Ο σύγχρονος βρετανός εξερευνητής Εντ Στάφορντ

Τον κυνήγησαν λαθρέμποροι, εχθρικές φυλές και άγρια ζώα, αρρώστησε και κόντεψε να λιμοκτονήσει στην «πράσινη κόλαση», αν και τίποτα δεν φαινόταν να μπορεί να ανακόψει τον σύγχρονο Οδυσσέα από το να διαβεί τον Αμαζόνιο! Με τη βιντεοκάμερα ανά χείρας, όπως επιβάλλουν οι μοντέρνοι καιροί μας, ο βρετανός πρώην στρατιωτικός διέσχισε με τα πόδια τις ζούγκλες κατά μήκος του θρυλικού ποταμού επί 859 ημέρες και νύχτες συναντώντας αλιγάτορες, δηλητηριώδη φίδια και όλα τα απόκοσμα, τρομακτικά και αταξινόμητα όντα της πιο παρθένας ζούγκλας του πλανήτη. Μετά τον πήραν στο κατόπι λαθρέμποροι ναρκωτικών και ιθαγενείς που πίστεψαν ότι ήταν κατάσκοπος αδίστακτων καταπατητών του παρθένου δάσους. Κι όμως, ο Εντ Στάφορντ επέμεινε και μπήκε τελικά στα Ρεκόρ Γκίνες (9 Αυγούστου 2010) ως ο πρώτος άνθρωπος που περπάτησε τον Αμαζόνιο, κατακτώντας το 2011 και τον τίτλο του «Ευρωπαίου Εξερευνητή της Χρονιάς». Ο πρώην στρατιωτικός, πρώην χρηματιστής και πρώην διοργανωτής τρέκινγκ στις ζούγκλες της Νότιας Αμερικής έβαλε στόχο να δαμάσει τον άγνωστο στον δυτικό κόσμο Αμαζόνιο τον Απρίλιο του 2008. Ο σχεδιασμός του έλεγε ότι θα εκτελούσε τον άθλο σε μόλις έναν χρόνο, αν και στην πραγματικότητα χρειάστηκε δυόμισι χρόνια για να περπατήσει τα σατανικά αυτά 6.800 χιλιόμετρα του Αμαζονίου και να φτάσει τελικά στις εκβολές του στον Ατλαντικό. Ως επαγγελματίας εξερευνητής, ο Εντ Στάφορντ δεν είναι περιβαλλοντικός ακτιβιστής ή κήρυκας της πράσινης ανάπτυξης, αν και μιλά συχνά για το θέμα της αποψίλωσης του οικοσυστήματος του Αμαζονίου. Είναι απλώς εξερευνητής που θέλει να εξημερώσει το άγνωστο και να ολοκληρώσει το ακατόρθωτο. Η παγκόσμια ένωση εξερευνητών χαρακτήρισε τον άθλο του «πραγματικά αξιοσημείωτο … στην κορυφή των εξερευνητικών αποστολών παρελθόντος και παρόντος». Ο δικός του άθλος περιλάμβανε ωστόσο και κάτι ακόμα που οι παλιοί εξερευνητές δεν μπορούσαν καν να διανοηθούν: την εμπλοκή του κόσμου! Ο Εντ βιντεοσκοπούσε, ανέβαζε στο ίντερνετ και έγραφε συνεχώς για το επικίνδυνο ταξίδι του στον Αμαζόνιο, κάνοντας το παγκόσμιο κοινό συμμέτοχο της επικών προδιαγραφών περιπέτειάς του. Η προσωπική του οδύσσεια στις εσχατιές του Αμαζονίου έγινε πρωτοσέλιδο παντού, πυροδότησε χιλιάδες πραγματικά άρθρα σε όλα τα μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα και χαιρετίστηκε τελικά από όλους ως «πραγματικός ήρωας» και «ταγμένος εξερευνητής». Όσο για το υλικό του ταξιδιού του, έγινε ντοκιμαντέρ από το Discovery Channel και προβλήθηκε σε περισσότερες από 100 χώρες της οικουμένης, όπως και το σχετικό βιβλίο του «Walking the Amazon» που έτυχε αντίστοιχης απήχησης. Για τον ίδιο βέβαια, η μεγαλύτερη αναγνώριση ήρθε μέσω της βράβευσής του από τη Βασιλική Γεωγραφική Εταιρία της Σκοτίας ως φόρο τιμής στη συνεισφορά του στην παγκόσμια γεωγραφική γνώση. Πλέον προσπαθεί να επιβιώσει στις εσχατιές της οικουμένης μέσα από τη συχνότητα του Discovery Channel, αν και αυτό το «τηλεοπτικός» που κολλήθηκε μπροστά από την ιδιότητά του ως εξερευνητής δεν στερεί σε τίποτα τη μαγεία των κατορθωμάτων του…

