Επιφανειακή θρόμβωση, μια δυσάρεστη συνέπεια των κιρσών

Η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης γιορτάζεται στις 13 Οκτωβρίου και είναι αφιερωμένη σε μία σοβαρότατη νόσο, την θρόμβωση και στις σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία που μπορεί να προκαλέσει, όταν δεν υπάρχει η κατάλληλη ενημέρωση. Για τον σκοπό αυτό και με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης, ο κ. Νικόλαος Τσεκούρας, Αγγειοχειρουργός, Δρ. Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, μας ενημερώνει για την θρόμβωση και πιο συγκεκριμένα για την επιφανειακή θρόμβωση. Οι φλέβες αποτελούν κανάλια που οδηγούν το αίμα προς την καρδιά. Στα κάτω άκρα, ανάλογα με το βάθος τους, οι φλέβες διακρίνονται σε επιφανειακές και σε βαθιές. Οι επιφανειακές φλέβες βρίσκονται ακριβώς κάτω από το δέρμα με αποτέλεσμα να μπορούν να φανούν δια γυμνού οφθαλμού ή, απλά, κάποιος να μπορεί να τις αισθανθεί διά της αφής. Οι βαθιές φλέβες πορεύονται βαθύτερα, μέσα στους μύες και αναγνωρίζονται μόνο με την βοήθεια τεχνολογιών απεικόνισης όπως, για παράδειγμα, η τεχνολογία των υπερήχων (το λεγόμενο τρίπλεξ φλεβών). Όταν το αίμα, για κάποιο λόγο, πήζει μέσα σε μια φλέβα, τότε μιλάμε για φλεβική θρόμβωση. Η θρόμβωση σε μια επιφανειακή φλέβα, καλείται επιφανειακή θρόμβωση. Αντιθέτως, στο βαθύ σύστημα, η θρόμβωση είναι γνωστή με τον όρο «εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση». Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά φαινόμενα τα οποία, συχνά, συγχέονται εννοιολογικά. Καταρχάς, θα λέγαμε ότι η εν τω βάθει θρόμβωση αποτελεί πολύ πιο σοβαρή κατάσταση και ότι η επιφανειακή θρόμβωση μπορεί να γίνει σοβαρή σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις. Για να καταλάβουμε καλύτερα την έννοια της επιφανειακής θρόμβωσης θα πρέπει να γνωρίζουμε την παλαιότερη σύνθετη ονομασία της, τον όρο, δηλαδή, «θρομβοφλεβίτιδα». Η λέξη «φλεβίτιδα» σημαίνει φλεγμονή της φλέβας, ενώ η λέξη «θρόμβος» υποδηλώνει το πηγμένο αίμα μέσα σε αυτή. Έτσι, αυτό το οποίο συμβαίνει σε μια επιφανειακή θρόμβωση, είναι η παρουσία φλεγμονής στα τοιχώματα της φλέβας και, ταυτόχρονα η δημιουργία θρόμβου κατά μήκος της φλεγμαίνουσας περιοχής.

Τι μπορεί να προκαλέσει μια επιφανειακή θρόμβωση

Μερικοί από τους πιο συνηθισμένους λόγους εμφάνισης επιφανειακής θρόμβωσης αναφέρονται παρακάτω: Κιρσοί των κάτω άκρων Οι κιρσοί των κάτω άκρων αποτελούν διογκωμένες φλέβες, όπου το αίμα λιμνάζει, μιας και το φλεβικό σύστημα αδυνατεί να προωθήσει το αίμα προς την καρδιά. Όταν το αίμα λιμνάζει σε μια περιοχή, μπορεί να πήξει, επιπλέον, οι επιφανειακοί κιρσοί είναι ευάλωτοι σε μικροτραυματισμούς, οι οποίοι ενεργοποιούν την διαδικασία της φλεγμονής και της πήξης του αίματος μέσα σε αυτούς. Τοποθέτηση φλεβικών καθετήρων για διάφορους ιατρικούς σκοπούς Ο τραυματισμός που προκαλεί στην φλέβα ο καθετήρας, μπορεί να ενεργοποιήσει την διαδικασία της φλεγμονής και της θρόμβωσης μέσα στην φλέβα. Ιστορικό προηγούμενης επιφανειακής θρόμβωσης Φλέβα που έχει υποστεί θρόμβωση κατά το παρελθόν είναι πιο ευάλωτη σε μια νέα θρόμβωση. Παθολογικοί παράγοντες πήξης Πρόκειται για χημικές ουσίες του αίματος που σε κάποιες περιπτώσεις δρουν πολύ πιο έντονα απ’ότι θα έπρεπε με αποτέλεσμα το αίμα να πήζει ευκολότερα απ΄ότι θα έπρεπε. Συχνές καταστάσεις που ‘ερεθίζουν’ το σύστημα της πήξης είναι η χρήση ορμονικών σκευασμάτων, η χρήση αντισυλληπτικών φαρμάκων, το κάπνισμα, η εγκυμοσύνη, και ο καρκίνος. Σπανιότερα, κανείς γεννιέται με παθολογικούς παράγοντες πήξης, οι οποίοι έχουν την παθολογική τάση να προκαλούν φλεβικές θρομβώσεις. Αργή ροή του αίματος μέσα στις φλέβες Αυτό παρατηρείται σε συνθήκες ακινητοποίησης ή περιορισμένης κίνησης, όπως σε μια πολύωρη πτήση, σε πολύωρες χειρουργικές επεμβάσεις, σε ορθοπαιδικά ή νευρολογικά προβλήματα των άκρων.

Ποια τα συμπτώματα μιας επιφανειακής θρόμβωσης

Πρήξιμο, ερυθρότητα, ευαισθησία (πόνος στην ψηλάφηση) κατά μήκος της πάσχουσας φλέβας. Διαπιστώνεται, επίσης, σκληρία κατά μήκος της θρομβωμένης επιφανειακής φλέβας. Ο πόνος στην περιοχή της πάσχουσας φλέβας διαρκεί συνήθως για λίγες ημέρες. Η σκληρία όμως, μπορεί να επιμένει για πολλούς μήνες.

Ποια είναι η θεραπεία της επιφανειακής θρόμβωσης

Τα συμπτώματα μια επιφανειακής θρόμβωσης μπορεί να διαρκέσουν έως και 3-4 εβδομάδες. Σε περίπτωση κιρσών των κάτω άκρων ο κίνδυνος υποτροπής είναι υψηλός. Κατάλληλα θεραπευτικά μέτρα αποτελούν:

• Κίνηση. Το περπάτημα και γενικότερα η σωματική άσκηση (όσο ο πόνος επιτρέπει) είναι ευργετικό, όσον αφορά τις επιπλοκές (βλ. παρακάτω) της νόσου.
• Ζεστά επιθέματα πάνω στην πάσχουσα περιοχή προκειμένου να ανακουφιστεί ο πόνος.
• Χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (είτε από του στόματος, είτε με την μορφή αλοιφών).
• Αντιπηκτική αγωγή με fondaparinux. Πρόκειται για ειδικό φάρμακο που μειώνει τον κίνδυνο επέκτασης ή υποτροπής της θρόμβωσης. Η χρήση του συνιστάται για 6 εβδομάδες.
• Ανύψωση του πάσχοντος σκέλους (σε περιπτώσεις παρακολούθησης τηλεόρασης ή ανάγνωσης ενός βιβλίου).
• Χρήση ειδικών καλτσών διαβαθμισμένης συμπίεσης. Οι κάλτες αυτές ελέγχουν το πρήξιμο, ενώ παράλληλα ασκούν αντιπηκτική δράση.

