Ο αμφιλεγόμενος αμερικανός στρατηγός που έχασε δύο πολέμους αλλά το πέτο του δε χωράει άλλα παράσημα

Ο μεγάλος σκακιστής του Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας δεν τα πήγαινε καθόλου καλά με τον υπουργό Άμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, οι δυο τους αναγκάστηκαν ωστόσο να συνεργαστούν στενά μετά το τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Την επομένη ακριβώς της επίθεσης που άλλαξε το σύγχρονο τοπίο, ο Ράμσφελντ διέταξε τον στρατηγό Φρανκς να ξεκινήσει τις ετοιμασίες για την αμερικανική αντεπίθεση. Οι αεροπορικές επιθέσεις κατά του Αφγανιστάν ξεκίνησαν πράγματι στις 7 Οκτωβρίου 2001, όταν οι ΗΠΑ θέλησαν να ξεριζώσουν τους θύλακες της αλ-Κάιντα, την οποία θεωρούσαν υπεύθυνη για το χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους. Παρά το γεγονός ότι ο Φρανκς απέτυχε να ολοκληρώσει τον Νο 1 στόχο του, τη σύλληψη ή τον θάνατο του ηγέτη της αλ-Κάιντα, Οσάμα μπιν Λάντεν, η εκτεταμένη επιχείρηση στο Αφγανιστάν χαρακτηρίστηκε τελικά επιτυχημένη λόγω της πτώσης (ή έστω της κάμψης) του εξτρεμιστικού καθεστώτος των Ταλιμπάν. Η σταυροφορία των Αμερικανών κατά του ισλαμικού φονταμενταλισμού δεν είχε όμως τελειώσει, καθώς ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας περιλάμβανε στο μενού του και το καθεστώς του Σαντάμ στο Ιράκ. Εδώ ο Φρανκς θα σημείωνε μεγαλύτερη επιτυχία: στις 20 Μαρτίου 2003, οι Αμερικανοί και οι σύμμαχοί τους επιτέθηκαν στο Ιράκ και σύντομα ανέτρεψαν τον Χουσεΐν. Και πάλι όμως ο στρατηγός δεν απέφυγε την κριτική, καθώς ο σχεδιασμός και η εκτέλεση της εισβολής λογίστηκαν ημιτελή, όσο οι μάχες συνεχίζονταν δηλαδή και δεν έλεγαν να τελειώσουν. Έπειτα από 38 χρόνια που φορούσε τη στολή, ο Φρανκς αποστρατεύτηκε τον Ιούλιο του 2003 με το πέτο του να μη χωρά άλλα παράσημα. Το 2004 εξάλλου έλαβε και το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας, την υψηλότερη τιμή που αποδίδουν οι ΗΠΑ σε πολίτες. Τώρα έγραφε την αυτοβιογραφία του (κυκλοφόρησε το 2004) και υπηρετούσε στο διοικητικό συμβούλιο της Τράπεζας της Αμερικής, μην έχοντας προφανώς τι άλλο να αποδείξει. Ήταν όμως πράγματι τόσο επιτυχημένος στρατιωτικά όσο ήθελε πια ο μύθος του; Οι κριτικές που διατυπώθηκαν εναντίον του τον χαρακτήριζαν ανοιχτά ως τον χειρότερο στρατηγό της σύγχρονης αμερικανικής ιστορίας, κι αυτό γιατί πολλοί στρατιωτικοί αναλυτές διατείνονταν τώρα πως τα είχε κάνει μαντάρα όχι σε έναν, αλλά σε δύο πολέμους. Ο Φρανκς πίστεψε πως αν πάρει την πρωτεύουσα μιας χώρας, αυτό θα ισοδυναμούσε με την πτώση της, εξασφαλίζοντάς του έτσι μια εύκολη νίκη. Αυτό έκανε στο Αφγανιστάν το 2001 και στο Ιράκ δύο χρόνια αργότερα, όταν έκανε μια βαθιά υπόκλιση με την έκφραση του θριαμβευτή στο πρόσωπό του. Όπως όμως έδειξε η Ιστορία, και στις δύο περιπτώσεις ο εχθρός μόλις είχε αρχίσει να πολεμά! Κι αυτό γιατί ήξερε πως δεν θα μπορούσε να τα βάλει με την υπέρτερη αμερικανική πολεμική μηχανή στα ίσα, προτιμώντας αντιθέτως τον ανταρτοπόλεμο. Λούφαξε λοιπόν και καραδοκούσε για τρωτά σημεία. Και όταν τα βρήκε, χτύπησε πίσω και χτύπησε δυνατά. Γι’ αυτό και το Πεντάγωνο τον αντικατέστησε αμέσως μετά την εισβολή στο Ιράκ, στέλνοντας στη θέση του τον Ντέιβιντ Πετρέους να καθαρίσει το χάος που άφησαν οι χειρισμοί του. Ο Πετρέους τα πήγε με τη σειρά του καλύτερα στο Ιράκ παρά στο Αφγανιστάν. Ο Φρανκς ήταν πια ένας ιδιαιτέρως αμφιλεγόμενος στρατηγός. Το μόνο του μέλημα ήταν το πεδίο της μάχης, καθώς ο ίδιος περνούσε ως μεγάλος τακτικιστής. Του καταμαρτυρούν πως ήξερε πώς να ξεκινά έναν πόλεμο και να παίρνει τις πρώτες νίκες, όχι όμως και πώς να τον τελειώνει. Κι εδώ έχουν μάλλον δίκιο, καθώς και ο ίδιος πίστευε πως το τέλος του πολέμου δεν ήταν δική του δουλειά, αλλά της πολιτικής ηγεσίας. Θα τον κρίνει τελικά κι αυτόν η αμείλικτη πολεμική ιστορία όταν κατακαθίσει ο κουρνιαχτός…