Πρώτα χρόνια

Ο Εντ Στάφορντ γεννιέται στις 26 Δεκεμβρίου 1975 στο Πίτερμπορο της Αγγλίας ως γιος μιας ανύπαντρης κοπέλας που έμεινε έγκυος στα 15 της. Μετά τη γέννησή του, δόθηκε για υιοθεσία σε ένα ζευγάρι δικηγόρων στο Λέστερσαϊρ, όπου μεγάλωσε και πήγε σχολείο. Στο γεγονός ότι είναι υιοθετημένος αποδίδει ο ίδιος την εξερευνητική του ροπή: «Πιστεύω ότι οι εξερευνητές δεν τα έχουν βρει με τον εαυτό τους, γιατί αν τα είχαν βρει τότε δεν θα ένιωθαν αυτή την ανάγκη». Τους πραγματικούς του γονείς τους αναζήτησε τελικά πρόσφατα, μετά την εμπειρία του Αμαζονίου, όταν και έμαθε ότι έχει δύο αδέλφια. Μεγαλώνοντας με τους θετούς του γονείς, έχασε τον πατέρα του από καρκίνο το 1999, γεγονός που άλλαξε τη μοίρα της ζωής του. Ο Εντ διακρίθηκε στα αθλήματα και ήταν από μικρός στις τάξεις των προσκόπων, ενώ αμέσως μετά το σχολείο αποφάσισε να ακολουθήσει στρατιωτική καριέρα. Αφού πέρασε από τη Βασιλική Στρατιωτική Ακαδημία, εντάχθηκε ως ανθυπολοχαγός στον Βασιλικό Στρατό τον Ιούλιο του 1999 και υπηρέτησε ως διμοιρίτης στη Βόρεια Ιρλανδία, πριν γίνει εκπαιδευτής των νεοσύλλεκτων οπλιτών στην ακαδημία που είχε και ο ίδιος φοιτήσει. Ο Εντ εγκατέλειψε τη στρατιωτική καριέρα το 2002 ως λοχαγός, όχι βέβαια προτού πάρει μέρος σε επικίνδυνες ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν, απ’ όπου αποκόμισε τη δίψα για περιπέτεια. Μετά τον στρατό, οι πρώιμες εξερευνητικές αναζητήσεις του θα τον φέρουν στις λατινοαμερικάνικες ζούγκλες, όπου θα δουλέψει με τη ΜΚΟ Trekforce, οδηγώντας ομάδες εθελοντών στα παρθένα δράση του Μπελίζ, της Γουατεμάλα και του Βόρνεο. Ψάχνοντας συνεχώς νέες προκλήσεις, ο Εντ θα ξαναβρεθεί στο Αφγανιστάν δουλεύοντας και πάλι με τον ΟΗΕ ως σύμβουλος ασφαλείας στις προεδρικές εκλογές της χώρας το 2004. Το εκλογικό κέντρο στην αφγανική επαρχία όπου επέβλεπε δέχτηκε ένοπλη επίθεση από τζιχαντιστές και λίγο έλειψε να αφήσει εκεί την τελευταία του πνοή. Επιστρέφοντας στον χώρο των αποστολών, ο Στάφορντ αναλαμβάνει την πρώτη σοβαρή εξερευνητική αποστολή στις δύσκολες συνθήκες της Παταγονίας (για λογαριασμό φίρμας εξερευνητικού εξοπλισμού). Εκεί θα κάνει ένα καλό πρώτο όνομα, διευθύνοντας προγράμματα στην Αργεντινή και τη Χιλή και αναλαμβάνοντας να οδηγεί επιστημονικές αποστολές στις απάτητες ερημιές της Νότιας Αμερικής. Το 2007 θα βρεθεί να δουλεύει στη «Μονάδα Φυσικής Ιστορίας» του BBC, οργανώνοντας και οδηγώντας αποστολές για επιστημονικούς και εμπορικούς σκοπούς, κάτι που θα τον φέρει κυριολεκτικά στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη μας. Αν και η μεγαλύτερη περιπέτεια θα άρχιζε την επόμενη χρονιά…

