O Έλληνας που έφτιαξε ένα από τα πιο απροσδόκητα όπλα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Ένα τροποποιημένο άρμα μάχης που θα έκανε το κατασκόταδο μέρα μεσημέρι θα μπορούσε να είναι το καλύτερο οπλικό σύστημα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αν πιστέψουμε τουλάχιστον τον στρατάρχη των Βρετανών, Τζον Φρέντρικ Τσαρλς Φούλερ, τον εισηγητή και πιονέρο του σύγχρονου τεθωρακισμένου πολέμου. Ο αποστρατευμένος άγγλος αρχιστράτηγος αποκάλεσε μάλιστα την αποτυχία να χρησιμοποιηθεί εγκαίρως η ελληνική δημιουργία ως «τη μεγαλύτερη γκάφα όλου του πολέμου»! Έφτασε μάλιστα μέχρι το σημείο να ισχυριστεί ότι αν οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί το είχαν εντάξει εγκαίρως στις τεθωρακισμένες μεραρχίες τους, τότε θα είχαν πατήσει τους ναζί πολύ πριν τους Σοβιετικούς. Ο λόγος για το καινοτόμο Canal Defence Light, το εκτυφλωτικό φως του οποίου θα αποπροσανατόλιζε τον εχθρό και να έγερνε την πλάστιγγα του πολέμου προς την πλευρά των Συμμάχων. Το μυστικό όπλο του βρετανικού οπλοστασίου δεν ήταν παρά ένας πανίσχυρος προβολέας προσαρμοσμένος στον πυργίσκο του άρματος μάχης, που διέθετε ένα κλείστρο που έκανε το φως να αναβοσβήνει έξι φορές το δευτερόλεπτο. Με φωτεινή ένταση στις 13 εκατομμύρια καντέλες (!), ο τεθωρακισμένος αυτός φακός θα έκανε το νυχτερινό πεδίο της μάχης μέρα μεσημέρι στραβώνοντας τον εχθρό και αφοπλίζοντάς τον ολότελα. Με κωδικό όνομα CDL (Canal Defence Light), το πρωτοποριακό οπλικό σύστημα ήταν πνευματικό παιδί ενός ελληνικής καταγωγής βρετανού μηχανικού, του Μαρσέλ Μιτσάκη, ο οποίος σκέφτηκε δημιουργικά για να απαλλάξει την Ευρώπη από τη ναζιστική λαίλαπα. Ο εκτυφλωτικός προβολέας με το φως που τρεμόπαιζε θα έκανε τις κόρες των οφθαλμών των ναζί να διαστέλλονται και να συστέλλονται ακαριαία, προκαλώντας ναυτία και ζάλη. Με τους στρατιώτες εξουδετερωμένους, η εξολόθρευσή τους θα γινόταν παιχνιδάκι, γι’ αυτό και το τροποποιημένο άρμα μάχης του Marcel Mitzakis (είχε αντικαταστήσει το κανόνι με τον προβολέα) παινέθηκε τόσο από το Γενικό Επιτελείο του Βασιλικού Στρατού. Στα δοκιμαστικά, ο τεθωρακισμένος αυτό φάρος αποδείχτηκε μάλιστα ιδιαιτέρως αποτελεσματικός, καθώς κανείς δεν μπορούσε να τα βάλει με το εκθαμβωτικό φως του. Αν και η πολεμική του ιστορία δεν θα δικαίωνε τον εφευρέτη του, που το ήθελε στην εμπροσθοφυλακή για την υπεράσπιση της Βρετανίας από τις αδηφάγες χιτλερικές ορέξεις. Το μυστικό όπλο της Αγγλίας ήταν πράγματι τόσο μυστικό που δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ ως όφειλε, τόσο γιατί οι περισσότεροι αξιωματικοί αγνοούσαν καν την ύπαρξή του και όσοι ήξεραν ότι υπήρχε, δεν πίστεψαν ποτέ πως θα μπορούσε να αποδειχθεί αποτελεσματικό. Κι έτσι το CDL χρησιμοποιήθηκε απλώς σε κάποιες μάχες ως γιγαντιαίος φακός! Με αυτό πέρασαν οι Σύμμαχοι τον Ρήνο και με αυτό εντόπιζαν τους γερμανούς σαμποτέρ των γεφυρών. Αν πιστέψουμε τις λαμπρές αναφορές των βρετανών επιτελαρχών για το Canal Defence Light, τότε φαίνεται να είναι μεγάλο κρίμα που δεν επιστρατεύτηκε για τον σκοπό που το ήθελε ο έλληνας μηχανικός του…

