Ένας από τους χειρότερους προέδρους που πέρασε από το Λευκό Οίκο

Οι οκάδες εξωσυζυγικές απιστίες του 29ου προέδρου των ΗΠΑ ήταν αναμφίβολα το μικρότερο από τα προβλήματα που είχε στο Οβάλ Γραφείο. Ο απολύτως χειρότερος κατά πολλούς πρόεδρος των ΗΠΑ κατάφερε σε λιγότερο από τρία χρόνια (1921-1923) να εκτινάξει την κρατική διαφθορά και να θέσει νέα ορόσημα λοβιτούρας, αφήνοντας τους υπουργούς του να επιδοθούν σε ένα πρωτόγνωρο πάρτι παρασκηνιακών ενεργειών και μεγάλου φαγοποτιού. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν μπλέχτηκε προσωπικά σε κανένα σκάνδαλο, ήταν τα στραβά μάτια που έκανε και η ευνοιοκρατία που εγκαθίδρυσε που έμελλε να χαρακτηρίσουν τη σύντομη διακυβέρνηση του γερουσιαστή του Οχάιο που ανήλθε σχεδόν απαρατήρητα στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα των ΗΠΑ. Όταν κέρδισε τις εκλογές του 1920 κυριολεκτικά στο photo finish, υποσχέθηκε στους Αμερικανούς «επιστροφή στην ομαλότητα», υπαινισσόμενος ότι οι κακουχίες και οι στερήσεις του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου θα ήταν πια παρελθόν. Όταν πέθανε αιφνιδίως το 1923 και τον διαδέχθηκε ο αντιπρόεδρός του Κάλβιν Κούλιτζ, άρχισαν να βγαίνουν στη φόρα μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς, κηλιδώνοντας ανεπανόρθωτα το όνομά του. Πλέον κανείς δεν θυμάται στην Αμερική τον πρόεδρο που έχει χαρακτηριστεί από πάμπολλες δεξαμενές σκέψης και ομάδες προβληματισμού και έχει ψηφιστεί σε τόσες και τόσες ψηφοφορίες ως ο χειρότερος άνθρωπος που πέρασε ποτέ από τον Λευκό Οίκο. Ο εκδότης εφημερίδας του Οχάιο προτιμούσε το πόκερ, τις κοινωνικές συναναστροφές και τις γυναίκες από τη σκληρή δουλειά και πουθενά δεν ήταν πιο έκδηλο αυτό από τις μέρες που πέρασε στην προεδρία των ΗΠΑ. Κι έτσι το μόνο που έκανε ήταν να διορίσει υπουργούς διεφθαρμένα φιλαράκια (τους είπανε χαρακτηριστικά «Συμμορία του Οχάιο») και ύποπτους αξιωματούχους του κρατικού μηχανισμού, αφήνοντάς τους ανενόχλητους να διασπαθίζουν το δημόσιο χρήμα. Ήταν μάλιστα η πρώτη κυβέρνηση των ΗΠΑ που είδε υπουργό της να καταλήγει στη φυλακή για σκάνδαλο διαφθοράς! Ο ίδιος δεν πολυασχολούνταν βέβαια με αυτά, καθώς είχε τα εξωσυζυγικά του ειδύλλια να γεμίζει τις νωχελικές ώρες που περνούσε στο Οβάλ Γραφείο. Λένε συχνά ότι το μεγαλύτερο σκάνδαλο ήταν η ίδια του η θητεία και ο τρόπος με τον οποίο ξαλάφρωναν τον κρατικό κορβανά οι παλιόφιλοί του. Ο ίδιος έβγαινε και δήλωνε ατάραχος: «Δεν έχω πρόβλημα με τους εχθρούς μου, αλλά είναι οι φίλοι μου, οι καταραμένοι μου φίλοι, αυτοί που με κάνουν να κόβω βόλτες τη νύχτα!». Αλλά ως εκεί. Ο Χάρντινγκ θεωρούσε τον ρόλο του ύπατου πολιτειακού αξιώματος απλά διακοσμητικό, γι’ αυτό και παρέδωσε τη διακυβέρνηση της χώρας στους υφισταμένους του. Ο ίδιος ήταν βέβαια προοδευτικός ως άνθρωπος και υπέρμαχος της φυλετικής ισότητας αλλά και της γενικής ισονομίας, αν και όλα αυτά έμειναν μόνο στα χαρτιά. Σήμερα η Ιστορία προσπαθεί να τον δει με άλλη ματιά, ως ένα μεταβατικό στάδιο από τις περιπέτειες του Μεγάλου Πολέμου στην ταραγμένη δεκαετία του 1920, αν και του καταμαρτυρεί όχι μόνο ότι άφησε τη διαφθορά να γιγαντωθεί, αλλά και ότι δεν είχε κανένα όραμα για το πού ήθελε να πάει τη χώρα. Κι έτσι καταγράφηκε στα κιτάπια ως αποτυχία και καταστροφή, απασχολώντας πια τον Τύπο μόνο για τα εξωσυζυγικά του καμώματα, που αναδύονται πια με γοργούς ρυθμούς, μιας και η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου άρχισε να δημοσιεύει από το 2014 τις παθιασμένες ερωτικές επιστολές του στη σταθερή του ερωμένη. Την ώρα βέβαια που έγραφε τα καυτά του γράμματα, άφηνε έγκυο τη δεύτερη σταθερή του παλλακίδα, και τώρα έτρεχε να συμμαζέψει τα ασυμμάζευτα. Κι αν ο Κένεντι και ο Κλίντον έχουν απαθανατιστεί στη συνείδηση του κοινού ως οι μεγαλύτεροι ερωτύλοι πρόεδροι, ήταν ο Χάρντινγκ αυτός που τους έβαλε τα γυαλιά ως ο κορυφαίος γυναικοκατακτητής που πέρασε ποτέ από τον Λευκό Οίκο. Ακόμα και ο αιφνίδιος θάνατός του, που δεν έχει διαλευκανθεί ποτέ αν ήταν εγκεφαλικό ή ανακοπή, αποδόθηκε στη γυναίκα του, με τις κακές γλώσσες να τη θέλουν να τον δηλητηριάζει. Ο θάνατό του θα μετρούσε τις δικές του θεωρίες συνωμοσίας, ολοκληρώνοντας μια σύντομη αλλά καταστροφική προεδρία που όλη η Αμερική θέλει να ξεχάσει…