Πρώτα χρόνια

Ο Τόμι Ρέι Μπέντλεϊ γεννιέται στις 17 Ιουνίου 1945 στην Οκλαχόμα και υιοθετείται από την οικογένεια των Φρανκς στο Τέξας. Εκεί θα μεγαλώσει και εκεί θα τελειώσει το σχολείο, ως συμμαθητής μάλιστα της κατοπινής Πρώτης Κυρίας, Λόρα Μπους (ήταν έναν χρόνο μεγαλύτερός της). Μετά το σχολείο γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, τα παράτησε ωστόσο έπειτα από δυο χρόνια λόγω των κακών βαθμών και της έλλειψης κινήτρων. Προτίμησε αντιθέτως να προσχωρήσει στις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ το 1965 και εκπαιδεύτηκε αρχικά στις κωδικοποιημένες επικοινωνίες. Στον στρατό βρήκε πραγματικά τον εαυτό του και διακρίθηκε αμέσως στην κλάση του. Μετά παρακολούθησε και ένα σχολείο πολέμου για δόκιμους αξιωματικούς και το 1967 στάλθηκε να υπηρετήσει στο Βιετνάμ ως ανθυπολοχαγός…

Πρώτη στρατιωτική καριέρα

Η θητεία του στον Πόλεμο του Βιετνάμ θα του εξασφάλιζε έξι μετάλλια ανδρείας και τρεις Πορφυρές Καρδιές για ισόποσα τραύματα! Αυτή θα ήταν η αρχή μιας μακράς και διακεκριμένης καριέρας σε διάφορες εμπόλεμες ή θερμές ζώνες του πλανήτη, από τη Δυτική Γερμανία στον κολοφώνα του Ψυχρού Πολέμου (1973 και 1981-1984) και την αποστρατικοποιημένη ζώνη της Κορέας (1994-1997) μέχρι τις ερήμους της Αραβίας, όπου θα αποκτούσε την επαφή με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό που θα λειτουργούσε ως το καλύτερο διαπιστευτήριο για την κατοπινή του εξέλιξη. Όταν επέστρεφε στις ΗΠΑ, περνούσε από σχολεία πολέμου και στρατιωτικές ακαδημίες, ενώ κάποια στιγμή θέλησε να επιστρέψει στο πανεπιστήμιο. Το 1971 πήρε το πτυχίο του στη διοίκηση επιχειρήσεων από το Πανεπιστήμιο του Τέξας και λίγο αργότερα έναν μεταπτυχιακό τίτλο στη δημόσια διοίκηση. Ταυτοχρόνως, ολοκληρώνει τη φοίτηση στο Κολέγιο Προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων αλλά και στο Πολεμικό Κολέγιο του Στρατού. Ο Φρανκς πήρε μέρος και στον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 ως ένας από τους στρατιωτικούς διοικητές του συνασπισμού των 34 εθνών που επιτέθηκαν στο Ιράκ ως απάντηση στην εισβολή του Σαντάμ στο Κουβέιτ. Στρατηγός (τέσσερα αστέρια) έγινε τον Ιούνιο του 2000, όταν του εμπιστεύτηκαν το τιμόνι της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ. Από τη θέση αυτή θα γινόταν ευρύτερα γνωστός στον υπόλοιπο κόσμο όταν θα διηύθυνε όχι μία, αλλά δύο γιγαντιαίες και πολυεθνικές στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, ολοκληρώνοντας ιδανικά για τον ίδιο μια σχεδόν σαραντάχρονη καριέρα στις ένοπλες δυνάμεις…

