Ο μύθος του μαύρου καβαλάρη

Ντυμένος στα χρώματα νύχτας χωρίς φεγγάρι, ασορτί με σομπρέρο και κατάμαυρη κάπα, ένας μασκοφόρος εκδικητής αποφασίζει να αποδώσει δικαιοσύνη στην ταραγμένη αποικιοκρατική Καλιφόρνια. Με το μαστίγιο στο χέρι και καβάλα στο μαύρο άτι του, φέρνει τον νόμο στους παράνομους και τους διεφθαρμένους, αφήνοντας με την κοφτερή του λεπίδα το χαρακτηριστικό του σημάδι στα πρόσωπα και τα ρούχα των φαύλων θυμάτων του. Σαν αλεπού καταφτάνει, σαν αετός μάχεται, δεν είναι άλλος από τον Ζορό! Ο περίφημος μασκοφόρος εκδικητής δεν χρειάζεται συστάσεις, καθώς υπάρχει στη γύρα περισσότερο από όλους μας. Η ιστορία του, που μετρά σχεδόν έναν αιώνα ζωής, είναι άλλη μια συναρπαστική ιστορία που αξίζει να διηγηθεί κανείς… H ιστορία του Ζορό Ο Ζορό, που στα ισπανικά σημαίνει «αλεπού», είναι η ιστορία του μασκοφόρου μαύρου καβαλάρη που μάχεται κατά της αδικίας και της καταπίεσης που έχουν φέρει οι ισπανοί κυβερνήτες του Λος Άντζελες στα χρόνια του ισπανικού ζυγού. Το πραγματικό του όνομα είναι Ντον Ντιέγκο ντε λα Βέγκα και δεν είναι άλλος από τον γιο ευκατάστατου τοπικού γαιοκτήμονα. Ο Ντιέγκο επιστρέφει από τις σπουδές του στην Ισπανία για να ανακαλύψει με αποτροπιασμό ότι η γενέτειρά του κυβερνιέται από τον διεφθαρμένο Καπιτάν Μοναστάριο, έναν άσπλαχνο άντρα που καταχράται την εξουσία του για προσωπικό όφελος. Γνωρίζοντας ότι δεν έχει καμία ελπίδα να ανατρέψει μόνος του τον Μοναστάριο και τις δυνάμεις του, ο Ντιέγκο καταφεύγει σε ένα τέχνασμα: υιοθετεί την κρυφή ταυτότητα του Ζορό, μιας σκοτεινής έφιππης φιγούρας ντυμένης πάντα στα μαύρα, και μάχεται κατά της αδικίας που έχει επιβάλει ο Μοναστάριο στην περιοχή. Η πασίγνωστη ιστορία του Ζορό δεν χρειάζεται άλλες εισαγωγές! Ο ήρωας που γεννήθηκε το 1919 από την πένα του Johnston McCulley καλά κρατεί… Η πρώτη ιστορία του Ζορό, το «The Curse of Capistrano», εμφανίστηκε το 1919 στη σειρά All-Star Weekly, με περισσότερες από 65 συνέχειες να ακολουθούν και να μετατρέπουν τον καλιφορνέζο ήρωα σε παγκόσμια μανία! Περισσότερα από 500 εκατομμύρια αναγνώστες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης παρακολουθούσαν στενά τις περιπέτειες του μασκοφόρου εκδικητή, ο οποίος πρόλαβε να μεταφραστεί σε 26 γλώσσες πριν τον θάνατο του δημιουργού του στις 22 Νοεμβρίου 1958. Μια σειρά ιστοριών του Ζορό από το All-Story Weekly θα κυκλοφορήσει σε ξεχωριστό τόμο λίγο αργότερα, με τίτλο «The Mark of Zorro» (Το Σημάδι του Ζορό). Με τέτοιο παγκόσμιο ενδιαφέρον, ήταν αναπόφευκτο να μεταφερθεί ο Ζορό στον κινηματογράφο και μάλιστα συνέβη και αρκετά νωρίς στην ιστορία του: η πρώτη κινηματογραφική ενσάρκωση του Ζορό ήταν ο περίφημος ηθοποιός Ντάγκλας Φέρμπανκς στη βωβή παραγωγή του 1920 «The Mark of Zorro».

Ο πιο αξιομνημόνευτος ωστόσο Ζορό, αυτός που λειτουργεί ως αρχέτυπο του χαρακτήρα, παραμένει ο Tyrone Power, που εμφανίστηκε στο ριμέικ της ιστορίας το 1940. Με τα χρόνια, χάνεται βέβαια ο λογαριασμός του Ζορό, με πάμπολλους ηθοποιούς να τον έχουν τιμήσει, δανειζόμενοι λίγη από τη λάμψη του. Επιστρέφοντας ωστόσο στις απαρχές του Ζορό, μετά την αρχική και αναπάντεχη επιτυχία του φιλμ «The Mark of Zorro», κυκλοφορεί η ταινία «Don Q., the Son of Zorro», που ντεμπουτάρει το 1925 και εγκαθιδρύει τον Φέρμπανκς ως το πρόσωπο του μασκοφόρου ήρωα.

Ο «Γιος του Ζορό» λίγη σχέση έχει ωστόσο με την αυθεντική ιστορία, ενώ και η απόπειρα της Republic Pictures το 1936, «The Bold Caballero» -η πρώτη φορά μάλιστα που ακούστηκε η φωνή του ήρωα-, δεν μένει πιστή στα πρότυπα του δημιουργού: το σκηνικό είναι διαφορετικό και η ταινία ξεκινά με τη σύλληψη του Ζορό. Ευτυχώς που το «The Mark of Zorro» θα ξαναγυριζόταν το 1940, με τον Tyrone Power όπως είπαμε στον θρυλικό ρόλο να αναβιώνει τον αυθεντικό Ζορό και να γεννά έναν θρύλο! Κατόπιν, το 1947 και το 1949 ήρθε το «Son of Zorro» και «Ghost of Zorro», συμβάλλοντας στην εγκαθίδρυση της μυθολογίας του Ζορό σε παγκόσμιο επίπεδο… Ο Γουόλτ Ντίσνεϊ αρχίζει να ενδιαφέρεται για τον μαυροφορεμένο εκδικητή Το 1950, ο Johnston McCulley εμπιστεύτηκε τα κινηματογραφικά και τηλεοπτικά δικαιώματα του Ζορό στον χολιγουντιανό ατζέντη Mitchell Gertz, ο οποίος προσπάθησε για χρόνια να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τηλεοπτική σειρά, χωρίς ωστόσο επιτυχία. Το 1952 λοιπόν ο Γουόλτ Ντίσνεϊ θα εμπλεκόταν στην περιπέτεια του Ζορό καθώς έψαχνε πηγή χρηματοδότησης για το νέο του όραμα, ένα θεματικό πάρκο. Μέσω της εταιρίας του λοιπόν, WED Enterprises, αποκτά τα δικαιώματα του Ζορό από τον Gertz, σχεδιάζοντας να παράγει έναν αριθμό τηλεοπτικών επεισοδίων και με τα κέρδη να χρηματοδοτήσει το πάρκο του. Όταν όμως αρνήθηκε να γυρίσει ένα επεισόδιο-πιλότο, τα τηλεοπτικά δίκτυα του γύρισαν την πλάτη και το project έμεινε στα χαρτιά. Το δίκτυο ABC, που χρηματοδότησε τελικά το πάρκο του Ντίσνεϊ το 1954, επέλεξε αντί για τη θεματική του Ζορό τη μυθολογία της Ντίσνεϊλαντ, με το τέλος να μοιάζει ότι έχει έρθει για τον μασκοφόρο εκδικητή. Ο Ντίσνεϊ δεν είχε πει βέβαια την τελευταία του λέξη, κι όταν χρειαζόταν μια νέα σειρά για να προσφέρει στο ABC με αντάλλαγμα περισσότερα κονδύλια για το πάρκο του, ο θρύλος του Ζορό θα αναβίωνε. Με τα έσοδα της Ντίσνεϊ να έχουν μειωθεί καθοριστικά στα τελευταία χρόνια, ο απελπισμένος Γουόλτ έψαξε απεγνωσμένα να «τρέξει» το project, ξέροντας ότι όποιον κι αν έβρισκε για νέο Ζορό η σύγκριση με τον μνημειώδη Tyrone Power θα ήταν αναπόφευκτη. Περισσότεροι από 20 γνωστοί ηθοποιοί πέρασαν από οντισιόν, όταν στις 18 Απριλίου 1957 ένας σχετικά άσημος ηθοποιός θα εξασφάλιζε τον πολυπόθητο ρόλο: ο Guy Williams (πραγματικό όνομα Armando Catalano) θα γινόταν το αστέρι της τηλεοπτικής σειράς! Κι έτσι, το 1957 ξεκίνησε η τηλεοπτική περιπέτεια του Ζορό, πυροδοτώντας μια πρωτοφανή «τρέλα» με τον μασκοφόρο εκδικητή! Ζορό, μια αυθεντική φλέβα χρυσού Με το που βγήκε ο τηλεοπτικός Ζορό στον αέρα, τα παιδιά της Αμερικής ξεκίνησαν να μιμούνται τον νέο αγαπημένο τους ήρωα, καμώνοντας ότι είναι άσοι στην ξιφομαχία και σκαλίζοντας παντού «Ζ»! Η μανία των πιτσιρικάδων με τον Ζορό θα έπαιρνε τη μορφή γενικευμένου παιδικού βανδαλισμού, με τα πράγματα να ξεφεύγουν από τον έλεγχο και τα «Ζ» να εμφανίζονται πλέον παντού, ακόμα και στο καινούριο αυτοκίνητο του ηθοποιού που τον ενσάρκωνε, του Williams! Η Ντίσνεϊ, έχοντας προβλέψει τον «πυρετό», υποεκτιμώντας ωστόσο αρχικά την έντασή του, έριξε στην αγορά όλα τα σύνεργα του μασκοφορεμένου τιμωρού, από κοστούμια και μάσκες μέχρι ξίφη και μαστίγια, που έγιναν πια Νο 1 στις παιδικές χριστουγεννιάτικες λίστες: σύντομα, περισσότερα από 500 επίσημα προϊόντα Ζορό θα κυκλοφορούσαν στην αγορά, την ίδια στιγμή που η μυθολογία απέκτησε τους επίσημους χορηγούς της: το αναψυκτικό 7-Up και το Τμήμα AC της General Motors! Ο Ζορό συναντά το κοινό του Ο Guy Williams καβάλα στο άλογό του, τον περίφημο Tornado του Ζορό, περιόδευε σε όλες τις ΗΠΑ για να προμοτάρει τον Ντον Ντιέγκο. Ντυμένος Ζορό, εμφανιζόταν στα ροντέο της Αμερικής και πληρωνόταν αδρά για λίγους γύρους μέσα στην αρένα, καλύπτοντας τα κενά των περιοδειών του με γκεστ σταρ εμφανίσεις στην Ντίσνεϊλαντ. Στο θεματικό πάρκο του Ντίσνεϊ εμφανίζονταν μάλιστα το 1958 όλοι οι χαρακτήρες του τηλεοπτικού ζορό, οργανώνοντας παρελάσεις και μονομαχίες προς τέρψη του διψασμένου για περιπέτεια κοινού. Κι αν οι αριθμοί αποκαλύπτουν κάτι από την εποχή και τη δυναμική του Ζορό, η πρώτη σεζόν του ήρωα στην αμερικανική τηλεόραση τιμήθηκε με 37,5% τηλεθέαση κατά μέσο όρο, με περισσότερα από 35 εκατομμύρια Αμερικανούς να παρακολουθούν τη σειρά εβδομαδιαίως! Όποια μάλιστα σειρά έριχναν απέναντί του οι ανταγωνιστές, ήταν καταδικασμένη να κόβεται στη μέση… Η τεράστια επιτυχία του Ζορό θα έκανε το στούντιο να μοντάρει τα πρώτα 13 επεισόδια της σειράς σε ξεχωριστή ταινία, «The Sign of Zorro», η οποία κυκλοφόρησε σε παγκόσμιο επίπεδο το 1958 επεκτείνοντας την ηγεμονία του μασκοφορεμένου εκδικητή στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη… Η μάχη του Ζορό Ο Ζορό θα έπρεπε να τα βάλει ακόμα και με το νομικό σύστημα της Αμερικής, έναν αντίπαλο από τον οποίο θα έχανε στα σίγουρα. Η Ντίσνεϊ και το ABC θα επιδίδονταν σε μια παροιμιώδη δικαστική διαμάχη για τα δικαιώματα της εβδομαδιαίας σειράς του Ζορό, καταμεσής