Πρώτα χρόνια

Ο Γουόρεν Γκαμάλιελ Χάρντινγκ γεννιέται στις 2 Νοεμβρίου 1865 σε μια φάρμα μιας μικρής αγροτικής κοινότητας του Οχάιο. Ήταν το μεγαλύτερο από τα οχτώ παιδιά ενός αγρότη, ο οποίος θα γίνει χρόνια αργότερα γιατρός και συνιδιοκτήτης τελικά μιας τοπικής εφημεριδούλας. Η μητέρα του ήταν η μαία της περιοχής. Μέχρι να φτάσει στα 10 του ο Γουόρεν, ο πατέρας είχε ήδη την εφημερίδα του, κι έτσι ο μικρός μεγαλώνει μέσα στα γραφεία της, κολλώντας το μικρόβιο της δημοσιογραφίας. Ο Χάρντινγκ μεγάλωσε σε καλό οικογενειακό περιβάλλον, απολαμβάνοντας τα μικράτα του χωρίς έγνοιες. Σε ηλικία 14 ετών, θα βρεθεί σε ένα μικρό τοπικό κολέγιο (δεν υπάρχει πια), όπου κρατά το τιμόνι της κολεγιακής εφημερίδας και μετατρέπεται σε δεινό ρήτορα. Όταν αποφοιτεί το 1882, μετακινείται σε πόλη του Οχάιο και πιάνει δουλειά ως δημοσιογράφος σε μεγαλύτερη εφημερίδα. Δύο χρόνια αργότερα, αγοράζει με μερικούς συνεργάτες μια εφημερίδα που παρέπαιε οικονομικά, τη «Marion Daily Star», και πέφτει με τα μούτρα στη μαχητική δημοσιογραφία. Ταυτοχρόνως, διδάσκει σε ένα σχολείο και στον ελεύθερο χρόνο του πουλά ασφάλειες. Οι καλές κοινωνικές του σχέσεις με όλη την κοινότητα θα βοηθήσουν τελικά τις πωλήσεις της εφημερίδας, που έστρωσε κάποια στιγμή κάτω από την ηγεσία του, δίνοντάς του την απαραίτητη οικονομική επιφάνεια που τόσο λαχταρούσε. Το 1891 παντρεύτηκε τη σύζυγό του Φλόρενς, που είχε ήδη ένα παιδί από προηγούμενο γάμο. Μαζί δεν θα αποκτούσαν απογόνους, κι έτσι η πλούσια ζωντοχήρα μετακομίζει στο γραφείο του εκδότη συζύγου της και μαζί ανατρέπουν τα δεδομένα, κάνοντας την εφημερίδα βιώσιμη μέσω των άφθονων κονδυλίων της. Η Φλόρενς ήταν πάντα πίσω από τον Χάρντινγκ και ο κινητήριος μοχλός για την πολιτική του καριέρα. Όπως εξάλλου το έλεγε καλύτερα και η ίδια: «Έχω μόνο ένα χόμπι, τον σύζυγό μου»!