Αφγανιστάν και Ιράκ

Το 2001 ο πρόεδρος Μπους απαίτησε από τους Ταλιμπάν να του παραδώσουν τον καταζητούμενο από το 1999 Οσάμα μπιν Λάντεν και να εκδιώξουν την αλ-Κάιντα από τα εδάφη τους. Οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν να τον εκδώσουν αν οι Αμερικανοί δεν παρείχαν αποφασιστικές αποδείξεις για την εμπλοκή του στο τρομοκρατικό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου, πυροδοτώντας έτσι την αμερικανική εισβολή στα εδάφη τους. Η επιχείρηση ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου, όταν ΗΠΑ και Αγγλία επιτέθηκαν στο Αφγανιστάν και δύο χρόνια αργότερα ενισχύθηκαν και από τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ. Παρά τις επιτυχίες του επικεφαλής στρατηγού Φρανκς και τις μοχλεύσεις του ΟΗΕ στο πολιτικό σκηνικό της χώρας, οι Ταλιμπάν αναδιπλώθηκαν και ο μουλάς Μοχάμεντ Ομάρ εγκαινίασε νέο κύκλο μαχών από το 2003 και μετά.

Και παρά τη στρατιωτική και αριθμητική υπεροχή των Αμερικανών και των 43 πια συμμάχων τους, οι Ταλιμπάν διεξήγαν υποδειγματικό ανταρτοπόλεμο με ενέδρες, επιθέσεις αυτοκτονίας και στοχευμένες επιθέσεις κατά του συνασπισμού. Οι μάχες είχαν περάσει πια και στο έδαφος του βορειοδυτικού Πακιστάν. Στις 2 Μαΐου 2011, οι ΗΠΑ σκότωσαν τον Οσάμα μπιν Λάντεν στο κρησφύγετό του στο Πακιστάν και το 2014 διακήρυξαν πως οι τελευταίες δυνάμεις τους θα εγκατέλειπαν τη χώρα στα τέλη του 2016. Μέχρι τότε, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είχαν σκοτωθεί και από τις δύο πλευρές. Παρά τις σφοδρές επικρίσεις που δέχτηκε ο Φρανκς για τους στρατιωτικούς χειρισμούς του στο Αφγανιστάν, ήταν και πάλι αυτός στον οποίο ανέθεσαν οι ΗΠΑ τη νέα σταυροφορία τους κατά του ισλαμικού εξτρεμισμού. Η εισβολή στο Ιράκ κράτησε χονδρικά από τις 20 Μαρτίου ως την 1η Μαΐου 2003 και δεν ήταν παρά η πρώτη φάση αυτού που θα έμενε γνωστό ως Πόλεμος του Ιράκ.

Οι 21 αυτές ημέρες (μέχρι τις 9 Απριλίου) των σφοδρών συγκρούσεων για την πτώση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν χαρακτηρίστηκαν απόλυτα επιτυχημένες αναφορικά με τους χειρισμούς του Φρανκς, ο οποίος οδήγησε τον συνασπισμό των Αμερικανών, Άγγλων, Αυστραλών και Πολωνών μέχρι την κατάρρευση του καθεστώτος. Κι εδώ βέβαια δεν έλειψαν οι επικρίσεις για τον τρόπο που καταλήφθηκε η ιρακινή πρωτεύουσα Βαγδάτη από τους 160.000 στρατιώτες της πολυεθνικής δύναμης που είχε στις διαταγές του ο Φρανκς, με τους 130.000 εξ αυτών να είναι βέβαια Αμερικανοί (η Πολωνία έστειλε μόλις 194 άντρες). Στις επόμενες φάσεις του πολέμου θα εκπροσωπούνταν στρατιωτικά 36 χώρες, αν και παρά τις εμφατικές διακηρύξεις του Τζορτζ Μπους και του Τόνι Μπλερ όπλα μαζικής καταστροφής δεν εντοπίστηκαν ποτέ. Ο πολυπαρασημοφορημένος αρχηγός Φρανκς φθάρθηκε, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, από τις σφοδρές συγκρούσεις του με τον υπουργό Άμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, και την άρνησή του να μειώσει τον αριθμό των αμερικανικών στρατευμάτων. Του καταμαρτυρούσαν ότι ασχολιόταν αποκλειστικά με τη νίκη κατά του Χουσεΐν και την κατάληψη της Βαγδάτης, αφήνοντας ανολοκλήρωτους όλους τους δευτερεύοντες στόχους που θα διασφάλιζαν τη μακροχρόνια παραμονή των αμερικανικών δυνάμεων στη χώρα…

Τελευταία χρόνια

Ο Φρανκς, όπως έγινε γνωστό, θέλησε να φύγει μόνος του μετά την επιτυχή έκβαση της αρχικής φάσης του πολέμου, εξαντλημένος καθώς ήταν από τις μάχες που έδινε εδώ και δυο χρόνια. Πολλοί στο Πεντάγωνο δεν του συγχώρεσαν ποτέ την αποτυχία του να παρατάξει έτσι τις δυνάμεις του σε μάχη του Αφγανιστάν που θα μπορούσε να φέρει στα χέρια των Αμερικανών τον Οσάμα μπιν Λάντεν. Οι ολιγωρίες του εκεί, που επέτρεψαν στον ηγέτη της αλ-Κάιντα να διαφύγει στο Πακιστάν, χαρακτηρίστηκαν από συνάδελφό του στρατηγό με μια δόση υπερβολής ως «μια από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές γκάφες της πρόσφατης αμερικανικής ιστορίας». Η αποστράτευση του στρατηγού Φρανκς ανακοινώθηκε στις 22 Μαΐου 2003 και, σύμφωνα με τις φήμες, ο Ράμσφελντ του πρότεινε την αρχιστρατηγία των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, κάτι που εκείνος αρνήθηκε. Μέχρι τότε το πέτο της στολής του δεν χωρούσε άλλα στρατιωτικά μετάλλια και παράσημα τιμής. Αργότερα τιμήθηκε και με διδακτορικά διπλώματα από μια σειρά αμερικανικών πανεπιστημίων. Μετά το 2003 όργωσε τον κόσμο μιλώντας για τις στρατιωτικές του ημέρες αλλά και την αξία της δημοκρατίας. Η αυτοβιογραφία του «Αμερικανός στρατιώτης» κυκλοφόρησε το 2004 και τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς κατατάχθηκε πρώτη στη λίστα με τα μπεστ σέλερ των «New York Times». Πλέον υπηρετεί σε μυριάδες διοικητικά συμβούλια εταιριών, πανεπιστημίων και φιλανθρωπικών σωματείων. Στην προσωπική του ζωή, είναι παντρεμένος εδώ και χρόνια και παππούς πλέον τριών εγγονιών από τη μοναχοκόρη του, που είναι παντρεμένη με στρατιωτικό. Τα τελευταία χρόνια έχει αποσυρθεί στο ράντσο του στην Οκλαχόμα και ζει παρέα με τους βούβαλους και τα άλογά του. Ο Μπους τον χαρακτήρισε «προσγειωμένο άνθρωπο» και οι στρατιώτες του «στρατηγό του φαντάρου». Για πολλούς πολεμικούς ανταποκριτές και αναλυτές ωστόσο δεν ήταν παρά ένας αποτυχημένος στρατηγός που θα μείνει στην Ιστορία γιατί έχασε δυο πολέμους εκεί που θα μπορούσε κάλλιστα να τους είχε κερδίσει… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr