αυτό που φοβόταν. Και προετοίμαζε πολλά χρόνια το έδαφος ώστε να εισβάλει στη Συρία. Το έκανε, δεν βρήκε στην αρχή εμπόδιο από τη Δύση. Αλλά βρήκε πολύ μεγάλο εμπόδιο από τους λαούς. Όλοι λένε οι Κούρδοι αποχωρούν. Όχι οι Κούρδοι δεν αποχωρούν, απλώς οι Κούρδοι δεν βομβάρδισαν το χωριό κανενός. Ήρθαν οι Τούρκοι και απλώθηκαν σαν να είναι δική τους χώρα, έβαλαν τη σημαία, και μάλιστα είπε ο Ερντογάν ότι η σημαία εκεί που μπήκε δεν θα ξαναβγεί. Σαν να είναι δική του η χώρα. Οι Κούρδοι είναι πολύ λογικό να υποκύψουν διότι ούτως ή άλλως δεν ήθελαν πόλεμο. Υπήρχαν 200.000 άμαχοι σε μία περιοχή που ξαφνικά βομβαρδίστηκαν τα σπίτια τους και δεν ξέρουν πού να πάνε. Και όχι μόνο με απλά όπλα, με χημικά όπλα, με απαγορευμένα όπλα. Κάηκαν μωρά».
Και συνεχίζει: «Οι Κούρδοι πώς πολεμάνε τόσα χρόνια; Το PKK, οι δυνάμεις του YPG δεν ιδρύθηκαν από τους Αμερικανούς. Καλά κάνουν και αποχωρούν οι Κούρδοι γιατί πάνω από όλα για την οργάνωση, για το PKK, είναι ο λαός, πάνω από όλα να φύγουν οι άμαχοι. Ο αντάρτης είναι ο αντάρτης, ο άμαχος είναι ο άμαχος. Έφτασαν γυναίκες να αφήνουν τα παιδιά στις γιαγιάδες, να παίρνουν τα όπλα και να πολεμάνε μόνες τους τους κατακτητές, τους βιαστές που πουλούσαν γυναίκες στα παζάρια. Σκότωσαν παιδιά βιάζοντάς τα. Σε 70χρονους τα πούλησαν. Και δεν το έκαναν μόνο στους Κούρδους. Το έκαναν στους χριστιανούς, στους Αρμένιους. Τώρα κατάλαβαν όλοι τι εστί Ροζάβα. Σήμερα οι λαοί της Δύσης κατάλαβαν τι ζει ο κουρδικός λαός. Αυτό το ζούμε εδώ και 100 χρόνια. Για χιλιετίες, από τον Ζαρατούστρα, από τους Γεζίντι που έχουν υποστεί 74 γενοκτονίες».
«Απέναντί μας είχαμε έναν δαίμονα»
«Αν η Ευρώπη είχε σταθεί σωστά στην επίθεση των τζιχαντιστών πριν 3-4 χρόνια, αντί να κατηγορήσουν τον κουρδικό λαό, δεν θα πω τους Κούρδους αντάρτες, γιατί εκεί αγωνίζονταν ο φίλος μου, ο αδελφός μου που πήρε τα βουνά και είπε θα γίνω στρατιώτης. Είδα γιαγιάδες να πολεμούν, είδα 15χρονα παιδιά να πολεμούν. Η Ευρώπη κατηγόρησε τους Κούρδους ότι συμφώνησαν με τους Αμερικανούς» μας είπε η Μπερτσέμ.
«Τότε είχα κουραστεί πολύ να δίνω της εξής απάντηση με πολύ απλά λόγια: είχες έναν δαίμονα απέναντί σου, όχι με την έννοια της κακής ενέργειας, δαίμονες με τα χειρότερα μαχαίρια, ό,τι χειρότερο μπορείς να φανταστείς. Είναι το δικαίωμά του, έτσι λέει η θρησκεία του. Είχες αυτούς τους δαίμονες που είχαν αποφασίσει να εξισλαμίσουν όλη την Ευρώπη, να περάσουν όλα τα σύνορα, αλλά πρώτα από τους Κούρδους, από τους Ασσύριους, πρώτα από Αρμένιους και τους Χριστιανούς. Εμείς με ποιον να είχαμε συμφωνήσει, είχε κάποιος καλύτερη ιδέα; Στην ουσία δώσαμε 70.000 μάρτυρες, κάποιοι λένε 11.000. Αν βάλουμε δημοσιογράφους, γιατί και αυτοί μάρτυρες είναι. Ξέρετε πόσοι εθελοντές Έλληνες ή Γερμανοί πήγαν να μαγειρέψουν για τον λαό χωρίς να ανήκουν σε κάποια ΜΚΟ;
Έπρεπε να συμφωνήσουμε έστω και με τον άλλον τον δαίμονα για κρατήσουμε κάποιες περιοχές ασφαλείς. Και πάλι δεν τα καταφέραμε. Ο αγώνας συνεχιζόταν, ο ανταρτοπόλεμος συνεχιζόταν και οι Ευρωπαίοι έλεγαν γιατί οι Αμερικανοί έδωσαν όπλα. Μας έδωσαν εκείνοι όπλα και δεν το δεχθήκαμε;».
«Ο πόλεμος δεν ήταν μόνο στη Συρία, τον ζούμε καθημερινά»
Όσο για τη στάση του τουρκικού λαού μας είπε:
«Εμείς δεν πολεμούσαμε για σύνορα, δεν είπαμε ότι Ντιγιάρμπακιρ είναι δικό μας, η Κωνσταντινούπολη είναι δική σας. Συμβιβαστήκαμε κάτω από την ίδια σημαία. Καταλαβαίνεις τι σημαίνει για έναν άνθρωπο που έχει χάσει γονείς και αδέλφια, που έχει καταστραφεί η παιδική του ηλικία; Η σημαία η τουρκική έχει φτιαχτεί με το αίμα μας. Γιατί μέχρι και φαντάρους παίρνουν με το ζόρι Κούρδους.
Ο τουρκικός λαός δεν στάθηκε σωστά, όπως πάντα. Ακόμη και παιδάκια χαιρετούσαν στρατιωτικά. Από τα γήπεδά τους μέχρι και τα σχολεία τους».
Η καθημερινότητα των Κούρδων στην Τουρκία είναι σε πολλές περιπτώσεις πιεστική και αβίωτη. Η Μπερτσέμ μας εξηγεί:
«Στα πρώτα χρόνια που βρέθηκα στην Ελλάδα, έλεγα γιατί να μην βρίσκομαι και εγώ για να σπουδάσω στο Ντιγιάρμπακιρ; Να είχα συγγενείς, να είχα φίλους. Αλλά μεγαλώνοντας και γνωρίζοντας Κούρδους που έρχονταν εδώ, έκανα τον σταυρό μου, σήκωνα τα χέρια στον Αλλάχ, στον Βούδα, παντού και έλεγα ευτυχώς που μεγάλωσα εδώ. Για το ξύλο που θα έτρωγα. Πρώτη δημοτικού πήγα στην Κωνσταντινούπολη και έφαγα πολύ ξύλο γιατί δεν μίλαγα τουρκικά. Είχα έναν συμμαθητή που ήταν Κουρδάκι και όποτε πλησίαζε η δασκάλα, κατουριόταν πάνω του και επίσης έτρωγε ξύλο. Γιατί κατουρήθηκε πάνω του. Έτσι θα μεγάλωνα. Και αναγκαστικά ή θα έβγαινα στο βουνό ή θα ήμουν φυλακή ή θα έλεγα: “Α όχι εγώ Τουρκάλα”. Και θα ντρεπόμουν για αυτό που είμαι.
Αυτή είναι η σημερινή Τουρκία. Ο τουρκικός λαός ποτέ δεν στάθηκε δίπλα στον ειρηνιστή γιατί και το δικό του και το δικό μου το παιδί πεθαίνουν. Και δεν πεθαίνουν τα παιδιά των πλούσιων Τούρκων. 25 εκατομμύρια είναι Κούρδοι, Κούρδους στέλνουν στο βουνό. Χρόνια τώρα υπάρχουν οι “Μητέρες του Σαββάτου”, οι μητέρες των αγνοούμενων που από το ’96 έχουν τις εικόνες των παιδιών στα χέρια τους. Μία Τουρκάλα μητέρα δεν στάθηκε δίπλα τους να πει έστω να βρεθεί ο τάφος του. Από το ’60, από το ’80 μέχρι το 2019 η ιστορία επαναλαμβάνεται. Δεν άλλαξε τίποτα, το ίδιο τους τραβάνε τα μαλλιά, το ίδιο τις δέρνουν. Και οι μισές από αυτές είναι 60 ή 70 ετών. Δεν είναι ο πόλεμος μόνο στη Συρία, τον ζούμε καθημερινά».
Το χωριό όπου γεννήθηκε το PKK
Η Μπερτσέμ θυμάται και το πώς ζούσε η γιαγιά της:
«Πριν από 80, 90 χρόνια η γιαγιά μου κοιμόταν με το όπλο της. Γιατί το χωριό Λίτζε όπου ιδρύθηκε το PKK, έχει καεί πάνω από 50 φορές και με ανθρώπους μέσα. Σε αυτό το χωριό απαγορευόταν να πας μέχρι και τσάι να πιεις. Και άνθρωποι που αντιστάθηκαν και έμειναν εκεί είναι πλέον νεκροί. Ακόμη και σήμερα στο Λίτζε απαγορεύεται να μπεις. Γιατί θεωρούν ότι το χωριό τάιζε τους αντάρτες και μέτραγε ο στρατός το αλεύρι που έπαιρναν. Τρία παιδιά είχε μία οικογένεια, τόσο αλεύρι έπαιρνε».
Οι Κούρδοι όμως δεν δοκιμάζονται μόνο στην Τουρκία.
«Δεν έχουν καμία διαφορά οι Κούρδοι του Ιράν με αυτούς της Τουρκίας. Ό,τι κάνει η Τουρκία, δύο φορές χειρότερα κάνει το Ιράν. Το Ιράν τις προάλλες εκτέλεσε μία 27χρονη δασκάλα γιατί δίδασκε τα παιδιά τη μητρική τους γλώσσα. Πέρσι το καλοκαίρι 3 ποιητές. Δεν εκτελέστηκαν επειδή είχαν πάρει τα όπλα, εκτελέστηκαν επειδή έγραφαν. Μπήκαν φυλακή και σε όλη την Ευρώπη μαζεύαμε υπογραφές για να σωθούν. Το μόνο που καταφέραμε είναι να το καθυστερήσουμε. Ξαφνικά ένα πρωί στις 6 η ώρα εκτελέστηκαν όλοι μαζί.
Δεν είναι μόνο η Συρία. Στο Ιράκ να δείτε, όταν τους σκότωνε ο Σαντάμ. Σε ένα χωριό που ζούσαν 5.000 Κούρδοι πέταξαν με ελικόπτερο μια περίεργη ουσία, σαν χώμα. Και αυτό μύριζε μηλόπιτα. Έτρεχαν τα παιδιά: “ Μαμά έφτιαξες μηλόπιτα;”. Τελικά ήταν χημικά και πέθαναν όλοι στο χωριό.
Δεν φταίει ο λαός για την παράδοση Οτσαλάν
«Εγώ τις κυβερνήσεις δεν τις πίστεψα ποτέ ούτε έχω αυταπάτες. Αν είχα θα έπρεπε να μισώ την ελληνική κυβέρνηση που έδωσε τον Οτσαλάν. Οι κυβερνήσεις είναι πιόνια. Ο λαός βγήκε στον δρόμο το ’99 και έκλαιγε. Έκλαιγαν οι Έλληνες, οι παππούδες, οι γιαγιάδες και φώναζαν “Ντροπή”. Εγώ ήμουν εδώ αλλά δεν ήξερα ακόμη ελληνικά και μου είχε τυπωθεί στο μυαλό. Αυτοί οι άνθρωποι έφαγαν ξύλο από την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ. Αυτοί έλεγαν: “Τι κάναμε;”. Εγώ λέω ότι δεν το κάνατε εσείς. Εμείς μοιάζουμε πάρα πολύ με τον ελληνικό λαό. Στον αγώνα και στους πόνους και στις γενοκτονίες».
Η Μπερτσέμ μίλησε και για τη δική της οικογένεια:
«Η οικογένειά μου είναι δυστυχώς σκορπισμένη. Ο ένας αδελφός μου είναι πολιτικός κρατούμενος από το ’99, άλλοι δύο έμειναν πίσω και άλλαξαν επίθετα. Εμείς είμαστε εδώ και παλεύουμε. Ο αγώνας του ανθρώπου δεν σταματάει».
Όσο για το πόσοι είναι οι Κούρδοι συνολικά στον κόσμο, μας είπε:
«Εγώ ακούω για έναν αριθμό 75.000.000 Κούρδων σε όλον τον κόσμο. Και στη διασπορά και στο Κουρδιστάν. Αν σκεφτείτε ότι μόνο η μητέρα μου έκανε 10 παιδιά. Άλλη γυναίκα έκανε 15, ειδικά τότε. Στην Τουρκία πρέπει να είναι 20 με 25 εκατομμύρια Κούρδοι και στο Ιράν περίπου 11. Στο Ιράκ πρέπει να είναι περισσότεροι γιατί είναι πιο απελευθερωμένοι. Όλοι οι υπόλοιποι στη διασπορά.
Ο ανταρτοπόλεμος των Κούρδων ξεκίνησε από το Ιράκ πριν από περίπου 100 χρόνια. Τον ξεκίνησαν ο πατέρας του Μπαρζάνι με τον πατέρα του Ταλαμπάνι. Το γυναικείο αντάρτικο ξεκίνησε από τη γυναίκα του Ταλαμπάνι. Η πρώτη αντάρτισσα ήταν η Λεϊλά Κασίμ, η Ιρανή. Την εκτέλεσαν».
Ο κουρδικός λαός έχει μακραίωνη ιστορία στην περιοχή και οι ρίζες του αναφέρονται ακόμη και σε αρχαιοελληνικά κείμενα.
«Έχουμε μεγάλη και μακραίωνη ιστορία. Οι Καρδούχοι, όπως αναφέρει ο Ξενοφώντας. Πριν μερικά χρόνια δεν μας άκουγε κανείς. Στη Γερμανία ήμασταν τρομοκράτες. Το PKK θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση. Το PKK όμως κράτησε τα σύνορα ασφαλή. Και το ευχαριστώ τους είναι αυτό».
Η Μπερτσέμ είναι μια δυναμική ακτιβίστρια με φλόγα για τον αγώνα της. Δεν είναι η μόνη όμως. Μας ανέλυσε λοιπόν ποιος είναι ο ρόλος της γυναίκας στην κουρδική κοινωνία.
«Αν το πάρουμε μυθολογικά, ο Θεός που λέτε εσείς, σε εμάς το Χουντά είναι γυναικείο όνομα, η θεά. Εμείς τη γυναίκα την έχουμε θεά. Από τότε που χώρισαν το Κουρδιστάν σε 4 μέρη (Τουρκία, Ιράκ, Ιράν, Συρία) υπήρξε τρομακτική καταπίεση και οι Κούρδοι ήταν πρόσφυγες στη χώρα που έμεναν. Όπως και σε χριστιανικούς πληθυσμούς που εξαναγκάστηκαν να ασπαστούν το Ισλάμ, έτσι συμβαίνει και στους Κούρδους.
Στο Ισλάμ πρέπει να φοράς μαντήλα, αλλιώς είσαι άπιστη. Στο Ισλάμ δεν πρέπει να πετάς τα ψίχουλα του ψωμιού, γιατί είσαι αμαρτωλή. Εσένα μπορούν να σε πουλήσουν σε 3 άνδρες αλλά δεν μπορείς να μιλήσεις.
Μετά ήρθε ο Κεμάλ που έφερε τη μόδα του καπέλου και ήθελε να κάνει την Τουρκία Ευρώπη. Έφερε έναν νόμο που έλεγε ότι ακόμη και οι αγρότισσες πρέπει να φοράνε καπέλο και στο χωράφι. Μετά πέθανε ο Κεμάλ και επανήλθε το συντηρητικό Ισλάμ. Οι Κούρδισσες αναγκάστηκαν να υιοθετήσουν ισλαμικές συνήθειες. Ο Αγάς πίεζε τον μπαμπά, ο μπαμπάς και ο αδελφός πίεζαν την κόρη. Θυμάστε το κόκκινο σεντόνι την πρώτη νύχτα του γάμου. Αν είχε σπάσει ο παρθενικός υμένας έπρεπε ο μικρός αδελφός να σκοτώσει την κόρη γιατί ήταν άπιστη».
Μας είπε για την αντάρτισσα από το Ιράν: «Η Λεϊλά Κασίν πήρε πρώτη τα όπλα, τη βίασαν και στη συνέχεια την εκτέλεσαν. Πριν την εκτελέσουν είπε τον εθνικό ύμνο των Κούρδων. Αυτό έγινε παράδειγμα για την Κούρδισσα γυναίκα. Στις κουρδικές κοινωνίες πάντα υπήρχε μητριαρχία.
Ο τουρκικός στρατός στις επιθέσεις του στο Ντιγιαρμπακίρ και αλλού βίαζε τις γυναίκες μπροστά στον άνδρα και τα παιδιά της και στη συνέχεια σκότωναν τον άνδρα. Εκείνες όμως ζούσαν και αναγκάστηκαν να πάρουν τα όπλα στα χέρια. Αυτό επισήμως ξεκίνησε από το PKK και με τη βοήθεια του Οτσαλάν. Όχι απλώς έδωσε ελευθερία στις γυναίκες, τους θύμισε ποιες ήταν. Τους θύμισε την ιστορία τους.
Τους είπε: “Ή εσύ θα αγωνιστείς για τα πιστεύω σου ή κανένας άνδρας δεν θα το κάνει αυτό για σένα”. Οι γυναίκες αποδείχθηκαν δυναμικές. Αν θυμάστε το Κομπάνι το απελευθέρωσαν κυρίως γυναίκες. Οι τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους πίστευαν ότι αν τους σκοτώσει γυναίκα δεν θα πάνε στον παράδεισο».