Περπατώντας τον Αμαζόνιο

Ο ποταμός Αμαζόνιος ξεκινά σαν ρυάκι από τις Περουβιανές Άνδεις (όρος Μίσμι στο νότιο Περού), κι από κει ακριβώς άρχισε ο Εντ τον Απρίλιο του 2008 το χαρακτηρισμένο ως ακατόρθωτο ταξίδι του. Κάπου 6.800 χιλιόμετρα και 859 ημέρες μετά, θα έφτανε στις εκβολές του Αμαζονίου στον Ατλαντικό (στο Μπελέμ της Βραζιλίας) στις 9 Αυγούστου 2010, έχοντας περάσει μέσα από τις πιο επικίνδυνες και ανεξερεύνητες περιοχές του κόσμου ως ο πρώτος ποτέ άνθρωπος που αποπειράθηκε κάτι τέτοιο. Για προμήθειες είχε κονσέρβες με φασόλια και ρύζι, αν και σύντομα στράφηκε στο ψάρεμα πιράνχας για φαγητό. Στο απόκοσμο ταξίδι του ήρθε αντιμέτωπος με κροκόδειλους, ανακόντα, τροπικές ασθένειες αλλά και τις δικαιολογημένα εχθρικές στους λευκούς φυλές, που τον θεώρησαν συχνά ως άλλον έναν εκπρόσωπο των δυτικών καταπατητών. Παρά το γεγονός ότι επρόκειτο ουσιαστικά για έναν άνθρωπο που έβαλε ένα σακίδιο και τα πόδια στην πλάτη και ξεκίνησε από τις Άνδεις για τον Ατλαντικό τρώγοντας πιράνχας και άγριους καρπούς στη διαδρομή, η περιπλάνησή του δεν ήταν ολότελα μοναχική. Για πολλούς μήνες είχε τη συνοδεία ενός περουβιανού δασοφύλακα, ο οποίος αποφάσισε να βοηθήσει «αυτόν τον τρελό να διασχίσει μια πολύ επικίνδυνη περιοχή», και άλλοτε συναντούσε τα καραβάνια των εθελοντών ΜΚΟ που παρέχουν ανθρωπιστική βοήθεια στους γηγενείς. Μαζί του περπάτησαν για λίγο δημοσιογράφοι, ενώ ποτέ δεν έκρυψε ότι στρατολόγησε συχνά τη βοήθεια τοπικών οδηγών για να αποφεύγει τις κακοτοπιές. Με τη φωτογραφική μηχανή, τη βιντεοκάμερα, το laptop, το δορυφορικό τηλέφωνο και τη συσκευή GΡS ανά χείρας, ο Εντ μπλόγκαρε συνεχώς τις ανήκουστες περιπέτειές του και τα βράδια ψυχαγωγούνταν κατεβάζοντας επεισόδια των αγαπημένων του τηλεοπτικών σειρών. Πλάι στον high-tech εξοπλισμό του υπήρχε και ένας τηλεβόας για να ειδοποιεί τους αυτόχθονες των οικισμών που συναντούσε στο διάβα του ότι πλησίαζε καθησυχάζοντάς τους για την ειρηνική φύση του σκοπού του. Γράφει τον Σεπτέμβριο του 2008: «Η πείνα θερίζει – Θα σκοτώσουμε τον λευκό: Επικοινωνούμε με τον ασύρματο με τους οικισμούς προτού φτάσουμε για να τους δηλώσουμε ότι δεν θέλουμε το κακό τους, μια φορά όμως μας απάντησαν: «Αν έρθει εδώ λευκός, θα τον σκοτώσουμε αμέσως». Προσπαθήσαμε να παρακάμψουμε τον οικισμό με τις σχεδίες μας αλλά μας κυνήγησαν πέντε ή έξι βάρκες γεμάτες Ινδιάνους Ασανινκάν με καραμπίνες, τόξα και βέλη, οι οποίοι μας πρόλαβαν σε μια αμμουδιά του ποταμού. Έτρεξαν προς το μέρος μας με τέτοια ταχύτητα, πανικό και επιθετικότητα που, αν είχαμε επιδείξει εχθρικές διαθέσεις, χωρίς αμφιβολία θα μας είχαν σκοτώσει».

Συνοψίζοντας τις πρωτόγνωρες περιπέτειές του, ο Στάφορντ κατηγορήθηκε άδικα -και μάλιστα δύο φορές- για φόνο, φυλακίστηκε, ανακρίθηκε από εχθρικούς ιθαγενείς, κυνηγήθηκε από λαθρέμπορους και λαθροθήρες, κόλλησε τροπική ασθένεια που του παραμόρφωσε το δέρμα και τον τσίμπησαν φυσικά άγνωστα έντομα «περίπου 50.000 φορές». Ο Εντ έζησε μια κυριολεκτικά ανείπωτη περιπέτεια που τα είχε όλα, από σωματικές κακουχίες, πείνα και συναισθηματικές διαταρχές μέχρι και τρομακτικές συναντήσεις με λαθρέμπορους και διακινητές ναρκωτικών. Λίγα μάλιστα χιλιόμετρα (85) πριν φτάσει στον τελικό προορισμό του, ο πρώην αξιωματικός κατέρρευσε λιποθυμώντας. Αν και συνήλθε γρήγορα, σηκώθηκε και έκοψε το νήμα της δόξας: «Είναι εκπληκτικό να φτάνω στο τέλος του ταξιδιού ύστερα από δυόμισι χρόνια κατάβασης στη ζούγκλα», δήλωσε στις κάμερες φτάνοντας σε παραλία νοτιοανατολικά του βραζιλιάνικου Μπελέμ.

Όσο για τη χρηματοδότηση του υπεράνθρωπου ταξιδιού του, κόστισε λιγότερο από 75.000 ευρώ, ποσό που συγκεντρώθηκε από σπόνσορες αλλά και τις δωρεές του κόσμου. «Δεν είναι θέμα αν θα τα παρατήσουμε – αυτό δεν απασχολεί καθόλου ούτε τον Τσο ούτε εμένα», γράφει κάποια στιγμή στο blog του, «Μελοδραματικοί ή μη, καλύτερα να πεθάνουμε παρά να επιστρέψουμε στα σπίτια μας αποτυχημένοι. Σήμερα όμως ξυπνήσαμε αισιόδοξοι και όλα ήταν διαφορετικά: περπατήσαμε χαρούμενοι και κατασκηνώσαμε συζητώντας για το περίεργο γεύμα που μας προσέφεραν χθες βράδυ: κρέας από πούμα». Ο Εντ Σάλιβαν επέμεινε και τα κατάφερε, περπατώντας για 859 μερόνυχτα και κάνοντας αυτό που κανείς δεν είχε καν αποπειραθεί να κάνει. Το χρονικό του ήταν μια ιστορία γενναιότητας, αποφασιστικότητας και αληθινού τσαγανού, που θα του φέρει την επιτυχία κόντρα σε όλες τις προβλέψεις. Κάτι που θα τον στέψει «τον πιο ατρόμητο ήρωα της Βρετανίας από τον καιρό του Σκοτ της Ανταρκτικής». Η μεγαλύτερη χρονικά εκστρατεία που έγινε ποτέ σε ζούγκλα ενθρόνισε τον Στάφορντ στην κορυφή των σύγχρονων περιηγητών, καθώς όλοι οι παλιοί συνάδελφοί του υποκλίθηκαν ευλαβικά στον άθλο του…

Επόμενες περιπέτειες

Μετά την προβολή του ταξιδιού στον Αμαζόνιο από τη συχνότητα του Discovery Channel, το κανάλι χρηματοδότησε τις επόμενες εξερευνητικές αποστολές (αποστολές επιβίωσης, κατά το τηλεοπτικότερο) του Εντ που πήραν το όνομα «Naked Castaway». Η σειρά που παίζεται διεθνώς από το Discovery Channel παραμένει ένα από τα δημοφιλέστερα προγράμματα του σταθμού σε παγκόσμια κλίμακα.

Με την καμερούλα ανά χείρας και πάντοτε χωρίς τηλεοπτικό συνεργείο να τον ακολουθεί (όρος απαράβατος στα συμβόλαιά του), ο Εντ είπε να επιβιώσει σε νέους προορισμούς που προβλήθηκαν σε μια σειρά τεσσάρων μερών, ξεκινώντας από τον Μάρτιο του 2013. Τώρα τον έριξαν σε ακατοίκητο τροπικό νησί του Ειρηνικού χωρίς φαγητό, νερό, ρούχα και μαχαίρι, σε αυτό που ήταν η απόλυτη δοκιμασία επιβίωσης για 60 ημέρες. Το μόνο που είχε μαζί του ήταν η βιντεοκάμερα και ένα σχηματικό πακέτο πρώτων βοηθειών, ένα κουτί με λίγα αντιβιοτικά και δυο επιδέσμους δηλαδή. Το δορυφορικό τηλέφωνο το είχε μόνο για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Η επόμενη σειρά περιπετειών, το «Naked and Marooned», έμελλε να είναι ακόμα πιο ακραία, με τον ίδιο να προσπαθεί να επιβιώσει με τα γυμνά του χέρια για 10 μέρες σε μια σειρά από τα πιο απομονωμένα και αφιλόξενα περιβάλλοντα του πλανήτη μας.

Πλέον ο Στάφορντ εξερευνεί νέα μυστήρια της υδρογείου: μέσω αεροφωτογραφιών από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό που αποκαλύπτουν παράξενα σχέδια και αλλόκοτους σχηματισμούς στη Γη, από την Αφρική μέχρι και τη Σιβηρία, ο Εντ προσπαθεί να λύσει τους απόκοσμους γρίφους επιτόπου στο «Ed Stafford: Into the Unknown».

Και αυτή η περιπέτεια δεν έχει ακόμα τέλος… Δείτε όλα τα πρόσωπα που φιλοξενούνται στη στήλη «Πορτραίτα» του newsbeast.gr