Υπάρχουν επιπλοκές από μια επιφανειακή θρόμβωση

Στις περισσότερες των περιπτώσεων η φλεγμονή και ο πόνος στις φλέβες υποχωρούν μέσα σε λίγες εβδομάδες και οι ασθενείς παρουσιάζουν πλήρη ίαση. Υπάρχουν, όμως, και λίγες περιπτώσεις όπου παρουσιάζονται επιπλοκές, όπως οι λοιμώξεις ή η επέκταση του θρόμβου προς το εν τω βάθει σύστημα. Οι επιπλοκές αυτές μπορούν να θέσουν τους ασθενείς σε πραγματικά σοβαρούς κινδύνους. Όσον αφορά τις λοιμώξεις, ο ασθενής βιώνει επιδείνωση του πόνου και ξαφνική επέκταση της ερυθρότητας στο δέρμα. Μπορεί, επίσης, να παρουσιαστεί πυρετός και γενικευμένη αδυναμία και κακουχία. Οι ασθενείς που είναι πιο ευάλωτοι σε αυτή την επιπλοκή είναι οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών και οι αυτοί με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. Η κατάσταση αυτή χρειάζεται αντιβιοτική αγωγή ή και τοπική περιποίηση με χειρουργικό καθαρισμό του πάσχοντος δέρματος. Η επέκταση του θρόμβου είναι η δεύτερη σοβαρή επιπλοκή της επιφανειακής θρόμβωσης, η οποία αν δεν ελεγχθεί έγκαιρα, μπορεί να απειλήσει ακόμα και την ζωή της ασθενούς με μεταφορά θρόμβου προς τα πνευμόνια. Οι ασθενείς που κινδυνεύουν περισσότερο από αυτή την επιπλοκή είναι ασθενείς με ιστορικό εν τω βάθει θρόμβωσης, με ιστορικό ακινησίας, καθώς και με εντόπιση του θρόμβου σε περιοχές που βρίσκονται κοντά σε επικοινωνίες με το εν τω βάθει σύστημα. Οι «επικίνδυνες» αυτές περιοχές είναι το πάνω μέρος του μηρού, οι βουβωνικές περιοχές και οι περιοχές πίσω από το γόνατο.

Πότε μια επιφανειακή θρόμβωση απαιτεί την επείγουσα κλήση του αγγειοχειρουργού

Γενικά, η υποψία για επιφανειακή θρόμβωση με τα συμπτώματα που περιγράφονται παραπάνω απαιτεί την άμεση κλήση του αγγειοχειρουργού προκειμένου να ληφθούν μέτρα, τα οποία θα ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα μιας επιπλοκής. Άλλες παρατηρήσεις που πρέπει άμεσα να μας οδηγήσουν στον ειδικό είναι οι ακόλουθες:

• Ερυθρότητα και σκληρία στο δέρμα οι οποία επεκτείνεται πάνω στο μηρό, προς τις βουβωνικές περιοχές.
• Πρήξιμο σε όλο το πόδι και όχι μόνο γύρω από την φλέβα.
• Πόνος που επιδεινώνεται ξαφνικά, αντί να υποχωρεί με την αρχική συντηρητική θεραπεία.
• Εμφάνιση δυσκολιών στην αναπνοή ή πόνος στο στήθος.

Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η επιφανειακή θρόμβωση αποτελεί μια κατάσταση που σε λίγες μόνο περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα υγείας. Παρ΄όλα αυτά, η άμεση αναγνώριση του προβλήματος είναι επιβεβλημένη, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν περαιτέρω οι πιθανότητες των σοβαρών επιπλοκών της. Η πρόληψη παραμένει η καλύτερη αντιμετώπιση. Στην περίπτωση των κιρσών των κάτω άκρων αυτό είναι προφανές, αφού αντιμετωπίζοντας σωστά μια επιφανειακή φλεβική ανεπάρκεια (δηλαδή τους κιρσούς) παύει πλέον να υφίσταται και η πιθανότητα μιας επιφανειακής θρόμβωσης. Στην εποχή μας, η πρόληψη αποκτά ιδιαίτερο νόημα μιας και η βασικότερη αιτία της επιφανειακής θρόμβωσης, που είναι οι κιρσοί των κάτω άκρων, μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν με τοπική αναισθησία, χωρίς τομές ή ράμματα, ακόμα και στο περιβάλλον ενός ιατρείου με τις λεγόμενες ενδοαυλικές τεχνικές όπως είναι το ενδοαυλικό laser. Δείτε πως θα απαλλαγείτε από τους αντιαισθητικούς κιρσούς και γιατί να επιλέξετε το laser για την αντιμετώπιση τους.

Tσεκούρας Νικόλαος MD, ECFMG, PHD, Αγγειοχειρουργός – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Τ. Clinical Fellow Jobst Vascular Institute (Toledo, Ohio) University of Michigan (Ann Arbor) – USA. Για περισσότερες πληροφορίες , επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: www.dr-tsekouras.gr, ή καλέστε στο 2106215855 και 6977741191