Ήταν ένας άνθρωπος της ανώτερης αστικής τάξης, απόφοιτος του Κέιμπριτζ, που γύρισε την πλάτη του σε όλα προκειμένου να γίνει πράκτορας των Σοβιετικών στη διάρκεια της δεκαετίας του 1930. Μια από τις πιο κρίσιμες αποστολές του Κιμ Φίλμπι στην 30 χρόνων καριέρα του ήταν το ταξίδι του στην Ισπανία, φαινομενικά για να καλύψει τον Ισπανικό Εμφύλιο για την εφημερίδα Times του Λονδίνου ως ξένος ανταποκριτής. Η πραγματική του αποστολή όμως ήταν άλλη: να δολοφονήσει τον Φρανθίσκο Φράνκο.

Ο λόγος που η αποστολή αυτή δεν ολοκληρώθηκε ποτέ παραμένει ένα μυστήριο. Δεν έχει επιβεβαιωθεί αν ο Φίλμπι -ο αποκαλούμενος «τρίτος άνθρωπος» του κατασκοπευτικού δικτύου που έγινε γνωστό ως «Cambridge Five» (οι πέντε του Κέμπριτζ)- ανέλαβε αυτή την αποστολή. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι ο Φράνκο έζησε και κυριάρχησε στην Ισπανία μέχρι τον θάνατό του το 1975. Όπως επίσης ότι ο Φίλμπι έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους πιο πετυχημένους διπλούς πράκτορες όλων των εποχών και ως ένας από τους πιο επικίνδυνους στην ιστορία της βρετανικής κατασκοπείας.

Ο δημοσιογράφος από τη Σεβίλη, Ενρίκε Μποκανέγκρα, πέρασε πέντε χρόνια της ζωής του μελετώντας την εμπλοκή του Φίλμπι στην Ισπανία, μια περίοδο που μέχρι σχετικά πρόσφατα δεν απασχολούσε τις βιογραφίες του, γράφει η ισπανική El Pais. Ο Μποκανέγκρα κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τον τίτλο «Ένας κατάσκοπος στα χαρακώματα: Ο Κιμ Φίλμπι στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο», το οποίο βραβεύτηκε μάλιστα στη χώρα του.

«Δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι συνέβη», δηλώνει ο Μποκανέγκρα. «Αυτό που ξέρουμε είναι ότι ο Σοβιετικός με τον οποίο επικοινωνούσε ο Φίλμπι στο Λονδίνο είχε πάρει την εντολή να στείλει κάποιον στην Ισπανία προκειμένου να κατασκοπεύσει την πλευρά των εθνικιστών, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στις ενέργειες των γερμανικών και ιταλικών δυνάμεων. Και επίσης, να δολοφονήσει τον Φράνκο.

Το αν ο Φίλμπι ήταν ικανός να αναλάβει μια τέτοια δολοφονία είναι κάτι συζητήσιμο. Δεν είχε στρατιωτική εκπαίδευση και δεν ήξερε να χρησιμοποιήσει όπλο, για να μην αναφέρουμε και όλη την ασφάλεια γύρω από τον Φράνκο».

Μέχρι σήμερα, κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα αν ο Φίλμπι προσπάθησε και απέτυχε, δεν τόλμησε ποτέ ή, όπως υποψιάζεται ο συγγραφέας, το μήνυμα δεν έφτασε ποτέ στον ίδιο ενημερώνοντάς τον για τον ρόλο του σε αυτή την αποστολή.

Στην πραγματικότητα, λόγω της έλλειψης εγγράφων πάνω στο θέμα αυτό, μεγάλο μέρος της περιόδου του Φίλμπι στην Ισπανία παραμένει ένα αίνιγμα. Ενώ ο συγγραφέας μπόρεσε να αποκτήσει πρόσβαση σε μεγάλο μέρος αρχειακού υλικού στην Αγγλία, τον μόνο διαθέσιμο υλικό για εκείνον στην Ισπανία ήταν ένα παράξενο τηλεγράφημα.

Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσα λίγα στοιχεία για τον Φίλμπι στην Ισπανία αποτελεί από μόνο του ένα μυστήριο γεγονός, όχι μόνο διότι ήταν ένας γνωστός δημοσιογράφος για μία από τις πιο διακεκριμένες εφημερίδες στον κόσμο, αλλά και διότι έφτασε να παρασημοφορηθεί από τον ίδιο τον Φράνκο. «Καταστράφηκαν όλα τα αρχεία για εκείνον τη δεκαετία του 1960 όταν ανακαλύφθηκε ότι εργαζόταν για τη Σοβιετική Ένωση;», διερωτάται ο Μποκανέγκρα.

Ο Φίλμπι έφτασε στην Ισπανία τον Φεβρουάριο του 1937, οκτώ μήνες μετά την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, κι αφού είχαν προηγηθεί ήδη τέσσερις ανταποκριτές των Times. Η καλή τύχη όμως του επέστρεψε να πάρει τη θέση του. Οι επαφές από τον πατέρα του, διπλωμάτη και συγγραφέα, έπεισαν τους Times να στείλουν εκείνον στην Ισπανία.

Μια ακόμη τυχερή στιγμή ήταν όταν ο έλεγχος ασφαλείας των αντρών του Φράνκο απέτυχε να βρει το κομματάκι εκείνο χαρτιού, όπου είχε γράψει τους μυστικούς του κωδικούς. Αλλά και εκείνη όταν ήταν ο μοναδικός επιζών σε μια επίθεση στο αυτοκίνητο όπου επέβαιναν ο ίδιος και τρεις συνάδελφοί του. Η φασιστική προπαγάνδα εκμεταλλεύτηκε τους θανάτους των ξένων δημοσιογράφων και μετέτρεψε τον Φίλμπι σε ήρωα, κερδίζοντας την αναγνώριση του Φράνκο με την επιβίωσή του. Το αποτέλεσμα ήταν να απολαμβάνει μια σχετικά μεγαλύτερη ελευθερία ανάμεσα στους ανθρώπους του.

Αρχεία της υπηρεσίας MI5 που ήρθαν στη δημοσιότητα το 2001, αποκάλυπταν το σχέδιο εξόντωσης του Φράνκο από τον κατάσκοπο Κιμ Φίλμπι. Το σχέδιο για τη δολοφονία του Ισπανού δικτάτορα αναθεωρήθηκε από τον Νικολάι Γιεζόφ, επικεφαλής τότε της μυστικής αστυνομίας της ΕΣΣΔ, ο οποίος και ανέθεσε σε έναν άλλο διπλό πράκτορα να βρει το κατάλληλο πρόσωπο για να εκτελέσει την αποστολή.

«Πράγματι εντόπισε ένα νεαρό Άγγλο, ένα δημοσιογράφο από καλή οικογένεια, έναν ιδεαλιστή και φανατικό αντιναζί» αναφέρει ο Σοβιετικός στρατηγός, Βάλτερ Κριβίτσκι, ο οποίος αργότερα αυτομόλησε στη Δύση. Ο «νεαρός Άγγλος» δεν ήταν άλλος από τον Κιμ Φίλμπι, ο οποίος εκείνη την περίοδο κάλυπτε τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου στην Ισπανία για λογαριασμό των Times του Λονδίνου.

«Ενώ το σχέδιο ήταν έτοιμο να τεθεί σε εφαρμογή, ο άνθρωπος που εντόπισε τον Φίλμπι επέστρεψε στη Μόσχα και εξαφανίστηκε», αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο στρατηγός Κριβίτσκι.

«Κανονικά, οι διπλοί πράκτορες διαρκούς 5 με 10 χρόνια το περισσότερο», δηλώνει ο Μποκανέγκρα στην El Pais, αναφερόμενος στην ασυνήθιστα μεγάλη καριέρα του Φίλμπι στην κατασκοπεία. «Άντεξε 30 χρόνια». Δεν προκαλεί μεγάλη εντύπωση βέβαια το γεγονός ότι η ζωή ενός ανθρώπου που έζησε σχεδόν αποκλειστικά στο ψέμα και την απάτη παραμένει ένα μυστήριο, παρά τα πολλά βιβλία που έχουν γραφτεί για αυτόν.

Έπειτα από χρόνια στην κατασκοπεία, άρχισαν οι υποψίες το 1951, όταν βοήθησε δύο από τους «Cambridge Five» να αυτομολήσουν στη Ρωσία. Παρά τις αλλεπάλληλες ανακρίσεις από την MI6, δεν «έσπασε» και κατάφερε να απομακρυνθεί από τις βρετανικές υπηρεσίες ασφαλείας μόνος του. Πήγε, στη συνέχεια, στη Βηρυτό να εργαστεί για τους The Observer και The Economist. Η πραγματική φύση της δουλειάς του ήρθε στο φως μόνο αφότου ο ίδιος αυτομόλησε στη Σοβιετική Ένωση από τη Βηρυτό το 1963.