Πώς παίζεται το παιχνίδι της τεχνολογίας το 2018

Οι εξελίξεις στον τομέα της τεχνολογίας λογίζονται κοσμοϊστορικές, καθώς ο κόσμος μας γυρίζει σελίδα και μοιάζει ολοένα και λιγότερο με όσα ξέραμε. Οι πόλεις αυτοματοποιούνται, τα συστήματα γίνονται εξυπνότερα και η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται να καταλάβει τη δική της θέση, μέσα στον λυσσαλέο ανταγωνισμό της αγοράς για το ποια τεχνολογία θα προκριθεί και ποια θα πεθάνει πριν ακόμα γεννηθεί. Μέσα στον καταιγιστικό ρυθμό και τα αντικρουόμενα συμφέροντα, το κορυφαίο πανεπιστημιακό ίδρυμα MIT αποκάλυψε πρόσφατα τη δική του λίστα με τις καινοτόμες τεχνολογίες του 2018, για τις οποίες εργάζονται κάποιοι πυρετωδώς να καταστήσουν πραγματικότητα. Τεχνολογίες που προκαλούν επιστημονικό και τεχνολογικό δέος και έχουν τις προοπτικές και την ορμή να αλλάξουν τα πάντα γύρω μας. Το περιοδικό του ιδρύματος «MIT Technology Review» ζήτησε από τους αρθρογράφους του να επιλέξουν τη σημαντικότερη τεχνολογία με την οποία ασχολήθηκαν φέτος. Ή αυτή που θεωρούν πως θα έχει τον μεγαλύτερο κοινωνικό αντίκτυπο μακροπρόθεσμα, όπως αποκάλυψε ο εκδότης του David Rotman: «Αναζητούμε θεμελιωδώς νέες εξελίξεις στην τεχνολογία που θα έχουν ευρύτερες συνέπειες». Ας δούμε λοιπόν τις πρωτοποριακές τεχνολογίες που κόβουν δεσμούς με τα παλιά. Αυτές που προκαλούν ακόμα και πύρινους διαξιφισμούς περί δεοντολογικής και ηθικής χρήσης τους…

Την ώρα που το 3D printing πλαστικού έχει σταματήσει να μας κάνει εντύπωση, κάτι καινούριο φαίνεται να ξεπηδά και να καταλαμβάνει την αγορά. Η τρισδιάστατη εκτύπωση μετάλλου είναι ήδη πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που επιφέρει νέες ευκαιρίες, καθώς οι πρακτικές εφαρμογές για περίπλοκες μεταλλικές κατασκευές επιτόπου είναι πρακτικά ανεξάντλητες. Το 3D printing μετάλλου αναμένεται να φέρει άλλη μια επανάσταση στον κατασκευαστικό κλάδο, επιτρέποντας τη μαζικότερη, ευκολότερη και ταχύτερη παραγωγή μεταλλικών εξαρτημάτων. Αντί να συσσωρεύει κάποιος ανταλλακτικά και εξαρτήματα, μπορεί απλώς να τα τυπώνει όποτε τα χρειάζεται εκείνος ή ο πελάτης του. Την ίδια ώρα, η πρωτοποριακή μέθοδος μπορεί να αποδώσει περίτεχνα και πολύπλοκα μεταλλικά προϊόντα που παρέμεναν αδύνατα με οποιαδήποτε άλλη τεχνική… Για πρώτη ποτέ φορά, οι ερευνητές κατάφεραν να φτιάξουν έμβρυα αποκλειστικά από βλαστοκύτταρα, χωρίς τη βοήθεια ωαρίων και σπερματοζωαρίων δηλαδή. Μια κολοσσιαία επιστημονική επιτυχία που ανοίγει νέους δρόμους στην κατανόηση του πώς φτιάχνεται η ζωή η ίδια. Ένα θέμα που έχει ήδη εγείρει δεοντολογικά θέματα, ακόμα και φιλοσοφικά ζητήματα. Τα τεχνητά έμβρυα κομίζουν ανυπολόγιστης αξίας γνώσεις στην επιστήμη για το πώς δημιουργείται και αναπτύσσεται η ζωή, την ίδια ώρα που παρέχουν και τα πρώτα βήματα για να ξεπεράσει ο άνθρωπος τη φυσική διαδικασία της γονιμοποίησης. Ούτε ωάρια, ούτε σπερματοζωάρια, η ζωή μπορεί να φτιάχνεται στο μέλλον σε δοκιμαστικούς σωλήνες και ερευνητικά εργαστήρια…