Η προϊστορία του

Η ιδέα για το CDL είχε την απίθανη καταγωγή της μερικές χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και συγκεκριμένα στην καυτή έρημο της Αιγύπτου. Η προέλαση των Γερμανών απειλούσε ανοιχτά τη Διώρυγα του Σουέζ και οι Σύμμαχοι αναζητούσαν τρόπους να την υπερασπιστούν από τις αιφνιδιαστικές νυχτερινές επιθέσεις του εχθρού. Ο στρατός είχε σκεφτεί ακόμα και να φωταγωγήσει το κανάλι, απ’ όπου πήρε εξάλλου το κωδικό όνομά του το Canal Defence Light (Φως Άμυνας Καναλιού). Το concept της φωτιστικής επίθεσης δεν ήταν βέβαια κατά κανέναν τρόπο καινούριο, αν και με την έννοια που απέκτησε στο πλαίσιο της συζήτησής μας πρωτοδιαμορφώθηκε στο μυαλό του πλωτάρχη του Βασιλικού Ναυτικού, Oscar de Thoren, το 1915, καταμεσής του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δική του πρόθεση ήταν να προσαρμόσει δυνατούς προβολείς πάνω σε μικρά οχήματα, ώστε να μπορούν να μεταφερθούν γρήγορα όπου ακριβώς θα χρειάζονταν. Ο σκοπός δεν ήταν άλλος από το να καταστήσει τα εισερχόμενα πυρά του εχθρού παντελώς άχρηστα, καθώς το εκτυφλωτικό φως θα έπνιγε τα πάντα εντός του. Ο de Thoren παρουσίασε την ιδέα του στους ανώτερους επιτελείς του βρετανικού στρατού τόσο το 1917 όσο και το 1922, αν και εκείνοι έμοιαζαν αδιάφοροι. Τόσο αδιάφοροι που του είπαν να προσπαθήσει να πουλήσει την ιδέα του στους Γάλλους! Ο πατριώτης αξιωματικός δεν συζήτησε βέβαια καν με τη γαλλική κυβέρνηση. Αυτό που έκανε ήταν να ιδρύσει έναν όμιλο προβληματισμού (de Thoren Syndicate) το 1933 για να συζητηθεί περαιτέρω η ιδέα του. Διευθυντής του ομίλου τοποθετήθηκε ο ελληνικής καταγωγής Marcel Mitzakis και τεχνικός σύμβουλος ο ίδιος ο -εν αποστρατεία πια- στρατάρχης Φούλερ! Όσο για τα κονδύλια, προέρχονταν από τα ταμεία του Δούκα του Ουέστμινστερ, που μετατράπηκε σε ένθερμο οπαδό της ιδέας. Η πρώτη δοκιμή της πρωτοποριακής μηχανής έλαβε χώρα στη Γαλλία το 1934. Στα δεύτερα μάλιστα δοκιμαστικά το 1936 είχαν προσκληθεί και αξιωματούχοι του βρετανικού στρατού, οι οποίοι εντυπωσιασμένοι ζήτησαν από την παρέα μια επίδειξη του μαραφετιού της σε αγγλικό έδαφος. Τον Φεβρουάριο του 1937, ο Μιτσάκης έκανε μια εντυπωσιακή παρουσίαση του τεθωρακισμένου προβολέα του στο Επιτελείο Στρατού και σύντομα του παρήγγειλαν τρία πρωτότυπα για περαιτέρω δοκιμαστικά. Ο έλληνας μηχανικός αντιμετώπισε ωστόσο πολλαπλά προβλήματα με τη μαζική παραγωγή της δημιουργίας του και καθυστέρησε σε βαθμό εξοργιστικό: η τελική δοκιμή δεν θα λάμβανε χώρα πριν από τις 7 Ιουνίου 1940! Δέκα μέρες αργότερα, το βρετανικό ΓΕΣ ανέλαβε εσπευσμένα την παραγωγή του project μέσω της κατασκευής 300 τροποποιημένων πυργίσκων-προβολέων.

