Η γυναίκα που ταξίδεψε τη γιόγκα στον δυτικό κόσμο

Η διάδοση της γιόγκα στον δυτικό κόσμο έχει λάβει τη μορφή χιονοστιβάδας στη διάρκεια των τελευταίων ετών. Η «φρενίτιδα» δεν θα μπορούσε να μην αγγίξει και την Ελλάδα, όπου ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι «προσηλυτίζονται» στην παραδοσιακή ινδική τέχνη που μετρά χιλιάδες χρόνια ζωής. Άλλωστε η διδασκαλία της έχει μπει εδώ και χρόνια ακόμη και μέσα στα γυμναστήρια, φέρνοντας πιο πολλούς ανθρώπους κοντά στην εναλλακτική αυτή μορφή άσκησης του σώματος και του πνεύματος. Πρόκειται για άλλη μια μόδα που θα μας αποχαιρετίσει σε λίγα χρόνια ή η γιόγκα ήρθε για να μείνει; Το σίγουρο είναι πως έχει κατακτήσει τον δυτικό κόσμο, γεγονός που προκαλεί και… ενόχληση σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως καταδεικνύει η πρόσφατη ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου, που υποστηρίζει πως η πρακτική της δεν έχει καμιά θέση στη ζωή των χριστιανών, καθώς αποτελεί «θεμελιώδες κεφάλαιο της θρησκείας του Ινδουισμού» και ως εκ τούτου δεν θα έπρεπε να ασκείται. Ο «αφορισμός» της γιόγκα δεν φαίνεται να βρίσκει πάντως ανταπόκριση στους ένθερμους οπαδούς της, που επιμένουν πως πρόκειται για μια αγαπημένη μορφή άσκησης χωρίς περαιτέρω προεκτάσεις. Ο δυτικός κόσμος ενσωματώνει τη γιόγκα, προσαρμόζοντάς τη στον δικό του τρόπο ζωής. Άλλωστε στις 21 Ιουνίου 2015 γιορτάζεται σε περισσότερες από 150 χώρες του κόσμου και η πρώτη της Παγκόσμια Ημέρα, έπειτα από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον περασμένο Δεκέμβριο. Όπως αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση του ΟΗΕ, η καθιέρωσή της καταδεικνύει ότι «τα ορατά και μη οφέλη της έχουν γίνει αποδεκτά από πολλούς ανθρώπους σε όλο τον κόσμο».

Η πρέσβειρα της γιόγκα στη Δύση

Η αναγνώριση της γιόγκα τα τελευταία χρόνια στη Δύση δεν σημαίνει πως και η εμφάνισή της είναι εξίσου πρόσφατη. Ένας από τους ανθρώπους που βοήθησε σε σημαντικό βαθμό στην εξάπλωσή της ήταν η πρωτοπόρος Ίντρα Ντέβι. Είναι η «πρώτη κυρία της γιόγκα», η «μητέρα της δυτικής γιόγκα», η «πρέσβειρα της γιόγκα στη Δύση», σύμφωνα με κάποιους από τους χαρακτηρισμούς που της έχουν αποδοθεί. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, δίδαξε σταρ του κινηματογράφου και πολιτικούς, για να πεθάνει σε ηλικία 102 ετών στο Μπουένος Άιρες έχοντας σε μεγάλο βαθμό πετύχει τον σκοπό της: να μυήσει τη Δύση στον κόσμο της γιόγκα. Η Eugene Peterson γεννήθηκε το 1899 στη Ρίγα της Λετονίας. Ο πατέρας της ήταν σουηδός τραπεζίτης και η μητέρα της ρωσίδα ευγενικής καταγωγής. Η μεταμόρφωσή της σε Ίντρα Ντέβι ξεκίνησε όταν μετακόμισε με τη μητέρα της στη Γερμανία το 1917, μετά το ξέσπασμα της ρωσικής επανάστασης. Παρακολούθησε σπουδές υποκριτικής και χορού, συμμετέχοντας στη συνέχεια σε έναν θεατρικό θίασο που περιόδευε σε όλη την Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών της γνώρισε τον γιόγκι J. Krishnamurti, ο οποίος της μετέδωσε το πάθος του για την Ινδία. Το ταξίδι στην Ινδία έγινε πλέον έμμονη ιδέα, οι οικονομικές της δυνατότητες, ωστόσο, δεν της επέτρεπαν να κάνει πράξη το όνειρό της. Η ευκαιρία ήρθε όταν ένας πλούσιος τραπεζίτης της έκανε πρόταση γάμου. Είπε «ναι» υπό την προϋπόθεση πως θα καλύψει τα έξοδα του ταξιδιού της για την Ινδία πριν από τον γάμο. Εκείνος συμφώνησε, αρραβωνιάστηκαν και πριν το καταλάβει το συναρπαστικό ταξίδι της είχε ξεκινήσει. Θα επιστρέψει τρεις μήνες αργότερα για να δώσει πίσω το δαχτυλίδι με το επιχείρημα πως το σπίτι της είναι πλέον η Ινδία. Το 1928 πούλησε όλα της τα υπάρχοντα, μεταξύ των οποίων κάποια κοσμήματα και γούνες που είχε, και αγόρασε ένα εισιτήριο χωρίς επιστροφή για την Ινδία. Εκεί θα αναδειχθεί σε σταρ του Bollywood με το ψευδώνυμο Ίντρα Ντέβι, και θα παντρευτεί έναν τσεχοσλοβάκο διπλωμάτη. Μέσω του συζύγου της συναναστρεφόταν με πολιτικούς και διασημότητες, γνωριμίες που την οδήγησαν τη συνάντησή της το 1937 με τον θρυλικό γκουρού της γιόγκα Sri Krishnamacharya. Όταν του εξέφρασε την επιθυμία να τη διδάξει γιόγκα, εκείνος αρνήθηκε με το επιχείρημα ότι ήταν δυτική και… γυναίκα. Την περίοδο εκείνη, η γιόγκα ήταν μια σχεδόν αποκλειστικά ανδρική ασχολία. Με την επιμονή της, ωστόσο, θα καταφέρει να κάμψει τις αντιρρήσεις του γκουρού και αντί για τα λίγα αρχικά μαθήματα που σκόπευε να της κάνει, ο Sri Krishnamacharya θα τη διδάξει επί έναν χρόνο. Όταν έμαθε ότι ο σύζυγός της θα έπαιρνε μετάθεση για την Κίνα, τη δίδαξε να γίνει η ίδια δασκάλα γιόγκα. Στη Σανγκάη άρχισε να διδάσκει γιόγκα, παρά το γεγονός ότι ο σύζυγός της ήταν ανοιχτά αντίθετος με αυτή της την ασχολία. Μετά τον πόλεμο, επέστρεψε στην Ινδία και έγραψε το πρώτο της βιβλίο, το οποίο θεωρείται πως είναι το πρώτο εγχειρίδιο για γιόγκα που γράφτηκε από δυτική και εκδόθηκε στην Ινδία. Έγινε επίσης γνωστή ως η πρώτη γυναίκα που δίδαξε γιόγκα στη χώρα. Στο μεταξύ, ο σύζυγός της κλήθηκε να επιστρέψει στην Τσεχοσλοβακία, όπου και πέθανε το 1946. Επέστρεψε στη Σανγκάη για να ρυθμίσει διαδικαστικά ζητήματα και βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα: Ινδία ή ΗΠΑ; Αγόρασε εισιτήρια και για τους δύο προορισμούς, αποφασισμένη να μπει σε οποίο πλοίο θα αναχωρούσε πρώτο. Ήταν οι ΗΠΑ που κέρδισαν!

