Το Φεβρουάριο 2014 ανακοινώθηκε επιδημία ιογενούς αιμορραγικού πυρετού από ιό Ebola στη Γουινέα της Δυτικής Αφρικής. Μέχρι τις 5 Οκτώβρη του ίδιου έτους είχαν αναφερθεί 8.033 κρούσματα συμπεριλαμβανομένων 3.865 θανάτων, στην ευρύτερη αυτή περιοχή της Αφρικανικής Ηπείρου.

Ρεπορτάζ : Νίκη Παπάζογλου

Σήμερα ο ιός έχει περάσει τα σύνορα της Αφρικής με δύο κρούσματα μάλιστα να σημειώνονται στις γειτονικές χώρες της Τουρκίας και της Κύπρου, ενώ μετά την εμφάνιση κρουσμάτων σε ΗΠΑ και Ισπανία, η διεθνή κοινότητα στέκει τρομαγμένη απέναντι στην απειλή. Τι είναι όμως ο αιμορραγικός πυρετός, πως ξεκίνησε και τι πρέπει να γνωρίζουμε γι’ αυτόν. Ο επικεφαλής του Κέντρου Επιχειρήσεων του ΚΕΕΛΠΝΟ μίλησε στο newsbeast.gr για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον ιό Έμπολα.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο συνολικός αριθμός των νεκρών ανέρχεται πλέον στους 4.033 από τα 8.399 κρούσματα που έχουν συνολικά καταγραφεί σε 7 χώρες έως την 8η Οκτωβρίου.

«Αν κα μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιαστεί ύποπτο κρούσμα στην Ελλάδα αυτό δεν αποκλείει την εμφάνισή του στο  μέλλον, όπως συνέβη στην περίπτωση της Αμερικής και της Ισπανίας όπου τα κρούσματα δεν ήταν αυτόχθονα αλλά εισαγόμενα. Εφόσον ο κόσμος ταξιδεύει, ο κίνδυνος για εμφάνιση κρουσμάτων υπάρχει, απλά είναι χαμηλός» αναφέρει ο κ. Ηλιόπουλος.

Τι είναι ο ιός Έμπολα και πώς εμφανίστηκε

Ο αιμορραγικός πυρετός Έμπολα είναι ιογενής νόσος, που εμφανίστηκε σταδιακά σε περιοχές της Κεντρικής Αφρικής, ενώ σήμερα πρόκειται για την μεγαλύτερη επιδημία της νόσου. Οι μέχρι στιγμής χώρες με τρέχουσα επιδημία είναι η Γουινέα, η Λιβερία, η Σιέρα Λεόνε και η Νιγηρία, αν και υπάρχει ενδεχόμενο να τροποποιηθούν αφού η επιδημία εξελίσσεται.

Δεδομένου του γεγονότος πως πρόκειται για ζωονόσο, δεξαμενή του ιού φαίνεται να είναι οι διάφοροι τύποι νυχτερίδων της Αφρικής οι οποίες μεταφέρουν τον ιό σε άγρια ζώα και στη συνέχεια στον άνθρωπο.Τα σποραδικά κρούσματα φαίνεται να εξαπλώνονται σε ολόκληρες κοινότητες ακόμη και σε νοσοκομειακά περιβάλλοντα στην Αφρικανική Ήπειρο, εξαιτίας της πολλαπλής χρήσης μη αποστειρωμένων βελονών, αλλά και της έλλειψης απαραίτητων μέτρων ατομικής προστασίας του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού.

Πώς μεταδίδεται

Όπως τονίζει ο κ. Ηλιόπουλος «ο ιός δεν είναι αερογενής, δεν μεταδίδεται δηλαδή όπως η γρίπη με τον αέρα». Γι’ αυτό τον λόγο, η συνήθης επαφή σε δημόσιους χώρους, όπως η ανταλλαγή χρημάτων ή αγαθών, με άτομα που δεν φαίνεται να νοσούν από τον ιό, δεν ενέχει κίνδυνο μετάδοσης.

Η μετάδοση του από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται είτε με στενή επαφή, με τα σωματικά υγρά (σάλιο, ούρα, αίμα, σπέρμα κλπ) είτε με έμμεση επαφή με αντικείμενα (ρούχα, σεντόνια, χρησιμοποιημένες βελόνες) που έχουν μολυνθεί από σωματικά υγρά ασθενών. Άλλη εστία μετάδοσης μπορεί να θεωρηθεί η επαφή με μολυσμένα σκεύη ή υλικά σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, εάν δεν εφαρμοστούν οι κατάλληλες διαδικασίες ελέγχου της μόλυνσης.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής του Κέντρου Επιχειρήσεων του ΚΕΕΛΠΝΟ, η πιθανότητα μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο παρουσιάζεται αυξημένη στα τελευταία στάδια της νόσου, κατά κύριο λόγο στο αιμορραγικό στάδιο, αλλά και μεταθανάτια, λόγω της συνεχιζόμενης ιαιμίας.