μάλιστα του δεύτερου -ακόμα πιο επιτυχημένου- κύκλου της. Καθώς φάνηκε αδύνατο να έρθουν σε συμφωνία, ο Γουόλτ αποφασίζει να κόψει τον Ζορό από τον αέρα, παρά τα αστρονομικά νούμερα της τηλεθέασης. Για να μη χάσει ωστόσο το κοινό την επαφή του με τον ήρωα, η Ντίσνεϊ θα κυκλοφορούσε 4 ωριαία επεισόδια του Ζορό, την ίδια στιγμή που συνέχισε να πληρώνει αδρά τον Williams στα δύο και πλέον χρόνια της δικαστικής διένεξης. Κι όταν τελικά τα νομικά θέματα θα τακτοποιούνταν δικαστικά, ο Γουόλτ αποφάσισε ότι το κοινό είχε πλέον αφοσιωθεί σε νέες μόδες και δεν υπήρχε πια κανένας λόγος να αναβιώσει τον Ζορό. Παρά την απόφασή του ωστόσο, η Ντίσνεϊ διατήρησε τα δικαιώματα του Ζορό, πληρώνοντας αδρά ποσά κάθε χρόνο στον Gertz για το προνόμιο. Το στούντιο παραιτήθηκε τελικά από τα δικαιώματα του Ζορό το 1967… Η ζωή μετά τον Ζορό Παρά το βεβιασμένο κόψιμό του από τους τηλεοπτικούς δέκτες, ο Ζορό δεν είχε ξοφλήσει! Έμελλε να γνωρίσει ακόμα δόξες ζηλευτές, μέσα από νέες περιπέτειες σε κόμικ, κινηματογράφο και τηλεόραση. Από όλες τις κατοπινές του ενσαρκώσεις, ξεχωρίζουν το τηλεοπτικό ριμέικ του 1974 στο μνημειώδες «The Mark of Zorro», με τον Frank Langella πια στον ρόλο του ήρωα. Το 1983 και το 1990 ο Ζορό θα επανεμφανιζόταν στην τηλεόραση, μέσω του βραχύβιου «Zorro and Son» αλλά και του «The New World Zorro», το οποίο «έτρεξε» για δύο σεζόν.

Και βέβαια οι δύο τελευταίες απόπειρες αναβίωσης του θρύλου ήταν με τον Αντόνιο Μπαντέρας το 1998 και το 2005, μέσα από τα πασίγνωστα «The Mask of Zorro» και «The Legend of Zorro». Ταυτοχρόνως, ο Ζορό τίμησε τις σελίδες των κόμικς αναρίθμητες φορές από την εισαγωγή του το 1919. Τα αυθεντικά 6 κόμικς γράφτηκαν από τον ίδιο τον Johnston McCulley για λογαριασμό της Dell Comics από το 1949-1956, ενώ κατόπιν ανέλαβε ο Γουόλτ Ντίσνεϊ, ο οποίος «έτρεξε» 15 εκδόσεις ταυτοχρόνως με την τηλεοπτική σειρά, από το 1958-1961. Η Marvel Comics φιλοτέχνησε κατόπιν άλλα 12 τεύχη το 1991, που βασίζονταν στη νέα τηλεοπτική σειρά «New World Zorro». Αναρίθμητες απόπειρες έχουν γίνει ταυτοχρόνως από ανεξάρτητους κομίστες αλλά και μικρότερες φίρμες να αναβιώσει ο θρύλος του Ζορό, όπως τα 18 τεύχη της Topps. Προσφάτως, ο μαύρος εκδικητής θα έβλεπε τους φαν του να αυξάνονται δραστικά όταν τα αυθεντικά επεισόδια άρχιζαν να προβάλλονται στο The Disney Channel. Έπειτα μάλιστα από πολυάριθμες επαναλήψεις στην αυθεντική ασπρόμαυρη εκδοχή, η Ντίσνεϊ επιχρωμάτισε τη σειρά, εξασφαλίζοντάς της μια νέα γενιά τηλεθεατών! Έναν σχεδόν αιώνα μετά την εισαγωγή του Ζορό στα γήινα πράγματα, ο ήρωας παραμένει δημοφιλέστατος, συνεχίζοντας να μαγνητίζει το παγκόσμιο κοινό με τον ανυπότακτο αγώνα του κατά της αδικίας και της καταπίεσης… Δείτε εδώ όλα τα αφιερώματα της ενότητας