Επόμενος σταθμός το… Hollywood

Έφτασε στο Hollywood τον Ιανουάριο του 1947, όπου διαπίστωσε πως είχε ήδη αρκετούς επίδοξους μαθητές μεταξύ των σταρ, οι οποίοι πίστευαν πως οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής της γιόγκα ήταν χρήσιμες για το επάγγελμά τους. Στους μαθητές της συμπεριλαμβάνονταν η Γκλόρια Σουάνσον, στην οποία αφιέρωσε ένα από τα 12 βιβλία της, και η Γκρέτα Γκάρμπο. Το 1953 παντρεύτηκε τον γιατρό Siegrid Knauer. Απέκτησε την αμερικανική υπηκοότητα και άλλαξε οριστικά το όνομά της σε Ίντρα Ντέβι. Ο σύζυγός της τής αγόρασε ένα μεγάλο σπίτι στο Μεξικό, προκειμένου η Ίντρα να κάνει σεμινάρια σε καθηγητές γιόγκα. Ο Dr. Knauer πέθανε το 1977. Το 1960, ο ινδός πρέσβης στη Μόσχα κανόνισε μια συνάντηση της Ίντρα με κορυφαίους πολιτικούς της Σοβιετικής Ένωσης, όπως ο πρωθυπουργός Αλεξέι Κοσίγκιν, ο υπουργός Εξωτερικών Αντρέι Γκρομίκο και ο πρόεδρος του Ανώτατου Σοβιέτ Αναστάς Μικογιάν. Η συνομιλία τους για τα οφέλη της γιόγκα είχε ως αποτέλεσμα τη νομιμοποίησή της στη χώρα. Η Ίντρα Ντέβι ταξίδευε και δίδασκε σε όλο τον κόσμο. Το 1982 επισκέφτηκε την Αργεντινή, όπου μια εμφάνισή της στην τηλεόραση εκτίναξε τη δημοφιλία της. Ίδρυσε έναν οργανισμό για την προώθηση των πρακτικών της γιόγκα και λειτουργούσε συνολικά έξι στούντιο μέχρι και τον θάνατό της το 2002 σε ηλικία 102 ετών στο Μπουένος Άιρες.

«Η στάση της θεάς»

Η ζωή της Ίντρα Ντέβι, η οποία αφιερώθηκε στη διάδοση της γιόγκα στον δυτικό κόσμο, αποτελεί το θέμα του πρόσφατου βιβλίου της δημοσιογράφου Μισέλ Γκόλντμπεργκ «Η στάση της θεάς: Η αυθάδης ζωή της Ίντρα Ντέβι, της γυναίκας που βοήθησε να έρθει η γιόγκα στη Δύση» (The Goddess Pose: The Audacious Life of Indra Devi, the Woman Who Helped Bring Yoga to the West). «Πιθανότατα ο μεγαλύτερος μύθος είναι ότι, όταν κάνουμε όλες αυτές τις στάσεις, όπως ο χαιρετισμός στον Ήλιο ή ο πολεμιστής, υπάρχει κάποια συνέχεια σε αυτό που έκαναν οι γιόγκι πριν από 3.000 χρόνια στις όχθες του Γάγγη ποταμού. Αυτό δεν είναι αλήθεια», σημειώνει η συγγραφέας. «Η Ντέβι ήταν εκείνη που προσάρμοσε τη γιόγκα στη Δύση. Η ιδέα της ως μία μέθοδος ευεξίας για τον σύγχρονο άνθρωπο που τον βοηθά να εξοπλιστεί απέναντι στις προκλήσεις του σημερινού τρόπου ζωής, όλα αυτά οφείλονται σε εκείνη». Δείτε όλα τα θέματα του Weekend