Βέβαια, ακόμα και για εκείνους που έχουν ταξιδέψει σε περιοχές που έχουν πληγεί, ο κίνδυνος μόλυνσης παρουσιάζεται αυξημένος μόνο στην περίπτωση που έχουν εκτεθεί άμεσα σε σωματικά υγρά μολυσμένου ατόμου ή ζώου. Στην επαφή με σωματικά υγρά περιλαμβάνεται και η χωρίς προφυλάξεις σεξουαλική επαφή με ασθενείς, έως και τρεις μήνες μετά την ανάρρωσή τους.

Ο τρόπος για να σκοτωθεί ο ιός, είναι το σαπούνι ή η χλωρίνη καθώς και το φως του ήλιου και η υψηλή θερμοκρασία, εφόσον ο ιός δεν επιζεί για μεγάλο χρονικό διάστημα σε επιφάνειες εκτεθειμένες στον ήλιο. Αν τα ρούχα μολυνθούν με υγρά, ο ιός σκοτώνεται, με το πλύσιμό τους στο πλυντήριο.

Αναγνώριση ύποπτου κρούσματος

Για την αναγνώριση ύποπτου κρούσματος, όπως αναφέρει ο κ. Ηλιόπουλος, οι υπεύθυνοι για τον έλεγχο των ταξιδιωτών προς τη χώρα μας, εξετάζουν το ιστορικό τους, δηλαδή τη χώρα προέλευσης, τις επαφές που είχαν εκεί και τις ημέρες που έχουν μεσολαβήσει από την ημέρα που έφυγαν από αυτή καθώς και την κλινική τους εικόνα, εάν δηλαδή παρουσιάζουν σημάδια καταβολής, κόπωσης ή και κάποιο εξάνθημα. Εν συνεχεία, αν κριθεί απαραίτητο,  ακολουθεί η διάγνωση, η οποία γίνεται εργαστηριακά, με εξέταση αίματος σε αντιδραστήρια, τα αποτελέσματα της οποίας βγαίνουν σε περίπου 24 ώρες.

Συμπτώματα της νόσου

Τα συμπτώματα της νόσου στο αρχικό στάδιο, μπορούν να μοιάζουν με εκείνα μιας ίωσης, αφού περιλαμβάνουν υψηλό πυρετό και κεφαλαλγία. «Μετά από μία περίοδο επώασης, η οποία ορίζεται κατά μέσο όρο στη μια εβδομάδα, ο ασθενής αισθάνεται καταβολή, κόπωση, πονοκεφάλους και στη συνέχεια ανεβάζει πυρετό, έχει πονόλαιμο, μυαλγίες, πόνο στη μέση. Προοδευτικά αντιμετωπίζει εμετούς, διάρροιες, νεφρική ανεπάρκεια, και εντέλει αιμορραγίες από τις οποίες και καταλήγει» όπως μας πληροφορεί ο επικεφαλής.

Θεραπεία και ποσοστά θνησιμότητας

Λαμβάνοντας υπόψη τα δημοσιοποιημένα στοιχεία, τα ποσοστά θνησιμότητας σύμφωνα με τον κ. Ηλιόπουλο κυμαίνονται στο 50% με 60%, χωρίς να μπορούν να υπολογίστουν ακριβώς, δεδομένου ότι ορισμένες οικογένειες κρύβουν τους ασθενείς, μην αναφέροντας τα κρούσματα.

Η μέχρι τώρα υπάρχουσα θεραπεία είναι υποστηρικτική και συμπτωματική, ενώ εμβόλιο δεν έχει υπάρξει ακόμα.

Μέτρα

Όπως μας ενημερώνει ο επικεφαλής του κέντρου Επιχειρήσεων του ΚΕΕΛΠΝΟ, εδώ και καιρό έχει χορηγηθεί σε αεροδρόμια και λιμάνια ενημερωτικό υγειονομικό υλικό, αλλά και οδηγίες για τον εντοπισμό, την αναγνώριση και τον χειρισμό των ύποπτων κρουσμάτων. Αναμένεται άλλωστε, όπως συμπληρώνει, τα μέτρα αυτά να ενταθούν αφού έχει αποφασισθεί η προκήρυξη νέων θέσεων ιατρικού προσωπικού με σκοπό να στελεχωθούν οι πύλες εισόδου της χώρας με επιπλέον υγειονομικό προσωπικό πλήρως ενημερωμένο για τον ιό.