Σε μια συνοικία του Τορόντο, η μητρική εταιρία της Google, Alphabet, παρατηρεί και αξιολογεί πώς χτίζονται οι πόλεις, πώς διοικούνται και πώς βιώνεται τελικά η καθημερινότητά τους από τους πολίτες. Ο στόχος είναι το πάντρεμα του νέου βιομηχανικού σχεδιασμού με τεχνολογίες αιχμής όχι μόνο για να γίνουν οι πόλεις πιο έξυπνες και αυτοματοποιημένες, αλλά και η ζωή πιο προσιτή, χαρούμενη και περιβαλλοντικά ευαίσθητη. Παρά το γεγονός ότι αυτό θα πάρει κάποια χρόνια, είναι μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις της ανθρωπότητας, η δημιουργία πόλεων καθαρότερων, ασφαλέστερων και με καλύτερη ποιότητα ζωής… Οι κολοσσοί της τεχνολογικής βιομηχανίας, βαριά ονόματα όπως Amazon, Google, IBM και Microsoft, πειραματίζονται ήδη με τεχνητά νευρωνικά δίκτυα και τεχνικές μάθησης μηχανών θέλοντας να κάνουν την τεχνητή νοημοσύνη ευκολότερη στη χρήση και φτηνότερη. Και η ηλεκτρονική διαθεσιμότητα αυτών των αλγοριθμικών εργαλείων στο ίντερνετ (cloud) το μόνο που θα κάνει είναι να τα καταστήσει προσβάσιμα από ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις. Αλλάζοντας έτσι πρακτικά τα πάντα, από το πώς διαχειρίζονται οι αποθήκες και οι προμήθειες μέχρι και πώς παράγουμε ή κατασκευάζουμε τα προϊόντα μας. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ για να μεταμορφώσει τον κόσμο μας, κάποιοι ωστόσο την κάνουν φιλικότερη στη χρήση και τον επιχειρηματικό κόσμο… Αυτή είναι η καινοτομία που υπόσχεται πως θα δώσει στα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης γερές δόσεις φαντασίας, επιτρέποντας ουσιαστικά στο ένα να αντιμάχεται το άλλο. Τόσο η Google Brain και η Deep Mind όσο και η Nvidia έχουν επικεντρωθεί στη δημιουργία συστημάτων που θα αποδίδουν σούπερ αληθοφανείς ψηφιακούς κόσμους σε όρους εικόνας και ήχου, πιο αληθινούς απ’ ό,τι έχουμε δει ποτέ. Άλλος ένας τομέας αιχμής που εγείρει δεύτερες σκέψεις, καθώς την ώρα που το οπτικοακουστικό περιεχόμενο μοιάζει ολοένα και πιο πολύ στην πραγματικότητα, οι μηχανές μετατρέπονται αναγκαστικά σε πανίσχυρα εργαλεία χειραγώγησης και απάτης… Τα ακουστικά Pixel Buds εφαρμόζουν τεχνολογίες αυτόματης μετάφρασης, επιτρέποντας έτσι τους ανθρώπους να καταλαβαίνει ο ένας τον άλλο άμεσα και σε πραγματικό χρόνο, την ώρα που ο καθένας μιλά τη γλώσσα του! Η τεχνολογία είναι ακόμα σε δοκιμαστικό επίπεδο, η Google είναι ωστόσο αποφασισμένη να βελτιώσει τον σχεδιασμό των ακουστικών και τις μικροατέλειες, καθώς εγγυώνται μεγάλα πράγματα… Μια νέα μέθοδος έχει επιτρέψει να συλλαμβάνουμε όλες τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά τη χρήση του φυσικού αερίου, αποφεύγοντας έτσι τα επιβλαβή για το περιβάλλον υποπροϊόντα της καύσης του και δημιουργώντας ακόμα πιο καθαρή ενέργεια. Με το φυσικό αέριο να έχει κερδίσει τη θέση του στον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα, καθώς στις ΗΠΑ αντιστοιχεί στο 32% της συνολικής παραγωγής ενέργειας, οι ρύποι δεν είναι καθόλου αμελητέοι, αντιπροσωπεύοντας ένα καλό 30% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ίδια χώρα στον τομέα της ενέργειας. Αυτή η φιλικότερη στο περιβάλλον τεχνολογία υπόσχεται παραγωγή ηλεκτρισμού χωρίς διοξείδιο του άνθρακα, ό,τι μεγαλύτερο έχει ακουστεί σε επίπεδο οικολογικής είδησης με σοβαρότατο αντίκτυπο στο περιβάλλον τα τελευταία χρόνια… Η τεχνολογία blockchain, στην οποία βασίζονται τα κρυπτονομίσματα τύπου Bitcoin, είναι μια κολοσσιαία επανάσταση που συντελούνταν στο περιθώριο του χρηματοπιστωτικού τομέα, πλέον όμως δεν είναι τόσο «σκοτεινή». Και η υιοθέτησή της χαρακτηρίζεται ήδη ως βήμα τομής, καθώς έχει τη δύναμη να ανανεώσει συναλλαγές και να μεταμορφώσει τους τρόπους με τους οποίους κάνουμε τις πληρωμές μας ή ανταλλάζουμε τα δεδομένα μας, πάντα χωρίς μεσάζοντες. Την ίδια ώρα, το blockchain επιτρέπει στις ψηφιακές συναλλαγές να εκτελούνται με απαράμιλλο βαθμό προστασίας των προσωπικών δεδομένων, καλύπτοντας τις ταυτότητες των χρηστών. Κάτι που διευκολύνει την αποκάλυψη ευαίσθητων πληροφορίων χωρίς το ρίσκο να πέσουν σε λάθος χέρια τη λάθος στιγμή. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ακόμα και η δημόσια διοίκηση, θα μεταλλαχθούν σε σχήματα και δομές που θα ορίσει η τεχνολογία blockchain, πιθανότατα πιο γρήγορα απ’ όσο υπολογίζαμε… Τεράστιες αλλαγές συντελούνται και στον τομέα των αναλυτικών προβλέψεων, πλέον μέσω γονιδιακών δεδομένων. Μια πληθώρα εταιριών (Helix, 23andMe, Myriad Genetics, BK Biobank, Broad Institute) εργάζονται εδώ πυρετωδώς για να προβαίνουν σε προβλέψεις και διακυμάνσεις με τη βοήθεια της γενετικής ανάλυσης, σε κάτι που δεν έχει μάλιστα τέλος, καθώς εφαρμόζονται στα πάντα, από μοντέλα πρόβλεψης για ξεσπάσματα επιδημιών μέχρι και οικονομικές καμπύλες βιωσιμότητας συστημάτων. Οι αντίστοιχες τεχνολογίες χαρακτηρίζονται τεράστιο βήμα για τη δημόσια υγεία και τα εθνικά συστήματά της, αν και επειδή είναι κάτι ολότελα καινούριο για την ανθρωπότητα, εγείρονται και ζητήματα ηθικής. Η γενετική αυτή μαντεία θα καταστήσει δυνατό να προβλέπουμε τις πιθανότητες να είναι ένα έμβρυο έξυπνο ή μέσης νοημοσύνης, ακόμα και να προφητεύουμε τη συμπεριφορά κάποιου σε δεδομένο σενάριο. Πώς θα χρησιμοποιηθούν όμως αυτές οι πληροφορίες; Θα αλλάξει τον τρόπο που μαθαίνουν τα παιδιά νέες γνώσεις και δεξιότητες, αναμφίβολα, θα είναι όμως προς το καλύτερο; Και πώς κρίνεται το καλύτερο εδώ; Με τη βοήθεια του κβαντικού υπολογιστή της IBM με τα 7 κβαντικά bits (qubits), πανεπιστημιακή ομάδα του Χάρβαρντ δημιούργησε αυτό που χαιρετίστηκε ως η πιο πολύπλοκη και ολοκληρωμένη αναπαράσταση μορίου. Το μόριο, ένα υδρίδιο, είναι το μεγαλύτερο που προσομοιώθηκε από κβαντικό υπολογιστή, άλλη μια επανάσταση που συντελείται σε ανήλιαγα υπόγεια εργαστηρίων. Σύντομα η επιστήμη θα είναι σε θέση να χρησιμοποιεί τους κβαντικούς υπολογιστές για να σχεδιάζει νέα υλικά με ολότελα ελεγχόμενες και επιθυμητές ιδιότητες. Και οι πρώτες αναφορές μιλούν εδώ για «θαυματουργά υλικά», όπως ηλιακά πάνελ με πρωτόγνωρη αποδοτικότητα, καλύτερα πρόσθετα καυσίμων με ζηλευτές ιδιότητες, ακόμα και πρωτεΐνες ή φάρμακα με αποτελεσματικότητα που συγκλονίζει.