Πώς δούλευε

Ο στάνταρ πυργίσκος των βρετανικών αρμάτων μάχης (Matilda και Churchill κυρίως) αντικαταστάθηκε από τον ολότελα θωρακισμένο πυργίσκο του Μιτσάκη, που έφερε προβολέα 12,8 εκατομμυρίων καντέλων αλλά και πολυβόλο για την άμυνά του. Το εκτυφλωτικό φως, μηχανικό επίτευγμα στον καιρό του, προερχόταν από μια λυχνία τόξου άνθρακα, η οποία τροφοδοτούνταν από γεννήτρια 9,5KW, που έπαιρνε ζωή από βοηθητική μηχανή. Παραβολικά κάτοπτρα αναλάμβαναν κατόπιν να διαθλάσουν τη φωτεινή δέσμη, επιτρέποντας ταυτοχρόνως την προστασία της φωτεινής πηγής πίσω από θωράκιση. Το εκτυφλωτικό φως του CDL δημιουργούσε «σκοτεινά τρίγωνα» γύρω του, επιτρέποντας έτσι να καμουφλάρονται παραδοσιακά άρματα μάχης και στρατιώτες, οι οποίοι παρέμεναν πρακτικά αθέατοι στον εχθρό. Ταυτοχρόνως, χρωματιστά φίλτρα στον προβολέα έδιναν στο λευκό φως άλλες αποχρώσεις: το μπλε φως, για παράδειγμα, έδινε την ψευδαίσθηση πως το CDL ήταν μακρύτερα. Όταν μάλιστα δύο CDL συνδυάζονταν, τότε το αποτέλεσμα ήταν ακόμα πιο αποδοτικό: η δέσμη που αναβόσβηνε δεν επέτρεπε στα μάτια του εχθρού να προσαρμοστούν στις συνθήκες φωτός ή σκότους, προκαλώντας ναυτία, ζάλη, ανισορροπία, προσωρινή τύφλωση και γενικό αποπροσανατολισμό. Το μόνο μειονέκτημα του πυργίσκου ήταν ότι όταν προσαρμοζόταν στα άρματα μάχης του βρετανικού στρατού, τα Matilda και Churchill συγκεκριμένα, τότε το τανκ έχανε το κανόνι του. Το 1943 ο Μιτσάκης έλυσε το πρόβλημα χρησιμοποιώντας το ολοκαίνουριο αμερικανικό Μ3 Grant, στο οποίο προσαρμοζόταν εύκολα ο πυργίσκος του με ελάχιστες τροποποιήσεις, επιτρέποντας στο τεθωρακισμένο να κρατήσει το κανόνι του.

Όλο αυτό τον καιρό, το πρόγραμμα παραγωγής των CDL ήταν μυστικότατο. Στα δοκιμαστικά μάλιστα της νέας προσαρμογής του στο M3 σε πεδίο μάχης της Σκοτίας, ο στρατιωτικός επιτελάρχης έγραψε στην αναφορά του πως η συσκευή ήταν «ιδιαιτέρως αβέβαιη ώστε να μετατραπεί στο βασικό όπλο μιας εισβολής». Παρά τις φειδωλές κριτικές του 1943, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του φωτός που τρεμόπαιζε καθιστούσε το CDL ιδιαιτέρως αποτελεσματικό, καθώς ανάμεσα στα άλλα ήταν πρακτικά αδύνατο να εντοπίσεις την ακριβή θέση του οχήματος. Σε σχετική δοκιμή, ένα άρμα μάχης εξοπλισμένο με CDL πλησίασε επικινδύνως κοντά στο αντιαρματικό, οι χειριστές του οποίου δεν μπορούσαν καν να το πλησιάσουν με τις άσφαιρες βολές τους! Ήταν όμως και το άλλο: η θωράκιση μπροστά από τον προβολέα επέτρεπε την απρόσκοπτη λειτουργία του ακόμα και όταν βαλλόταν επανειλημμένως από σφαίρες. Τίποτα δεν φαινόταν να μπορεί να το ανακόψει, καθώς ακόμα και οι κανονιές των αρμάτων μάχης δεν μπορούσαν να το πλήξουν, μιας και δεν το εντόπιζαν επακριβώς.

Η πολεμική του δράση

Τελικά, περισσότερα από 300 άρματα μάχης (Matilda, Churchill και Grant) τροποποιήθηκαν καταλλήλως για να φιλοξενήσουν το CDL, το οποίο λογιζόταν τώρα από την ηγεσία του βρετανικού στρατού ως το όπλο που θα άλλαζε την ισορροπία των δυνάμεων στο Δυτικό Μέτωπο μετά την Απόβαση στη Νορμανδία. Παρά τις εμφατικές διακηρύξεις όμως, τα CDL παρέμειναν εν πολλοίς παροπλισμένα! Δύο είναι οι βασικοί λόγοι για τον πρόωρο θάνατό τους. Κατά πρώτον, ήταν η απόλυτη μυστικότητά του, η οποία εμπόδισε την όποια εκπαίδευση χειριστών στη λειτουργία του. Ταυτοχρόνως, όσοι σχεδίαζαν τις τακτικές μάχης δεν το είχαν καν ακούσει ή αγνοούσαν τι μπορούσε να κάνει: «Ακόμα και οι στρατηγοί που έπρεπε να το έχουν χρησιμοποιήσει, δεν ξέρουν τι μπορεί να κάνει», παραπονιόταν στις αναφορές του ο εφευρέτης του Marcel Mitzakis. Αλλά ακόμα και αυτοί που το είχαν ακούσει (ακούσει, όχι δει!), δεν ήταν δυνατόν να πιστέψουν ότι μια δέσμη φωτός θα μπορούσε να αφοπλίσει την καλοκουρδισμένη γερμανική πολεμική μηχανή. Μόνο ο στρατάρχης Φούλερ εκτιμούσε το μυστικό όπλο που θα άλλαζε τον συσχετισμό δυνάμεων, αν και ήταν μόνος εναντίον όλων και μακριά από θέσεις ευθύνης πια…

Εντέλει, μόλις πέντε βρετανικές και δύο αμερικανικές διμοιρίες εκπαιδεύτηκαν με πάσα μυστικότητα στη χρήση του CDL. Οι δύο μάλιστα από τις πέντε βρετανικές μονάδες ξαποστάλθηκαν με το απόρρητο όπλο στην Αίγυπτο, αν και δεν έγινε ποτέ γνωστό γιατί δεν το χρησιμοποίησαν στη μάχη. Ενδεχομένως να ευθύνεται ότι κανείς ανώτερος αξιωματικός δεν το γνώριζε κι έτσι δεν το εμπιστευόταν. Κάποια ξαποστάλθηκαν στην Άπω Ανατολή για να συνδράμουν την πολεμική προσπάθεια των ΗΠΑ κατά της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, αν και ποτέ δεν επιστρατεύτηκαν κατά των Ιαπώνων. Ξέρουμε πάντως ότι η ομολογουμένως ανατρεπτική ιδέα του Μιτσάκη επιστρατεύτηκε στη διέλευση του Ρήνου το 1945, πιθανότατα όμως ως απλός προβολέας νυκτός και όχι ως όργανο αποπροσανατολισμού του εχθρού. Οι ΗΠΑ υιοθέτησαν την ανατρεπτική ιδέα του Μιτσάκη και άλλα 500 τανκ M3 τροποποιήθηκαν καταλλήλως το 1943, παίρνοντας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού την κωδική ονομασία «T10 Shop Tractors». Αν και επίσης δεν είδαν ποτέ πεδίο μάχης. Η συντριπτική πλειονότητα των αγγλικών και αμερικανικών μονάδων παρέμεινε παροπλισμένη στην Ουαλία και τη Σκοτία. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, το CDL μπορεί να χρησιμοποιήθηκε με τον τρόπο που το ήθελε ο εφευρέτης του μόνο μεταπολεμικά, στις περιπέτειες των Βρετανών στην Ινδία, αν και αυτές ακόμα οι αναφορές ελέγχονται για την αλήθεια τους. Η μετατροπή του φωτός σε μη φονικό πολεμικό όπλο, η πνευματική παρακαταθήκη του A.V.M. Mitzakis δηλαδή, έμελλε να γνωρίσει αργότερα μεγάλη απήχηση, όταν το strobe light έπαιξε τελικά τον ρόλο που δεν γεύτηκε η λυχνία τόξου άνθρακα του δαιμόνιοι έλληνα μηχανικού… Δείτε όλα τα θέματα του Weekend