Επίσης, επιβάτες που προέρχονται από “ύποπτες” περιοχές θα συμπληρώνουν μία κάρτα- ερωτηματολόγιο με βάση την οποία θα κρίνεται το επίπεδο επικινδυνότητας για μόλυνση από τον ιό Έμπολα, ενώ θα πρέπει να ενημερωθούν άμεσα και σε βάθος για τον ιό, τον τρόπο μετάδοσής του και τα συμπτώματα των ασθενών, όλοι όσοι έρχονται σε επαφή με μετανάστες.

Οι επιστήμονες αποφάσισαν ακόμη να εκδίδουν επικαιροποιημένες συστάσεις στους εμπλεκόμενους φορείς και τους πολίτες για τον ιό Έμπολα σύμφωνα με όλα τα νεότερα δεδομένα που θα προκύπτουν, έτσι στις πύλες εισόδου έχει ήδη τοποθετηθεί αφίσα με χρήσιμες πληροφορίες για τον ιό, σε ελληνικά και αγγλικά.

Όσον αφορά στα νοσοκομεία, «το ΑΜΑΛΙΑ ΦΛΕΜΙΓΚ» έχει ήδη καθοριστεί και τελεί σε πλήρη ετοιμότητα, ως νοσοκομείο υποδοχής τυχόν περιστατικών και το ιατρικό προσωπικό έχει λάβει οδηγίες σχετικά με τον ορισμό του κρούσματος αλλά και τον χειρισμό του.

Σε πλήρη ετοιμότητα βρίσκονται και τα Κέντρα Εργαστηριακού Ελέγχου για τη διερεύνηση κλινικών δειγμάτων, τα οποία είναι το Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ και επικουρικά, το Εργαστήριο Μικροβιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών.

Λεπτομερείς είναι και οι οδηγίες ατομικών και συλλογικών μέτρων αποφυγής μετάδοσης του ιού, μεταφοράς μέσω ΕΚΑΒ, παρακολούθησης και κλινικής αντιμετώπισης, σε ό,τι αφορά την ενημέρωση και διαχείριση τυχόν ύποπτων περιστατικών επιβατών που μπορεί να εισέρχονται με πυρετό ή και άλλα συμπτώματα στη χώρα.

Χρήσιμες πληροφορίες για τον ιό

Αν και η επίσκεψη σε χώρες της Δυτικής Αφρικής όπως η Γουινέα, η Λιβερία, η Σιέρα Λεόνε και η Νιγηρία, δεν συνιστάται, για την περιπτώση που κρίνεται αναγκαία και δεν μπορεί να αποφευχθεί, είναι απαραίτητο να λαμβάνονται αυστηρά μέτρα προφύλαξης για την αποφυγή μόλυνσης από τον ιό.

Βάσει των λεπτομερών υποδείξεων του ΚΕΕΛΠΝΟ, θα πρέπει να αποφεύγεται η άμεση επαφή με το αίμα ή τα σωματικά υγρά ασθενούς ή ατόμου που έχει αποβιώσει αλλά και με αντικείμενα του ατόμου που ενδέχεται να είναι μολυσμένα. Να αποφεύγεται η σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις. Επίσης να αποφεύγεται η επαφή με άγρια ζώα, είτε ζωντανά είτε νεκρά καθώς και η κατανάλωση κρέατος θηραμάτων, αλλά και οι χώροι που θα μπορούσαν να κατοικούνται από νυχτερίδες, όπως σπήλαια απομονωμένα καταφύγια ή ορυχεία.

Οι επισκέπτες των χωρών αυτών πρέπει να πλένουν τακτικά τα χέρια τους με σαπούνι ή αντισηπτικά. Δεδομένου του αυξημένου κινδύνου στις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, θα πρέπει να εντοπίζονται κατάλληλες εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης στη χώρα μετάβασης, μέσω τοπικών επιχειρηματικών επαφών, φίλων ή συγγενών καθώς και να διασφαλίζεται πως σε περίπτωση ατυχήματος ή ασθένειας, η ιατρική διακομιδή του ταξιδιώτη εκτός της χώρας, καλύπτεται από την ταξιδιωτική ασφάλιση. Τέλος θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι συμβουλές των εθνικών αρχών για τα ταξίδια προς τις πληγείσες χώρες.