Οι περισσότεροι άνθρωποι βασίζονται στην ετικέτα με την ημερομηνία λήξης για να αποφασίσουν αν θα κρατήσουν ή θα πετάξουν κάποιο τρόφιμο. Ωστόσο οι ειδικοί επισημαίνουν πως με εξαίρεση το βρεφικό γάλα, οι ημερομηνίες λήξης που αναγράφονται πάνω στις συσκευασίες δεν αποτελούν πραγματικά ένα «δείκτη ασφαλείας».
«Οι ετικέτες των ημερομηνιών των τροφίμων είναι σαν την άγρια Δύση – δεν υπάρχουν πρότυπα και κανόνες για το πως επιλέγονται», δήλωσε, σύμφωνα με τον Guardian, ο Τζέφρι Κοσταντίνο, εκπρόσωπος της ReFed, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που ασχολείται με τη μείωση της σπατάλης τροφίμων.
Σύμφωνα με την εν λόγω οργάνωση, μόνο στις ΗΠΑ, περίπου 80 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων (μέγεθος που αντιστοιχεί στο 1/3 της συνολικής ποσότητας στη χώρα) δεν καταναλώνονται και πετιούνται. Τα τρόφιμα που σπαταλούνται αντιστοιχούν σε 149 δισεκατομμύρια γεύματα.
Μια από τις βασικές αιτίες της σπατάλης είναι η σύγχυση που επικρατεί με τις ημερομηνίες που αναγράφονται στα τρόφιμα. Μια σύγχυση που επηρεάζει και τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών, στα οποία συμβαίνει σχεδόν το 50% της σπατάλης.
Οι ανησυχίες των καταναλωτών για την ασφάλεια κατανάλωσης ενός τροφίμου είναι δικαιολογημένες, καθώς οι ασθένειες που σχετίζονται με χαλασμένα τρόφιμα είναι σοβαρές. Όμως οι ειδικοί επισημαίνουν πως οι ημερομηνίες λήξης δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.
«Δεν υπάρχει τίποτα σε αυτές τις ημερομηνίες που να σχετίζεται με ασθένειες από χαλασμένα τρόφιμα», σημειώνει η Andrea Glenn, μεταδιδακτορική ερευνήτρια και διαιτολόγος του Χάρβαρντ, σύμφωνα με τον Guardian. Υπογραμμίζει δε πως είναι καθοριστικά τόσο ένα παγκόσμιο σύστημα τροφίμων, που θα μπορεί να μεταφέρει τα προϊόντα σε πιο μακρινές περιοχές, όσο και οι ορθές πρακτικές χρήσης των τροφίμων.
«Αυτές οι ημερομηνίες γενικά αναφέρονται στο πότε ένα προϊόν θα έχει την καλύτερη γεύση ή ποιότητα ή πότε πρέπει να πουληθεί το προϊόν. Δεν σχετίζονται με την ασφάλεια κατανάλωσης του τροφίμου», επισημαίνει η Andrea Glenn. Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως οι καλύτερες δείκτες για πιθανό κίνδυνο από την κατανάλωση ενός τροφίμου είναι οι ίδιες οι αισθήσεις μας: Μια περίεργη οσμή ή γεύση, το χρώμα του τροφίμου ή υφή του.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό πως στις πολλές συσκευασίες αναγράφεται «ανάλωση κατά προτίμηση» και όχι «ημερομηνία λήξης». Όμως η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων εξακολουθεί να βασίζεται σε αυτές τις ημερομηνίες για να πετάξουν ένα τρόφιμο. Στοιχεία έρευνας του 2019, την οποία επικαλείται ο Guardian, αναφέρει πως το 84% των Αμερικανών πετάει το φαγητό επειδή η ημερομηνία που αναγράφεται πάνω στη συσκευασία έχει παρέλθει. Η ίδια μελέτη διαπίστωσε ότι περισσότερο από το ένα τρίτο πίστευε επίσης ότι οι ημερομηνίες ήταν ομοσπονδιακά ρυθμισμένες, με ένα επιπλέον 26% να αναφέρει ότι δεν ήταν σίγουρο.
Πρόκειται για μια «παραπλάνηση των καταναλωτών», δηλώνει η Emily Broad Leib, διευθύντρια του τμήματος Food Law and Policy της Νομικής Σχολής του Χάρβαρντ και μια από τους ερευνητές της μελέτης, τονίζοντας πως η απουσία ενός κοινού κανονιστικού πλαισίου για τις ημερομηνίες ενισχύει τη σύγχυση και την κακή διαχείριση των τροφίμων.
«Είναι σαφές πως δεν βασίζονται στην επιστήμη», αναφέρει και εξηγεί πως επιδίωξη της μελέτης ήταν να προσδιορίσει ποιες ετικέτες θα λειτουργούσαν καλύτερα εάν εφαρμόζονταν καθολικά. Εξετάστηκε επίσης και το ενδεχομένο να αφαιρεθούν εντελώς οι ημερομηνίες, ωστόσο οι ομάδες υπεράσπισης των καταναλωτών αντέδρασαν σε αυτή την ιδέα. Και είναι λογικό, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια όταν βλέπουν ημερομηνίες για την κατανάλωση των τροφίμων. Σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτό ενδεχομένως να οφείλεται στο γεγονός πως απομακρυνόμαστε όλο και περισσότερο από την παραγωγή τους και δεν γνωρίζουμε την πραγματική διάρκεια ενός τροφίμου.
Η πρόκληση λοιπόν είναι να υπάρξει μια καλύτερη κατανόηση των όσων αναγράφονται πάνω στα τρόφιμα και ένα τυποποιημένο σύστημα για το ποια ημερομηνία χρησιμοποιούμε. Και αφού σε κανέναν δεν αρέσει να πετάει τρόφιμα, τότε αν κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαμε να πετύχουμε σημαντική μείωση στη σπατάλη τροφίμων.