Άνοδος στην πολιτική ζωή

Παθιασμένος Ρεπουμπλικανός, ο εκδότης Χάρντινγκ ανέβηκε τα σκαλιά της τοπικής κομματικής ιεραρχίας και το 1898 εκλέχτηκε στην τοπική πολιτειακή Γερουσία, όπου υπηρέτησε ως το 1903. Αφού χρημάτισε σε διάφορες ακόμα πολιτειακές και νομοθετικές θέσεις, έχασε το 1910 το χρίσμα για υποψήφιος κυβερνήτης του Οχάιο, επανήλθε ωστόσο στο πολιτικό προσκήνιο δύο χρόνια αργότερα. Τα πρώτα σκάνδαλα για τον συντηρητικό Ρεπουμπλικανό αντλούν την καταγωγή τους από την εποχή αυτή, όταν ο βροντόφωνος ρήτορας κάνει πολλές χάρες σε υψηλά ιστάμενους πολίτες του Οχάιο, οι οποίοι χρηματοδοτούν την εκστρατεία του αλλά και τον δικτυώνουν περαιτέρω στην πολιτική ζωή. Ήταν στο Συνέδριο των Ρεπουμπλικανών το 1912 που έδωσε μια φλογερή ομιλία υπέρ του προέδρου Γουίλιαμ Ταφτ που έκανε άπαντες να τον προσέξουν. Κι έτσι το 1914 εκλέγεται γερουσιαστής του Οχάιο, θέση που θα εγκαταλείψει μόνο όταν θα λάβει το χρίσμα για προεδρικός υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος το 1920. Συμπαθής και ευχάριστος στη συναναστροφή, δεν έκανε και τίποτα το σημαντικό στη Γερουσία των ΗΠΑ. Χαρακτηριστικό εδώ είναι πως, παρά τις σαφείς πολιτικές του θέσεις, έχασε τα 2/3 των ψηφοφοριών της Γερουσίας! Ούτε στην ψηφοφορία για τη γυναικεία ψήφο δεν πήγε, έναν σκοπό που τόσο χρόνο και πολεμική είχε αφιερώσει. Ενωτικός καθώς ήταν και αποφεύγοντας μαεστρικά τις συγκρούσεις, πέρασε σαν αέρας από τη Γερουσία χωρίς κανείς να μπορεί να του καταλογίσει τίποτα. Αυτή ακριβώς η συμβιβαστική του τάση και οι πάντα καλές δημόσιες σχέσεις του θα τον φέρουν προεδρικό υποψήφιο το 1920, με τον κατοπινό πρόεδρο Κάλβιν Κούλιτζ υποψήφιο αντιπρόεδρό του. Απέναντί του είχε τον υποψήφιο των Δημοκρατικών, Τζέιμς Κοξ, και τον δικό του αντιπρόεδρο, Φραγκλίνο Ρούσβελτ. Είμαστε στην εποχή αμέσως μετά τον Α’ Παγκόσμιο και η κοινωνία θέλει σταθερότητα αλλά και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Υπέρ της ελεύθερης αγοράς και με αιχμή του δόρατος την ανάπτυξη, ο Χάρντινγκ κάνει μια πανέξυπνη προεκλογική καμπάνια, εντελώς στοχευμένη σε όσα θέλει να ακούσει ο λαός. «Επιστροφή στην ομαλότητα» τη λέει και με το σλόγκαν αυτό καταφέρει συντριπτικό πλήγμα στους Δημοκρατικούς, παίρνοντας μια εύκολη νίκη με τη μεγαλύτερη μάλιστα εκλογική διαφορά του καιρού, αφού συγκεντρώνει πάνω από το 61% της προτίμησης του κοινού και θριαμβεύει σε 37 από τις 48 -τότε- πολιτείες.

