Η ιστορία ενός χωριού που αφορίστηκε ολόκληρο

Είναι ένα μικρό χωριό, μόλις 62 ψυχών, στις παρειές της χιονοσκεπούς οροσειράς Moncayo, στην Αραγονία της Ισπανίας. Κουβαλά ωστόσο στις πλάτες του, το μικρό Trasmoz, μια «κατάρα» με ένα ξόρκι τόσο δυνατό που μόνο ο Πάπας μπορεί να το «ακυρώσει». Το Trasmoz έχει αιώνες ιστορίας σχετικά με τη μαγεία με επίκεντρο το κάστρο του, που χρονολογείται από τον 12ο αιώνα και από το οποίο σήμερα διασώζεται μόνο το μισό. «Όλος ο μύθος σχετικά με τη μαγεία που συνοδεύει το Trasmoz ξεκινά εδώ, σε αυτό το κάστρο», εξηγεί στο BBC η Lola Ruiz Diaz, που ασχολείται με τη μαγεία. «Τον 13ο αιώνα οι ένοικοι του κάστρου κατασκεύαζαν πλαστά νομίσματα. Για να αποτρέψουν τους κατοίκους του χωριού από το να ερευνήσουν από πού προερχόταν όλη αυτή η φασαρία που έκαναν πλαστογραφώντας, διέδωσαν τη φήμη πως μάγοι και μάγισσες μέσα στο κάστρο έσερναν αλυσίδες και έφτιαχναν καζάνια για να βράζουν τις νύχτες μαγικά φίλτρα. Η φήμη λειτούργησε κι έκτοτε το Trasmoz συνδέθηκε άρρηκτα με τη μαγεία». Την εποχή εκείνη, σύμφωνα με τη Ruiz, το Trasmoz ήταν ακμάζουσα κοινότητα και ισχυρό φέουδο, γεμάτο ορυχεία σιδήρου και άργυρου και τεράστια αποθέματα ξύλου και νερού. Είχε επίσης ένα είδος αυτονομίας, δηλαδή δεν ανήκε στην Καθολική κυριαρχία της Εκκλησίας και μάλιστα με βασιλικό διάταγμα δεν είχε την υποχρέωση να πληρώσει φόρους ή τέλη στο παρακείμενο μοναστήρι Veruela – γεγονός που εξόργιζε την Εκκλησία. Έτσι όταν άρχισαν να εξαπλώνονται και έξω από τα «τείχη» του χωριού οι φήμες πως το Trasmoz ήταν παράδεισος μαγείας, ο ηγούμενος του Veruela άρπαξε την ευκαιρία για να τιμωρήσει το «ανυπότακτο» χωριό, ζητώντας από τον αρχιεπίσκοπο της Tarazona, της μεγαλύτερης κοντινής πόλης, να το αφορίσει ολόκληρο. Αυτό σήμαινε πως οι κάτοικοί του δεν θα μπορούσαν να πάνε για εξομολόγηση ούτε να συμμετάσχουν στα Ιερά Μυστήρια. Η εύπορη κοινωνία του Trasmoz -κράμα Εβραίων, Χριστιανών και Αράβων- δεν μετανόησε, αδιαφορώντας για τον μόνο δρόμο να απαλλαγεί από τον αφορισμό. Οι διαμάχες με το Veruela συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια και κορυφώθηκαν όταν το μοναστήρι άρχισε να εκτρέπει νερό από το χωριό αντί να πληρώνει για την προμήθειά του. Σε «αντίποινα» ο Pedro Manuel Ximenez de Urrea, λόρδος του Trasmoz, πήρε τα όπλα κατά του μοναστηριού. Αλλά πριν ξεσπάσει πόλεμος το θέμα λύθηκε από τα πιο αρμόδια χείλη, τον ίδιο τον Βασιλιά Φερδινάνδο τον 2ο που αποφάσισε πως οι πράξεις του Trasmoz ήταν δικαιολογημένες. Η Εκκλησία δεν συγχωρέσε ποτέ την ήττα της αυτή και με τη ρητή άδεια του Πάπα Ιουλίου του Β’ καταράστηκε το χωριό το 1511 με τον κατάλληλο ψαλμό από το Βιβλίο των Ψαλμών, το πιο ισχυρό εργαλείο που κατέχει η Εκκλησία. Υποστηρίχθηκε πως ο Pedro Manuel και οι κάτοικοι του Trasmoz είχαν «τυφλωθεί» από τη μαγεία και εφόσον η κατάρα ρίχτηκε από τον Πάπα, μόνο ένας Πάπας είχε το δικαίωμα να την άρει. Μέχρι στιγμής δεν το έχει κάνει πάντως κανείς… Τα χρόνια που ακολούθησαν δεν ήταν εύκολα για το Trasmoz. Το κάστρο κάηκε ολοσχερώς το 1520 και παρέμεινε ερειπωμένο για αιώνες. Μετά τον διωγμό των Εβραίων από την Ισπανία τον 15ο αιώνα, το Trasmoz βρέθηκε σε παρακμή. Από τους 10.000 κατοίκους του έμειναν μόλις 62, εκ των οποίων μόνο οι μισοί μόνιμοι. Σήμερα το χωριό δεν έχει ούτε καταστήματα ούτε σχολείο κι έχει μόνο ένα μπαρ. Πολλά σπίτια είναι υπό κατάρρευση και οι δρόμοι είναι ως επί το πλείστον άδειοι. Στα απομεινάρια του κάστρου, από όπου άρχισε όλη η περιπέτεια του χωριού με τη μαγεία, στεγάζεται ένα μικρό μουσείο μαγείας και φυλάσσεται μια συλλογή με σχετικά αντικείμενα όπως καζάνια και μαύροι σταυροί. Εκεί βρίσκεται και το γλυπτό μιας γυναίκας, της La Tia Casca, της τελευταίας «μάγισσας» που σκοτώθηκε στο Τrasmoz το 1860. «Ξέσπασε θανάσιμη επιδημία και δεν βρέθηκε ούτε εξήγηση αλλά ούτε και θεραπεία. Έτσι κατηγόρησαν την La Tia Casca που πιστευόταν πως ήταν παράξενη και μυστικοπαθής. Την περικύκλωσαν και την πέταξαν σε ένα βαθύ πηγάδι», περιγράφει η Ruiz. πάνω του τοποθετήθηκε το γλυπτό της. Κι αν η La Tia Casca ήταν η τελευταία «μάγισσα» που έπεφτε νεκρή στον καταραμένο τόπο, η παράδοση της μαγείας είναι ολοζώντανη στο ισπανικό χωριό. Κάθε Ιούνιο, στο φεστιβάλ Feria de Brujeria, πωλούνται λοσιόν και φίλτρα φτιαγμένα από τα θεραπευτικά και παραισθησιογόνα βότανα και φυτά που φυτρώνουν στην οροσειρά Moncayo. Ηθοποιοί αναβιώνουν ιστορικές σκηνές, όπως τη σύλληψη και τον βασανισμό των κατηγορούμενων μαγισσών κι ένας τυχερός ανακηρύσσεται «Μάγος της χρονιάς». Η Ruiz είναι η τελευταία με αυτόν τον τίτλο. «Για να διεκδικήσεις αυτή την τιμή πρέπει να γνωρίζεις από βοτανοθεραπεία αλλά κυρίως να εμπλέκεσαι με όλη την ιστορία και την προώθηση όλων όσων συνδέονται με το Trasmoz. Το να είσαι σήμερα μάγισσα είναι παράσημο», δηλώνει η ίδια, η τελευταία «Μάγισσα της χρονιάς» του «καταραμένου» ισπανικού χωριού…