Ήταν μάλιστα οι πρώτες προεδρικές εκλογές που ψήφιζαν οι γυναίκες της Αμερικής, οι οποίες δεν ξέχασαν φυσικά το πόσο είχε υποστηρίξει -στα λόγια!- ο Χάρντινγκ το κίνημα υπέρ της γυναικείας ψήφου. Η ευρεία εκλογική του νίκη και η μεγάλη ψαλίδα στις έδρες (404 έναντι 127) θα του εξασφάλιζαν εύκολο κοινοβουλευτικό βίο. Αν βέβαια αποφάσιζε να νομοθετήσει…

Προεδρική καριέρα

Η συντηρητική του ατζέντα ξεδιπλώθηκε αρχικά με όχημα τον κόσμο των επιχειρήσεων, μειώνοντας τους φόρους στις εταιρίες και τους μεγαλοκαπιταλιστές (οι φοροελαφρύνσεις στο μεγάλο κεφάλαιο ήταν μάλιστα στο προεκλογικό του πρόγραμμα). Ταυτοχρόνως, μειώνει τη μετανάστευση, υιοθετεί νέους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα και για πρώτη φορά στην ιστορία της αμερικανικής πολιτικής καθελκύει ενιαίο κρατικό προϋπολογισμό, ιδρύοντας το σχετικό Γραφείο Προϋπολογισμού το 1921 για να παρακολουθεί και να ελέγχει τις κρατικές δαπάνες. Επιπρόσθετα, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για τον περιορισμό των ναυτικών εξοπλιστικών δαπανών με διεθνές συνέδριο στην Ουάσιγκτον, εξασφαλίζοντας τη συναίνεση των μεγάλων παικτών. Ταυτοχρόνως, διορίζει σε υψηλές κυβερνητικές θέσεις ικανούς και δοκιμασμένους ανθρώπους, όπως για παράδειγμα τον κροίσο Άντριου Μέλον υπουργό Οικονομικών και τον Χέρμπερτ Χούβερ υπουργό Εμπορίου. Δεν αποφεύγει όμως την πατάτα να αντιγυρίσει τη χάρη στους προβεβλημένους φίλους του από το Οχάιο, παρά το ύποπτο παρελθόν τους, κι έτσι η κυβέρνησή του θα χαρακτηριστεί εν πολλοίς «Συμμορία του Οχάιο», μιας και οι πολιτικοί του φίλοι καταλαμβάνουν ζηλευτές θέσεις στην κυβέρνησή του. Ο Χάρντινγκ εκχώρησε στους υπουργούς του απόλυτη δύναμη και ήταν μονίμως απών όταν αυτοί έπρεπε να λογοδοτήσουν για τις έκνομες πράξεις τους. Ο ίδιος ως πρόεδρος ήταν αγαπητός από τον λαό, μιας και τα σκάνδαλά του δεν θα κυκλοφορούσαν παρά λίγο πριν από τον θάνατό του. Στο πλέον διαβόητο εξ αυτών, ο υπουργός Εσωτερικών, Άλμπερτ Φολ, νοίκιασε δημόσια γη στο Γουαϊόμινγκ με πλούσια κοιτάσματα σε πετρελαιάδες με αντάλλαγμα προσωπικά δώρα και άλλες εκδουλεύσεις. Ο Φολ θα ήταν ο μόνος υπουργός αμερικανικής κυβέρνησης που θα κατέληγε στη στενή το 1931 (αν και λιγότερο από έναν χρόνο). Την ίδια ώρα, οι αξιωματούχοι της κυβέρνησής του δωροδοκούνται από παντού και πλουτίζουν, σκορπώντας το δημόσιο χρήμα σε ιδιοτελείς σκοπούς. Ο ίδιος ο Χάρντινγκ δεν είχε εμπλοκή σε κανένα από αυτά τα πάρτι διαφθοράς, μιας και αυτός περνούσε την ώρα του στον Λευκό Οίκο με ερωμένες και αλκοόλ, παρά το γεγονός ότι είχε ψηφίσει υπέρ της Ποτοαπαγόρευσης! Ως άνθρωπος ήταν πράγματι προοδευτικός σε κοινωνικό επίπεδο, αν και συντηρητικός από θέση, και μεγάλος υποστηρικτής των πολιτικών ελευθεριών των Αφρο-Αμερικανών και των μειονοτήτων. Θέλοντας να εκκινήσει εκ νέου την αμερικανική οικονομία μετά τον Μεγάλο Πόλεμο, επικέντρωσε τις πολιτικές του στη γιγάντωση του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος και διαπραγματεύτηκε επικερδείς εμπορικές συμφωνίες με τη Μέση Ανατολή και άλλες γωνιές της οικουμένης. Δεν ήταν ότι δεν προσπάθησε, ήταν ότι δεν πολυνοιάστηκε για όσα συνέβαιναν σε κοινή θέα στην κυβέρνησή του. Ακόμα και ο πολιτικός του προστατευόμενος και προσωπικός του φίλος που διόρισε γενικό εισαγγελέα βουτήχτηκε με τα μούτρα στην κρατική διαφθορά και ο Χάρντινγκ δεν τον κούνησε καν από τη θέση του! Στην προσωπική του ζωή, απόλαυσε όσα μπορούσε να του προσφέρει η δεκαετία του 1920, περνώντας τα βράδια του στα σπίτια της οικονομικής ελίτ και ξεπληρώνοντας μετά τα καλέσματα με ξέφρενες βραδιές στον Λευκό Οίκο γεμάτες αλκοόλ, καταμεσής της Ποτοαπαγόρευσης. Ήταν βέβαια και το άλλο: δύο φορές την εβδομάδα έπαιζε πόκερ με τους φίλους του και τίποτα δεν θα χαλούσε αυτή την παράδοση, ούτε καν η προεδρία και οι αυξημένες της υποχρεώσεις! Όταν μάλιστα δεν έπαιζε πόκερ, εξασκούσε ατάραχα τα υπόλοιπα χόμπι του, το γκολφ, το ψάρεμα και την ιστιοπλοΐα. Μέχρι το 1923 οι φήμες για την κυβερνητική διαφθορά των ανθρώπων του Χάρντινγκ δεν μπορούσαν πια να κρυφτούν. Όπως δεν μπορούσαν επίσης να κρυφτούν οι δικές του απιστίες, αν και η γυναίκα του φρόντισε να καταστρέψει μετά τον θάνατό του ολόκληρο το προσωπικό του αρχείο, όμως δεν χάθηκαν όλα. Τα καυτά ερωτικά του γράμματα στην επί πολλά χρόνια ερωμένη του Carrie Fulton Phillips αναφέρονται κατ’ επανάληψη στο πέος του, τον «Τζέρι» όπως το έλεγε ο πρόεδρος, όταν δεν μιλούν φυσικά για τον «παράδεισο των τέλειων μηρών» της. Οι επιστολές παρέμειναν σφραγισμένες για 50 χρόνια και η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου τις έδωσε στη δημοσιότητα το 2014, κάνοντας τον κόσμο να ευθυμήσει με τις προσωπικές στιγμές του προέδρου που καλούσε την ερωμένη του να περάσει λίγο χρόνο με τον «Τζέρι»! «Ο Τζέρι σου στέλνει χριστουγεννιάτικους χαιρετισμούς», της γράφει σε ένα γράμμα του 1918, για να συνεχίσει: «Θα έρθει κι εκείνος αν μπορέσω να έρθω κι εγώ: θα τον υποδεχτείς με την καρδιά σου;». Αλλά και σε επόμενη επιστολή του Αυγούστου του ίδιου έτους γράφει: «Μακάρι να μπορούσα να σε πάρω στο όρος Τζέρι. Απίστευτο μέρος»…

Το αιφνίδιο τέλος

Το καλοκαίρι του 1923, ο Χάρντινγκ πήρε τη νόμιμη σύζυγό του και έκανε ένα ταξίδι σε μερικούς σταθμούς των ΗΠΑ προσπαθώντας να περισώσει τη φήμη του, μιας και τα πρώτα σκάνδαλα είχαν μόλις δει το φως της δημοσιότητας. Επιστρέφοντας από την Αλάσκα, ένιωσε μια αδιαθεσία, και το προεδρικό τρένο σταμάτησε εσπευσμένα στο Σαν Φρανσίσκο. Εκεί άφησε την τελευταία του πνοή στις 2 Αυγούστου 1923, χτυπημένος πιθανότατα από ανακοπή καρδιάς. Οι φήμες ότι τον είχε δηλητηριάσει η απατημένη Πρώτη Κυρία έζησαν τον δικό τους κύκλο και γιγαντώθηκαν όταν αρνήθηκε να επιτρέψει την ιατροδικαστική εξέταση της σορού του συζύγου της. Τις πρωινές ώρες της 3ης Αυγούστου, ο αντιπρόεδρος Κούλιτζ ορκίστηκε 30ός πρόεδρος των ΗΠΑ και λίγο αργότερα εκατομμύρια κόσμου κατέκλυσαν τις σιδηροδρομικές γραμμές των πόλεών τους για να αποτίσουν το ύστατο χαίρε σε έναν αγαπητό μεν, εντελώς άβουλο δε πρόεδρο. Η διακυβέρνησή του κρίθηκε ιστορικά ως η πλέον διεφθαρμένη της αμερικανικής πολιτικής του 20ού αιώνα… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr